TEMEL BAKIM VE REHABİLİTASYON-I - Deneme Sınavı - 11

Üriner boşaltım sistemi şu organlardan oluşur; böbrekler, üreterler, mesane (idrar torbası) ve üretra (idrarın bedenden çıkış noktası).

Doğru cevap B'dir.

Enfeksiyon: Mikroorganizmaların neden olduğu üriner sistem enfeksiyonlarında giriş kapısı genellikle idrarın çıkış noktasıdır (üretral meatus). Başlıca nedeni perine bölgesinde uygun olmayan hijyenik alışkanlıklardır. Ayrıca idrarın akışının engellendiği durumlar da enfeksiyonların oluşmasına neden olabilirler.

doğru cevap C'dir.

Normal gaitanın özellikleri:
Renk: yetişkinde genellikle kahverengi, çocukta sarı

Doğru cevap E'dir.

Banyonun yapılış amaçları:
1. Bireyin değerlendirilmesine olanak sağlamak
2. Bakım veren ile birey arasındaki iletişimi güçlendirmek
3. Banyo derinin temizliğini sağlamak
4. Kan dolaşımını hızlandırmak
5. Bireye iyilik ve canlılık duygusu vermek
6. Vücut kokularını azaltmak
7. Kas tonusunu artırmak ve eklem hareketlerini kolaylaştırmak

Banyo süreci bireysel pek çok değişkenden etkilenmektedir. Bu değişkenler aşağıda sıralanmıştır: 

• İçinde yaşanılan sosyal çevrenin uygulamaları

• Bireyin tercihleri

• Bireyin bedenine ilişkin algılaması

• Bireyin sosyoekonomik durumu

• Bireyin sağlıkla ilgili inanışları ve motivasyonu

• Bireyin içinde yaşadığı kültürün özellikleri

• Bireyin gelişim dönemi

• Bireyin fiziksel durumu

Tüm vücudumuzu saran derinin beş önemli görevi vardır:
1. Tüm bedeni bir zırh gibi sararak mikroorganizmaların vücuda girişini engeller. Aynı zamanda bedeni tümden sararak iç organların korunmasını sağlar.
2. Deri vücut ısısının düzenlenmesine yardımcı olur.
3. Sebum salgısı yapar. Sebum derinin ve saçın kayganlaşmasını ve yumuşamasını sağlar. Sebum ayrıca saçın kırılmasını önler, havanın neminin az olduğu yerlerde deriden su kaybını azaltır ve bakterileri öldürme özelliğine sahiptir.
4. Duyuların (ağrı, dokunma, ısı, basınç) algılanmasını sağlar.
5. D vitaminin sentez edilmesinde ve emilmesinde rol alır

Kıllanma (Hirsutizm): Kadın ve erkekte androjenlerin fazla salgılanmasına bağlı ortaya çıkan durumdur.

Deri Bakımında Genel İlkeler
1. Sağlam deri vücudun mikroorganizmalar ile mücadele etmesinde önemlidir.
2. Derinin altta yer alan organları koruyabilmesi için sağlıklı olması gerekir.
3. Derinin ıslak kalması tahrişe ve mikroorganizmaların üremesine neden olur.
4. Deride koku, derideki bakterilerin vücut salgılarına yerleşmesiyle oluşur.
5. Derinin duyarlılığı ve sağlamlığı bireyden bireye farklılık gösterir.
6. Deri bakımında kullanılacak maddeler (sabun, şampuan, losyon vb.) istenen etki ve kullanım amaçlarına uygun seçilmelidir.

Aşağıda engelli bireyin banyo sürecini kolaylaştırabilecek düzenlemelere ilişkin bilgiler yer almaktadır:

1. Banyoda duş başlığını kolayca kavramayı sağlamak için silikon eklentilerin kullanılması önerilebilir (kaymayı engellemek için).
2. Bacaklar, ayaklar ve sırt bölgesini temizlemek için uzun saplı banyo fırçaları kullanılabilir. Sabunu elde tutmayı kolaylaştırmak için kumaş eldiven içine yerleştirme veya eldiven şeklindeki bezlerin ele giydirilmesi tercih edilebilir.

3. Saç kurutmak için el ile tutulmaya ihtiyaç duyulmayan saç kurutma makinelerinin kullanımı tercih edilebilir.
4. Elleri ile baş bölgesine uzanma sınırlılığı olan bireylerde bakımda kullandığı araçlara (saç fırçası, diş fırçası, saç tarağı, maskara, dudak nemlendiricisi vb.) ucuz maddelerden (ahşap dübel ya da PVC borular) uzun
saplar yapılabilir/eklenebilir.
5. Elleri ile deodorant veya spreylerin üst basma noktalarını yönetemeyenler için kavramayı kolaylaştıracak ek aparatlar kullanılabilir

Giyinme sürecinin etkin yönetilmesi için gözden geçirilmesi gerekenler şöyle sıralanmaktadır
(Early 2013; Solomon 2015):
1. Esneyebilme özelliği olan kumaşlardan yapılmış kıyafetler tercih edilmelidir.
2. Sakıncası yoksa bireyin bedeninden bir beden büyük olan ve önden açılıp giyilebilen giysiler tercih edilmelidir.
3. Pantolonların ayak bileğine gelen bölümlerinin geniş olması sağlanmalıdır.
4. Bireyin sahip olduğu fiziksel engel durumuna göre giysileri tek başına giyerken yardımcı olarak kullanabileceği malzemeler temin edilmelidir.

5. Kıyafetleri giyerken ve çıkarırken kolaylık sağlaması için daha büyük düğmesi olan ya da fermuarlı kıyafetler tercih edilmelidir.
6. Kıyafetlerde düğme, çıtçıt, çengel yerine fermuar (bitiş noktasında kavramaya izin verecek genişlikte araç bulunan) tercih edilmelidir.
7. Eğilmeyi azaltmak ve zorlanmaları önlemek için bağcıklı ayakkabı ya da terlik yerine cırt cırtlı (yapışarak tutunan) veya bağcıksız olanlar tercih edilmelidir. Elastik ayakkabı ve terlik tercih edilmelidir.

İdrarın böbreklerde oluşup vücuttan dışarıya doğru atılımını etkileyen pek çok faktör bulunmaktadır. Bu faktörler şu şekilde sıralanır:

Enürezis: Çocuklarda idrarı kontrol edebilecek dönemde olmasına rağmen altına idrar kaçırma olayıdır. Bu sorunda çocuk ya hiç idrarını tutamamıştır (hastalıklar vb. sorunlar) ya da idrar tutmayı başardığı hâlde sonradan ortaya çıkmıştır (hastalıklar, enfeksiyonlar, psikolojik sorunlar).

Kabızlık (Konstipasyon): Bağırsak hareketlerinin azalması ve buna bağlı sert, kuru ve az miktarda gaita ile karakterize durum. Birey karın bölgesinde sertlik, kramp, karında şişlik, oturduğu zaman ağrı tanımlar. Kabızlık ilerlerse baş ağrısı ve iştahta azalma görülebilir.

Enstrümantal günlük yaşam aktiviteleri içinde alışveriş, telefon kullanma, yemek yapma, güvenlik, ilaçlar, finansal yönetim yer alırken, temel günlük yaşam aktiviteleri içinde beslenme, banyo, giyinme, transfer, tuvalet ve boşaltım yer almaktadır. A şıkkı yemek yapma, C şıkkı finansal yönetim, D şıkkı güvenlik ve E şıkkı da alışveriş örnekleri olarak enstrümantal günlük yaşam aktivitelerindendir.  Çorba içme bir beslenme biçimi olduğundan temel günlük yaşam aktivitesi olarak düşünülmelidir. Doğru cevap B’ dir.

Beslenme değerlendirmesi antropometri, biyomedikal, klinik, diyet ve çevresel değerlendirmeyi içermelidir. Antropometri değerlendirmesinde; Kilo, boy, baş çevresi, kas kalınlığı ve bel çevresi gibi ölçümler yer almaktadır.  Biyomedikal değerlendirmede; vitamin, mineral, protein, kan yağ düzeyleri, kemik yoğunluğu ölçümleri, yutma değerlendirmesi yer almaktadır. Klinik değerlendirmede; cilt, diş, saç değerlendirmesi, uyku alışkanlıkları, bağırsak alışkanlıkları, bulantı olması, kullandığı ilaçlar değerlendirilmelidir. Diyet başlığında; yenilen besinler, besin gruplarına göre dağılımları, tüketilen sıvı miktarı, beslenme biçimi, diyetleri, alerjileri sorgulanmalıdır. Çevresel değerlendirmede; besin hijyeni, besin güvenliği, zehirlenme riski ele alınmalıdır. Son kullanma tarihi, çevresel değerlendirme içinde yer alan besin güvenliği ile ilgilidir. Doğru cevap E’ dir.

Bilişsel ve gelişimsel engeli olan bireylerin beslenme uygulamalarında dikkat edilmesi gereken birçok ilke arasında şunlar da yer almaktadır:  (i) Bireyin beslenme faaliyetini yaşından bağımsız olarak bilişsel durumu belirlemektedir. (ii) Beslenme düzeninin sürdürülmesinde bireyin katılımını kültürüne uygun bir biçimde bireysel beslenme eğitimi vermek önemlidir. (iii) Beslenmede yeni besinleri baskı yapmadan yavaş yavaş denetilmelidir. (iv) Beslenme öncesinde gözlük, işitme cihazı, takma diş gibi araç-gereçleri takılmalıdır. (v) Beslenme yönetimi bireysel olmalı, bireyin tercihleri ve toleransına göre belirlenmelidir. Öyleyse, doğru cevap B’ dir.

Engelli bireyde beslenme davranışı geliştirirken dikkat edilecek noktalar şunlardır:

Doğru cevap C’ dir.

Düzenli dinlenme ve uyku organizmanın canlanması, yenilenmesi, tazelenmesi için gereklidir. Bilişsel ve gelişimsel bozukluğu olan bireylerin uyku alışkanlıklarında ve günlük yaşam düzeninde değişim olmaktadır. Uyku sorunlarına yaklaşımlarda uyku hijyeni ilkeleri, davranış tedavileri, ışık tedavisi ve ilaçlar kullanılmaktadır. Bu bağlamda, uyku sorunlarına yaklaşımda benimsenecek temel ilkelerden şıklarda verilenlere ilişkin olanlar şunlardır:

Bu durumda, yalnızca Ali bu ilkelere uygun davranmaktadır. Doğru cevap A’ dır.

Down Sendromlu bireylerde gece uyanma, gündüz uykululuk, uyumaya direnme gibi sorunlar görülebilir. Ayrıca uyku apne sendromu da sıklıkla görülmektedir. Sevda’nın da uykuya direnç gösterdiği anlaşılmaktadır. Öyleyse, doğru cevap D’ dir.

Temizlik insan vücudunun, kullanılan eşyaların ve yaşanılan çevrenin kirlerden arınmasıdır. Sağlığa zarar verecek ortamlardan korunmak için yapılacak uygulamalar ve alınan temizlik önlemlerinin tümü “kişisel temizlik” olarak tanımlanır. Kişisel temizlik (bireysel hijyen) kişinin sağlığını korumak ve devam ettirmek için gereklidir. Kişisel temizlik uygulamaları:

Doğru cevap B’ dir.