TEMEL BAKIM HİZMETLERİ

İşle ilgili kas-iskelet hastalıkları eğilme, dönme, ağır kaldırma ve güçlü hareketlerle ilişkilidir. Bakım elemanlarında kas iskelet sistemiyle ilgili en sık görülen rahatsızlık bel ve sırt ağrılarıdır.

Sağlık çalışanlarında en fazla bel, sırt bölgesine ilişkin sorunlarla karşılaşılmaktadır. Çalışanlar en çok bel-sırt bölgesine yönelik şikayetlerle hastanelere başvurmakta ve bel sırt ağrılarına bağlı olarak hastaneye yatmaktadırlar. Bel ağrısı, yetişkinlerin %60-80’ ini yaşamlarının bir döneminde etkilemekte ve en sık 25-44 yaşlar arasında görülmektedir.

Mesleğe bağlı bel ağrısının bakım elemanları arasında bu kadar yaygın olmasındaki en temel etken ise hasta kaldırma girişimleridir. Hastaların vücut ağırlıklarının, bakım elemanlarının kaldırma güçlerinin üstünde olması ya da kaldırma girişimleri bakım elemanlarına yardımcı olamamaları, bakım elemanlarının bel bölgelerine daha fazla yük binmesine yol açmaktadır. Yapılan çalışmalarda bel ağrısı görülme oranının, hastaları sıklıkla kaldıran bakım elemanlarında, az sıklıkta hasta kaldıran bakım elemanlarına göre daha yüksek olduğu ortaya konulmuştur. Yine yapılan çalışmalarda bakım elemanları, bel ağrılarının başlamasına yol açan işler arasında hasta kaldırmayı (%35) ilk sırada göstermişlerdir ve bakım elemanlarında 5 kg’ dan fazla ağırlık kaldırma ile bel ağrıları görülme durumu arasında anlamlı ilişki saptanmıştır.
Aynı çalışmada bakım elemanlarının yarısından fazlasının oturma (%53.6), yerden nesne kaldırma (%57.1), uzanma (%82.2) ve hastanın yatak kenarına çekilmesi (%53.4) gibi uygulamaları doğru olarak gerçekleştirmediği belirlenmiştir.

Bakım elemanlarında bel ağrısının yaygın olarak görülmesinin temel nedenleri arasında çalışma koşulları önemli bir yer tutmaktadır. Bel ağrısı; bireyin gücünü aşan şekilde ağırlık kaldırması, uygun taşıma gereçlerinin olmaması, personel eksikliğine bağlı olarak fiziksel yükün artması, vücut mekaniklerinin doğru kullanılmaması ve bu konuda eğitim eksikliği gibi pek çok nedenlere bağlanmaktadır. Mesleğe bağlı bel ağrısının bakım elemanları arasında bu kadar yaygın olmasındaki en temel etken ise hasta kaldırma girişimleridir.
Hastaların vücut ağırlıklarının, bakım elemanlarının kaldırma güçlerinin üstünde olması ya da kaldırma girişimleri bakım elemanlarına yardımcı olamamaları, bakım elemanlarının bel bölgelerine daha fazla yük binmesine yol açmaktadır.

Bakım elemanları, yaşadıkları bel ağrıları sonucunda fiziksel, ruhsal ve sosyal sorunlarla karşı karşıya kalmaktadırlar. Bel ağrılarına bağlı olarak günlük yaşam olumsuz etkilenmekte, hareketler kısıtlanmakta; uykusuzluk, huzursuzluk, sinirlilik, depresyon görülmekte; boş zaman aktiviteleri ve aile için ayrılan zaman azalmaktadır. Bel ağrılarına bağlı olarak iş ortamından uzak kalma ve maddi kayıplar bakım elemanlarının bel ağrıları nedeniyle yaşadıkları diğer önemli sorunlardır. Bakım elemanlarının bel ağrıları nedeniyle işe gidememeleri,
yaşadıkları ağrı düzeyine bağlı hareketlerinin kısıtlanması ve ağrı nedeniyle huzursuzluk yaşamaları hasta bakımına yansımakta ve bakımın aksamasına yol açabilmektedir.

İş sürecinin fiziksel faktörleri;
İş yerinde uygun olmayan hava sıcaklığı, rutubet, havalandırma, gürültü, aydınlatma, iş yerinin hijyen, temizlik ve düzeni çalışanların ruh sağlığını yakından etkilemektedir.. Uygun olmayan iş yeri koşullarının psikiyatrik bozuklukların gelişimine olan etkilerini inceleyen çalışmalarda bu etmenlerin minör psikiyatrik bozuklukların ortaya çıkmasına neden olduğu gözlenmiştir. Fiziksel şartlar elverişli değilse, bedensel olduğu kadar ruhsal bozukluklar da fazla ve şiddetlidir.

Çalışma düzeninin ergonomi kurallarına uygunluğu çalışanların ortamdaki risk faktörlerinden etkilenmesini azaltır. Ergonomik açıdan çalışma ortamındaki başlıca riskler;
Biyolojik riskler (enfeksiyon), kimyasal riskler (kimyasal ajanlar, antineoplastik ajanlar, anestezik gazlar, temizleme ve sterilizasyon solüsyonları, ilaçlar, sabunlar vb.), çevresel riskler (kaygan zemin, kötü dizayn vb.), biyomekanik riskler (tekrarlayıcı hareketler, titreşim, ağır yük kaldırma vb.).

Psikososyal faktörler arasında çalışanlarda yorgunluk, stres, işten kalma gibi olumsuz etkilere neden olan işin doğası gereği ortaya çıkan çalışma saatleri, iş görevleri ve iş stresi psikososyal faktörler içerisinde incelenmiştir.

Fiziksel Faktörler
Fiziksel faktörler içerisinde hasta bakım odası tasarımı, ayarlanabilir yükseklikler, mobilya özellikleri, yardımcı araç- gereç kullanımı, çevre-iklimlendirme faktörleri incelenmiştir.

Bakım elemanlarında stresle başa çıkmada etkili olan yollar şunlardır; zamanı iyi yönetme, problem çözme teknikleri kullanma, aşırı genellemelerden kaçınma, kişiler arası ilişkiler ve sosyal etkinlikler geliştirme, fiziksel aktivitelerde bulunma, dengeli beslenme, gevşeme egzersizleri uygulama, zihinde canlandırma yaparak stresle daha kolay başa çıkılabileceği belirtilmektedir.

I. İş sürecinin fiziksel faktörleri

II.İşin organizasyonu ile ilgili problemler

III. İş yerinin ergonomik sisteme uygunluğu

IV. Çalışanda, bedensel bozukluğa sebep olan fiziksel faktörler

Yukarıdakilerden hangisi/hangileri çalışanın ruh sağlığını etkileyen faktörlerdendir?

A) Yalnız I

B) Yalnız III

C) I ve II

D) III ve IV

E) I, II, III ve IV     Doğru yanıt*****