TEMEL BAKIM HİZMETLERİ

A, B, C, D şıklarının hepsi Alzheimer hastalarında beslenme sırasında dikkat edilmesi gereken hususlardan biridir.

Ev içi kazaların oluş nedenleri incelendiğinde büyük kısmına, bilgisizlik, tedbirsizlik, ihmal gibi önlenebilir insan hatalarının sebep olduğu görülmüştür. Yaşlıların güvenliğinde bir başka konuda yaşlılığa bağlı ortaya çıkan fiziksel değişiklikler ve hastalıklara uygun yardımcı araçların (işitme aygıtı, gözlük, baston vb) kullanımının sağlanmasıdır. Burada mesela baston kullanımı kültürel olarak sık olmasına rağmen her yaşlı için uygun değildir ve hatta bazen düşmelere sebep olmaktadır. Yine düşme durumlarında kırıkların azaltılması için kalça koruyucu pedlerin kullanımı hekime danışılarak önerilen güvenlik önlemlerindendir. Doğru cevap B'dir.

Kaygan zeminler, eşikler, gereksiz çok eşya ve sıkışık odalar, kötü aydınlatma sıklıkla ev içinde kazalara sebep olmaktadır. Halı, kilimler ve saçaklar; gereksiz kablolar; düşmelere sebep olmaktadır. Gece aydınlatmasının yetersiz oluşu da önemli bir sorundur. Bunların giderilmesi ev içi güvenlik için son derece önemlidir. Doğru cevap E'dir.

Yaşlanma sürecinde, infeksiyon hastalıklarını kolaylaştıran fizyolojik değişiklikler
vardır. Prostat hipertrofisi, rahim sarkması, idrar torbası hastalıkları idrar yolu infeksiyonlarını; mukosilier kleransın azalması, öksürük refleksinin azalması, sık aspirasyon, diyabet-kronik obstrüktif akciğer hastalığı, alkol öyküsü, kalp yetmezliği, gibi kronik hastalıklar, boğaz florasında ajan patojenlerin kolonizasyonu (Streptococcur Pnemoniae, Hemofilur Influensa, Klebsiella Pnemoniçe), bakımevlerinde yatanlarda gram negatif bakterilerin kolonizasyonu pulmoner infeksiyonların sıklığını arttırır. Doğru cevap D'dir.

Alzheimer hastalarında yemek sırasında huzursuzluk artışı sıktır. Bu nedenle hastanın yemek saatlerini, yanında rahat ettiği yakınlarıyla birlikte olabileceği bir zamana ayarlamak yararlı olacaktır. Dikkat dağıtacak sesler olduğunda yemek yemek istemiyorsa televizyonun açık olmamasına, yemek saatinde evin içinde gürültü olmamasına dikkat edilmelidir. Yemek sırasında hastanın dikkatini toplaması icin özen gösterilmelidir. Sade bir masa ve sade bir yemek düzeni yararlı olacaktır. Kullanılan bardak-çatal-tabak pratik, kolay tutulan, kesici olmayan, kırılmayan şekilde olursa hastanın yemek yemesi hem
kolaylaşır hem de hastaya zarar verme olasılığı azalır. Yemek yemekte zorlanan yaşlıda yemekleri birbirine karıştırmadan, tek tek, farklı ve parlak renklerdeki (özellikle kırmızı ve mavi parlak renklerde) tabaklarda vermek hastanın dikkatini yemeğe vermesini sağlayabilir. Hastaya çok sıcak yemekler vermemeye dikkat edilmelidir, üstüne dökebilir. Yemesi kolay, yutmakta zorlanabileceği kadar sert olmayan besinler vermeye çalışılmalıdır. Doğru cevap C'dir.

Yaşlı hastalarda fonksiyonel yetersizlik sık karşılaşılan bir durumdur. Bu da özbakımı da etkilemektedir. Çeşitli yaşa bağlı değişiklikler, sosyal faktörler veya hastalıklar nedeniyle gelişebilir.

İnstrumental günlük yaşam aktiviteleri testleri; yaşlı hastaların bulaşık, çamaşır, ütü, yemek yapma, alışveriş, evdeki temel aletleri kullanabilme gibi ögeleri yapıp yapamadığını, yardıma ihtiyacı olup olmadığını saptar.

Çok yönlü yaşlı değerlendirme ölçekleri kullanılarak yaşlıların tam bağımsız, yarı bağımlı, bağımlı yaşlı; dinç sağlıklı yaşlı, kırılgan yaşlı tanımları netleştikçe yaşlının bireysel bakım ihtiyacı ortaya çıkmaktadır. Kırılgan yaşlı yaştan bağımsız olarak yarı bağımlı ya da tam bağımlı olan, çok sayıda hastalığı olan, genel durumunun daha bozuk olduğu veya daha çabuk bozulabilen yaşlılar için kullanılan bir tanımdır.

Banyoya ait olmayan özellik kaymayan terliklerin kullanılmasıdır. Banyo özellikleri ise banyo kapısının mekanı daraltmamak için dışarıya açılmalısıdır. Banyo zemini kaymaz, ışık ile parlamayan özellikli malzemeden yapılmalı ve döşemeler ıslak bırakılmamalıdır. Zemin ile duvar rengi kontrast oluşturacak şekilde farklı renklerden yapılmalıdır.

Yaşlılarda infeksiyonlardan korunma özbakımın önemli kısımlarındandır. Tabi ki burada barınma, giyinme, ısınma, beslenme, sağlık kontrollerinin düzenli yapılması, sosyal destek sistemlerinin iyi olması son derece önemlidir. Temizlik, hijyen, ağız diş sağlığından barınmaya kadar bir çok faktör infeksiyonlardan korunmada önemlidir. Korunma için özel ilaçlara gerek yoktur. Bağışıklık sistemi güçlendiricileri olarak tanıtımları yapılan bir çok ilacın etkinlikleri tartışmalıdır ve genel olara geriatrik yaş grubunda önerilmez.

Aşı son derece önemlidir. Geriatrik uygulamada karşılaşılan pek çok infeksiyon hastalığına karşı elimizde etkin aşı olmaması ve varolan aşıların ise yeterince kullanılmaması önemli sorunlardır. Öte yandan aşılar genç erişkinlerdekine kıyasla yaşlı kişilerde daha zayıf immün yanıt oluşturabilmektedirler. Etkin aşıların varlığı ve bunların uygulanması ile hastanın korunacağı hastalıklar hakkında bilgi eksikliği, aşıların etkinliği ve yan etkileri konusunda yanlış bilgi edinilmiş olması önemli sorunlardır. Erişkin ve yaşlı kişilere hizmet veren sağlık personeli immünizasyona ilişkin uygulamalarına rutin pratiği içinde mutlaka yer vermelidir. Her erişkin hasta muayenesi aşılama için bir fırsat olarak değerlendirilmelidir. Sağlıklı yaşlılara influenza, pnömoni ve tetanoz aşıları yapılması mutlak bir gerekliliktir. Bu aşılara ek olarak kişilerin mesleksel, yaşam tarzı veya seyahat gibi çeşitli faktörler de göz önünde bulundurularak diğer gerekli aşıların da yapılması planlanmalıdır.

Malnütrisyon tanımı yetersiz beslenmeden aşırı beslenmeye kadar geniş bir yelpazeyi içerir. Yaşlı insanlarda dengesiz beslenme protein-enerji malnütrisyonuna, vitamin eksikliklerine (vitamin B12 ve D vitamini) ve kalsiyum alımı yetersizliğine neden olur. Malnütrisyon yaşlı hastalarda, immunitede zayıflama, infeksiyonlara yatkınlık, yara iyileşmesinde gecikme, osteoporoz ve diğer ko-morbiditelere neden olmaktadır.

Yaşlıda tat duyusu, koku duyusundaki azalmalar, el titremeleri olanlarda çatal kaşık tutma zorlukları; yaşlının dişlerinin yetersiz oluşu, yaşlıda yetersiz beslenme (malnutrisyona) olasılığını arttırmaktadır. Ancak Alzheimer hastalığında orta evreden itibaren ve özellikle ileri evrede hastanın yeterince beslenememesinin nedeni ne yediğini, yemek yemenin önemini, ne zaman yediğini hatırlamamaktadır.

Evde yangın çıkma, gazdan zehirlenme, kesici aletlerin varlığı gibi durumlarda bazı yaşlılarda daha sık sorun görülmektedir. Demansı olan yaşlılar, yatağa bağımlı olan yaşlılar için bu tür riskler ve güvenlik daha da fazla önem kazanmaktadır.

Yanlış ilaç kullanımının engellenmesi önemlidir. Yaşlılar bir çok sebeple farklı ilaçlar kullanmaktadır. Görme, anlama veya bilgi eksikliği gibi sebeplerle sıklıkla yanlış ilaç kullanabilmektedirler, bunun en aza indirgenmesi son derece önemlidir.

Yaşlılarda B12 vitamin eksikliği sıktır, D vitamini eksikliği sıktır; bu iki vitamin sıklıkla yerine konmalıdır. Bu nedenle doğru cevap D şıkkıdır.

Doğru cevap E şıkkıdır.

Doğru cevap D şıkkıdır.

Doğru cevap E şıkkıdır.

Doğru cevap E şıkkıdır.