TEMEL BAKIM HİZMETLERİ

En çok karşılaşılan etik problemlerin ana başlıkları şunlardır: • Doğruyu söylememe • İşbirliğini reddetme • Yetersizlik • Yetki azlığı • Hasta yararına karar vermede güçlük • İlacın kötüye kullanımı • Bireylerin denek olarak kullanılması • Hekim istemini uygulama/uygulamama • Yetersiz koşullarda çalışmayı reddetme • Bilgilerin gizliliğini paylaşma • Yaşamı destekleyici tedavilerin/araçların sonlandırılması • Şüpheli ilaç istismarının rapor etmeme • Bilgi vermeme

Bilimsel araştırmalara göre hasta bakım hizmetleri sırasında dini ve ruhani hayatla ilgili konular gündeme gelmektedir. Bu nedenle bakım verenin hastanın biyolojik olduğu kadar dinsel durumunu da tanıması gerektiği söylenir. Çünkü hastanın dinsel yaşantısı onun biyolojik ve psikolojik yapısını da etkiler.

Ülkemizde, yaşlılara yönelik yatılı kurum hizmetleri SHÇEK’e bağlı faaliyet gösteren Huzurevleri ile Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezleri, Özel Huzurevleri, Yaşlı Bakım Merkezleri ve Diğer Kamu Kurum ve Kuruluşları bünyesinde açılan Huzurevleri eliyle sunulmaktadır.

Anayasamızın ikinci maddesinde Cumhuriyetin Nitelikleri açıklanırken “Türkiye Cumhuriyeti Sosyal bir hukuk Devletidir” ifadesi kullanılmıştır. Sosyal bir hukuk devleti olmanın temel özelliklerinden biride ülkede yaşayan yaşlı, özürlü (engelli) vatandaşlara yönelik sosyal yardım, bakım ve hayatın devamı için gerekli kolaylıkları sağlayacak yasal düzenlemelerin de yapılmasını da sağlamaktır. Cevap B şıkkıdır.

“Yaşlı Hizmet Merkezlerinde Sunulacak Gündüzlü Yaşlı Bakımı ile Evde Yaşlı Hizmetleri Hakkında Yönetmelik” 07.08.2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu kurumlar yatılı kurum bakımına gereksinim duymayan ve ekonomik-sosyal durumu ne olursa olsun ev ortamında yaşayan sağlıklı veya hasta yaşlıların sosyal ve psikolojik gereksinimlerini karşılamak amacıyla hizmet vermektedir. Bu açıklama doğrultusunda cevap C şıkkıdır. D maddesi Gündüzlü bakım başlığı altında ele alınabilir fakat özel bir hizmet türüdür. E maddesi ise huzur evi çeşitlerinden biridir.

• SHÇEK Huzurevleri ile Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi Yönetmeliği, • Özel Huzurevleri ile Huzurevi Yaşlı Bakım Merkezleri Yönetmeliği, • Kamu Kurum ve Kuruluşları Bünyesinde açılacak Huzurevlerinin kuruluş ve İşleyiş Esasları Hakkında Yönetmelik • Yaşlı Hizmet Merkezlerinde Sunulacak Gündüzlü Bakım ile Evde Bakım Hizmetleri Hakkında Yönetmelik olmak üzere 4 farklı yönetmelik ile yürütülmektedir. A maddesindeki yönetmeliğin amacı; Türk sporunun geliştirilmesi, yaygınlaştırılması, sporcu sayısının artırılması için sporla ilgili bütün kaynakları en etkili şekilde devreye sokmak üzere gerçek veya tüzel kişilerce beden eğitimi ve spor tesisleri kurulması ve bu tesislerin işletilmesi ile ilgili usul ve esasları düzenlemektir. Cevap A şıkkıdır.

Psikolojik İstismar; yaşlıya bakım verenin sözel veya sözel olmayan yolla strese sokan davranışlardır. Örnek olarak sözel saldırı, küçümseme, aşağılama, gözdağı verme, tehdit etme, utandırma, sürekli eleştirme, korkutma, lakap takma, zorla çevresinden ayırma bunlar içinde sayılabilir. İhmal; Bilerek veya bilmeden yaşlı bireyden yiyecek, içecek, ilaç, tıbbi cihaz ihtiyaçlarını esirgemek, bakım vermedeki sorumluluklarını yerine getirmede isteksiz davranarak veya reddederek yaşlıya duygusal, fiziksel acı ve sıkıntı vermektir. Örnek olarak yeme, giyinme, ısınma, kişisel hijyen gibi gereksinimlerin karşılanmaması, duygusal-sosyal uyarının sağlanmaması, uzun zaman yalnız bırakılması bunların başında sayılabilir. Cevap D şıkkıdır.

Hastanın sırlarını söylememe mahremiyet ilkesine dayanır, ancak intihar edebilecek hastanın durumunu söylemek sır tutma ile gerçeği söyleme ilkesi arasında kalınan bir tür ikilemdir. Buna göre B şıkkı doğru cevaptır.

Dünya ölçeklerine paralel anlamda Türk toplum yapısı da hızla değişmektedir. Eskiden sosyal bir problem gibi görülmeyen yaşlılık yenilerde artık bir problem olarak algılanmaktadır. Ancak bu durumun kurumlara dönüşmesi ile gecikmeler ve direnmeler vardır. Örneğin, bakım algısı hala bir hayır işi şeklinde yorumlanmakta, yardımlaşma prensiplerine göre sürdürülmektedir. Bunun yaşlının bir “hak” talebi şeklinde olabileceği ve sosyal devletin bir parçası olduğu bilinci henüz tam olarak yerleşmemiştir. Cevap B şıkkıdır.

Bazı dini kurallar sağlığa zararlı sigara, alkol ve uyuşturucuyu yasaklayarak sağlığa da koruyucu etki yaparlar. Dini ayinler depresyonu engelleyebilir, tansiyon arteryel üzerine olumlu etki yaratabilir. Doğru cevap D şıkkıdır.