TEMEL BAKIM HİZMETLERİ

Davranışçı terapi uygulamaları sırasında üzerinde önemle durulması gereken konulardan biri, tekniklerin standart biçimde kullanılmasıyla ilgilidir. Standart veya paket tedavi programları başarısız olmaya mahkûmdur. “Hastalık yok, hasta vardır” ilkesinden yola çıkarak tedavinin her hasta için, o hastanın bireysel ve kültürel özellik ve gereksinmeleri göz önünde bulundurularak düzenlenmesi gerekir. Çünkü tanılar aynı olsa da hastalığın gidişi her bireyde farklılıklar gösterecektir.

Davranış tedavisinin verimliliği, tedavi verilen alanla karşılaştığında kişinin gösterdiği davranış şekline göre değerlendirilir. Örneğin, ölümcül bir trafik kazasından kurtulan birisi, daha sonra taşıtlara binmemek gibi kaçınma davranışı oluşturabilir. Bu kişinin tekrar trafiğe çıkabilmesi bir verimliliktir. Gittiği herhangi bir mekândan bir enfeksiyon kapan birisi, daha sonraki dönemlerde enfeksiyon riskini azaltmak için aşırı temizliğe yönelebilir. Bu durum onu sosyal yaşamdan koparabilir. Bu davranış tipinin değişmesi bir verimliliktir. Cevap: C

B şıkkı; Zihinsel meşguliyet tedavisinin amacının açıklamasıdır. Yaşlının zihinsel egzersiz yaparak bilişsel fonksiyonlarını koruması ,psikolojik olarak desteklenerek duygusal fonksiyonlarını koruması amaçlanır.

Bilişsel ve Davranışçı terapilerde terapist ve danışan birlikte
1. Sorunu tanıma ve anlama
2. Sorunun ne olduğu konusunda ortak bir fikir sahip olma
3. Sorunun kişinin günlük hayatına, düşünce, duygu ve davranışlarına etkisini saptamak
4. Tedavi hedeflerini belirlemek ve tedavi planı oluşturmak
şeklinde bir plan yaparlar. Doğru cevap B' dir.

Operant Koşulama, Hastanın davranış öyküsü ve sonuçlarının dikkatle değerlendirilmesi ve değiştirilmesidir. İstenen davranış desteklenir ve pekiştirilirken olumsuz davranış durdurulmaya çalışılır. Doğru cevap A' dır.

Sistematik Duyarsızlaştırma, Anksiyeteli kişilerde daha çok kullanılabilecek bu yöntem için önce gevşeme ve rahatlama yöntemleri kullanılır Yaşlı hastanın tedirgin ve vazgeçmeye hazır davranışlarını engellemek amacıyla en az korku veren uyarandan başlayarak yavaş yavaş kaçınılan davranış ya da nesnelerle hasta karşı karşıya getirilir. Anksiyeteye neden olan durumun görüntüsünü canlandırma ile derin kas gevşemesinin kombinasyonundan oluşur. Bu teknikte hastaya önce gevşeme ve rahatlama öğretilir. Giderek güçlenen ve kendine güveni artan kişi, baş etmeyi öğrendikçe değişik yollardan ödüllendirilir ve başarılı davranışlar pekiştirilir. Örneğin, yaşlının yalnızlık, karanlık korkusunun yenilmesinde kullanılabilir. Uçak yolculuğu ve yükseklik korkusunda kullanılabilir. Doğru cevap C' dir.

İtici Koşulama (Aversiyon)
Hoş olmayan bir uyaran, istenmeyen bir davranışın ortaya çıkmasına neden olursa bu
teknik uygulanır. Örneğin tırnak yeme, idrar-gayta kaçırma gibi durumlarda acı veren bir müdahalede bulunmak bir tür olumsuz koşulama ile tedavi tekniğidir. Ancak özellikte yaşlıda etkinliği ve yararı tartışmalıdır. Doğru cevap C' dir.

“Biyobildirim” (biyolojik geri bildirim) gittikçe yaygınlaşan bir biyolojik kendini
denetim yöntemi haline gelmektedir. Bu teknikte birey mekanizmasını bilmediği
halde, kendi bedeninin işleyiş tarzını etkileyebilen bazı değişiklikleri yapabilir. Örneğin: bir kimsenin gerginlikten ileri gelen kronik baş ağrısı vardır. Bu kimse tedavi için psikoloğa gittiğin de psikolog hastanın alnına ve boynuna elektrotlar koyar
ve böylece kaslar da gerilme ve gevşemeleri en ince ayrıntılarına kadar izler. Aletler
öyle ayarlanabilir ki bireyin kasları gerginleşince yüksek bir düdük sesi duyulur.
Birey kaslarını gevşetirse düdük sesi kesilir. Birey, alete bağlandıktan sonra “düdük
sesini kesecek ne gerekli ise onu yapması” istenir hemen hemen herkes kaslarını
gevşetmeyi zamanla öğrenmiştir. Bu teknik migren, baş ağrısı, yüksek tansiyon,
kalp çarpıntısı ve sara nöbetlerinin tedavisin de etkin bir biçim de kullanılmıştır. Doğru cevap D'dir.

“Markayla” (jetonla) ödüllenme denetimi zor olan davranışlar da bir dereceye kadar etkili olabilir. Temel ilke iyi davranış için marka (jeton) verme, kötü davranış
için markayı geri almadır. Çocuklarda çok sık kullanılır. Söz dinleme ödül, yaramazlık ödülün geri alınmasıdır. Doğru cevap B' dir.

En sık kullanım alanları
• Anksiete ve Panik Atakları
• Fobiler (ör. Agorafobi, sosyal fobi)
• Kronik Yorgunluk Sendromu
• Depresyon
• Obsesif-Kompulsif bozukluk
• Yeme bozuklukları
• Cinsel sorunlar
• İlişki sorunları
• Eşler arası ilişkiler (Eş terapileri)
• Çocukluk ve Ergenlik dönemi sorunları
• Genel Sağlık sorunları
• Kronik Ağrı
• Alışkanlık şeklinde devam eden davranış sorunları (Tikler)
• Öfke
• İlaç ve alkol kullanımına bağlı sorunlar
• Şizofreni ve diğer psikozlar
• Öğrenme güçlüğüne bağlı sorunlar
• Bipolar bozukluk (İki Uçlu Duygu Durum Bozuklukları)
• Travma sonrası stres bozukluğu
• Uyku bozuklukları 

Doğru cevap A' dır.

Davranışçı terapiler tüm psikiyatrik sorunların çözümünde kullanılabilen sihirli
değnek değildir. Gerçekten de iyileşmeyi belirleyen tek etken seçilen yaklaşım değildir. Hatta hiçbir teknik yöntem kullanmadan yalnızca hastayı dinlemek, ona ilgi
ve empati gösterip, zaman ayırmak bile bazı olgularda önemli yararlar sağlayabilmektedir. Doğru cevap A' dır.

“Kendini denetim” bireyin davranışının başkaları tarafından da ödüllendirilmesi
yerine, bireyin kendisinin vereceği ödüllenmelerle denetim altına alınabileceği düşüncesidir. Sigara içme, oburluk, kekeleme, fazla içki içme ve kötü çalışma alışkanlıklarını ortadan kaldırma da kullanılmıştır. Doğru cevap B' dir.

Davranışçı tedavi terapistleri, danışanın sorunlarını çok iyi anlamak istediği için
çok soru sorar ve danışanlarını da kendi kendilerine soru sormaları konusunda
teşvik eder. Doğru cevap D' dir.

Bu tedavi modeli sağlıklı bireylerle beraber, depresyon, demans ve kronik hastalığa sahip kişilerde de kullanım alanı bulmuştur. Doğru cevap E'dir.

Davranış tedavisi veya bilişsel davranışçı tedavi, düşüncelerimizin, duygularımız ve davanışlarımız üzerindeki önemini vurgulayan ve işlevsel olmayan duyguları ve düşünceleri belli bir amaç doğrultusunda sistematik bir şekilde değiştirmeyi amaçlayan psikoterapötik yaklaşımdır. Doğru cevap A'dır.

Bilişsel ve Davranışçı terapilerde terapist ve danışan birlikte
1. Sorunu tanıma ve anlama

2. Sorunun ne olduğu konusunda ortak bir fikir sahip olma

3. Sorunun kişinin günlük hayatına, düşünce, duygu ve davranışlarına etkisini saptamak

4. Tedavi hedeflerini belirlemek ve tedavi planı oluşturmak

şeklinde bir plan yaparlar. Doğru cevap D'dir.

Yeniden öğrenme kuramlarına dayanan bu tedaviler son yıllarda giderek etkin ve yaygın olarak kullanılmaktadır. Davranışçı Terapi içinde birçok alt tedavi tipini içerir. Bunlardan bazıları;

I. Sistematik Duyarsızlaştırma

II. İtici Koşulama (Aversiyon)

III. Üstüne Gitme (Exposure)

IV. Ters Niyetleme

V. Operant Koşulama

Doğru cevap E'dir.

Üstüne Gitme (Exposure)
Sıkıntı yaratan konu veya objeyi hayalde veya gerçek yaşamda bütün şiddeti ile yaşamak, çekinilen durumla aşamalı olarak yüzleşmek bu tekniğin temel ilkesidir. Doğru cevap C'dir.

Üstüne Gitme (Exposure): Sıkıntı yaratan konu veya objeyi hayalde veya gerçek yaşamda bütün şiddeti ile yaşamak, çekinilen durumla aşamalı olarak yüzleşmek bu tekniğin temel ilkesidir. Doğru cevap C'dir.

İtici Koşulama (Aversiyon) Hoş olmayan bir uyaran, istenmeyen bir davranışın ortaya çıkmasına neden olursa bu teknik uygulanır. Örneğin tırnak yeme, idrar-gayta kaçırma gibi durumlarda acı veren bir müdahalede bulunmak bir tür olumsuz koşulama ile tedavi tekniğidir. Doğru cevap A'dır.