TEMEL BAKIM HİZMETLERİ

Yaşlıya uygun akıllı evler, modern binalarda gerontoteknolojik bir felsefeye göre bir değerlendirme, yaşam ve bakım sistemi en ideali olandır. Ancak teknoloji kullanımı ilk başta pahalı görünmektedir, oysaki uzun dönemde yararları ile daha maliyet etkin olabileceği yönünde yayınlar vardır. Burada önemli sorunlardan biri de yaşlının eğitim durumunun veya adaptasyon durumunun da teknoloji kullanımına uygun olması veya bu konularda da yaşlıya eğitim verilmesi, gösterilmesi gerekliliğidir. Ancak yaşlılar ve özellikle bakım derecesi ihtiyacı yüksek olan yaşlılarda ailelerinin işbirliği son derece yararlı olmaktadır.

1. Hastanın sona yaklaştığının fark edilmesi 2. Bakımın amaçlarının netleştirilmesi ve açıklanması 3. Bakımın planlanması 4. Planın uygulanması 5. Tedavinin etkinliğinin ve semptomların şiddetinin değerlendirilmesi 6. Değişiklik olmaması veya başarı durumunda tedaviye devam edilmesi/ Yeni bir problemle karşılaşılması veya başarısızlık durumunda yeni bir tedavi seçeneği aranması/ Ölümün gerçekleşmesi durumunda sağlık personelinin üzerine düşen görevlerin yerine getirilmesi.

Lawton-Broody Enstrümantal Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeği (EGYA) ise işlemleri hastanın ne derece bağımsız yerine getirdiğine göre puanlandırılır. Toplam puan 17’dir. Alınan puan bağımsızlık derecesini gösterir, aktiviteleri yerine getirmedeki bağımsızlık derecesi arttıkça alınan puan da artar. Bu testlerin sadece ilk değerlendirmede uygulanması değil, belli aralıklarla tekrarlanması önerilmektedir. Disabilite belli bir sürede gelişen dinamik bir süreç olduğu için hastaların belli aralıklarla bu açıdan değerlendirilmesi uygun olur.

Subakut bakım, uzun dönem bakım evlerinde kısa bir süre kalması planlanan hastaları içermektedir. Amaç, rehabilitasyon, kompleks bir medikal bakım ve/veya yara bakımı içindir. Bu kişiler, genelde hastanelerden yeni taburcu edilmiş olup hemşirelik bakımına ihtiyaç duymaktadır. Kronik bakım ise multiple kronik hastalıkları olan ve toplumda yaşamayı tek başına başaramayan yaşlılara uygulanmaktadır. Bir de özel bakım vardır ki taburculuk planı olmayan, demans bakımı, diyaliz, hospis bakımına ihtiyaç duyan yaşlılar içindir ve eğitilmiş personel gereklidir.

C seçeneğindeki "Bakım planı mutlaka disiplinlerarası ve en az 3 kişiden oluşan bir ekip tarafından profesyonelce yaşlıya aktarılmalıdır." cevabı doğru değildir. Çünkü ekibin niteliği ve sayısına ilişkin bir koşul gerekliliği belirtilmemektedir. Burada önemli olan bakım planını her kim aktarırsa aktarsın etik değerlere uygun, hassas ve çözümcül bir şekilde konuya yaklaşmalarıdır.

Beklenen kayıp konusunda aile bireylerinin bilgilendirilmesi, aydınlatılması gereklidir. Yaşam sonunda bakım planlanırken karar verilmesi gereken hassas konular aşağıda listelenmiştir: 1. Agresif tedavilerden kaçınılmalıdır. 2. Eksik tedavi yapılmamalıdır. Yaşam kalitesini düzeltecek tedaviler aksatılmamalıdır. 3. Tedavinin kar-zarar oranı dengelenerek karar verilmelidir. 4. Semptomların tedavisi yeterli yapılmalıdır. 5. Medikal endikasyon, yaşam kalitesi, hasta ve ailenin istekleri gözden geçirilerek karar verilmelidir. 6. Kardiyopulmoner resusitasyon (CPR), mekanik ventilasyon, diyaliz, parenteral beslenme ve hidrasyon gibi invaziv işlemlere yukarıda belirtilen şekilde karar verilmelidir.

Yaşın ilerlemesiyle birlikte fizyolojik, psikolojik, emosyonel, bilişsel, sosyal alanlarda değişiklikler oluşabilmekte, bireyin fonksiyonel kapasitesi azalırken kronik hastalıklar artmaktadır.

Bu alanların test edilmesi için geliştirilen ve en sık kullanılan ölçek Barthel’in Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeğidir. Bu testin amacı hastanın günlük işlerinde ne yaptığını kaydetmektedir. Hastanın ne yapabileceğini öğrenmek hedeflenmemiştir. Değerlendirilen işler gayta kontinansı, idrar kontinansı, beslenme, yıkanma (yüz yıkama, saç bakımı, tıraş dahil olmak üzere), giyinme, transfer, tuvalet kullanma, mobilite, basamak çıkma ve banyodan oluşmaktadır. Hastanın bu işleri bağımsız veya yardımlı yapmasına göre puanlanır. Alınan skor bağımsızlık derecesini gösterir, ne kadar az puan alınırsa temel günlük yaşam aktiviteleri o kadar bağımsız yapılmaktadır.

Subakut ve kronik bakımın temel hedefleri, fonksiyonel yetersizliğin korunması, bilişsel durumun takibi, hayat kalitesinin yükseltilmesi, hastalıkların önlenmesi, sağlığın korunmasıdır. Ülkemizde evde bakım, gündüz geriatri hastaneleri, yaşlı evleri-huzurevleri sayısında belirli rakamlara ulaşılırken, bakımevleri ve uzun süreli bakım sistemleri ve evde bakım sistemleri yeni gelişmektedir.

Ekonomik sorunlar,Sosyal sorunlar,Psikolojik sorunlar,Kültürel sorunlar,Yaşlılıkta rutin toplumsal hizmetlere ulaşmakta güçlük yaşanması,Kuşak sorunları,Yalnızlık sorunu,İletişimsizlik sorunu,Sevgisizlik sorunu,Sağlık sorunları,Umutsuzluk sorunu,Cinsel sorunlar,Ev işlerini yapmada kendine yetememe,Cansıkıntısı ve zaman geçirememe sorunu

İletişim yolları her yaşlı hastada farklı olabilir. Sevdikleri, alışkanlıkları, görme-işitme-anlamaduygudurum kapasitesine göre farklı bir sunum ve iletişimle aktarılması gerekliliği açıktır. Hiç konuşamayan bir yaşlıyla, sadece göz ve el teması bile bakımın sonuçlarını olumlu yönde etkileyebilmektedir. Bu sebeple yaşlının günlük yaşam aktiviteleri, duygu durumu, enstrümental günlük yaşam aktiviteleri, demansif durumu ve hareket durumu ve beslenme durumu mutlaka değerlendirilmelidir ve kurulacak iletişim buralarda ki sonuçlarla yönlendirilmelidir.

1. Hastanın sona yaklaştığının fark edilmesi 2. Bakımın amaçlarının netleştirilmesi ve açıklanması 3. Bakımın planlanması 4. Planın uygulanması 5. Tedavinin etkinliğinin ve semptomların şiddetinin değerlendirilmesi 6. Değişiklik olmaması veya başarı durumunda tedaviye devam edilmesi/ Yeni bir problemle karşılaşılması veya başarısızlık durumunda yeni bir tedavi seçeneği aranması/ Ölümün gerçekleşmesi durumunda sağlık personelinin üzerine düşen görevlerin yerine getirilmesi.