TEMEL BAKIM HİZMETLERİ - Deneme Sınavı - 8

Yaşlıların Düşme ve Diğer Kaza Sıklığı Ölçekleri

YAŞLILAR İÇİN DÜŞME DAVRANIŞLARI ÖLÇEĞİ (YDDÖ) örnek olarak verilebilir. 1. Bilişsel Uyum
2. Hareketlilik
3. Sakınma

4. Farkındalık
5. Acelecilik
6. Pratiklik
7. Aktivite planında değişiklik 8. Dikkatlilik

9. Seviye Değişiklikleri
10. Telefona yetişme. Doğru cevap "C" dir.

Meşguliyet tedavisinin amacı;

Anlamlı ve amaçlı aktivitelerle kişilerin potansiyel yeteneklerini geliştirerek gün- lük yaşam aktivitelerine katılımını ve bu aktivitelerdeki bağımsızlığını sağlamak,

Yaşlılık dönemi gibi toplumsal katılımını etkileyen fiziksel, zihinsel ve çevresel en- gel taşıyan durumlarda, engele neden olan durumu değerlendirmek, bunları ortadan kaldırmak, azaltmak veya düzenlemektir. Doğru cevap "D" dir.

Sanatsal uygulamaların yolları;
a. Seramik; Seramik bir veya birden fazla metalin, metal olmayan element ile birleşmesi sonucu oluşan inorganik bileşiktir. Genellikle kayaların dış etkiler altında parçalanması ile oluşan kil, kaolen ve benzeri maddelerin yüksek sıcaklıkta pişirilmesi ile meydana gelirler. Bu açıdan halk arasında pişmiş toprak esaslı malzeme olarak bili- nir. Seramikle uğraşma, insanın yaşadığı çevre ile arasındaki bağı kuvvelendirmesini sağlar. Seramiğin içindeki ana malzeme olan kil, yaşlının yaşadığı çevre olan iliş- kini kurmasında güçlendirir. Böylece yaşlı, içinde bulunduğu çevreye kendi özgün ürünleri ile katılabileceğini görür. Doğru cevap "E" dir.

Davranış tedavisi veya bilişsel davranışçı tedavi, düşüncelerimizin, duygularımız ve davranışlarımız üzerindeki önemini vurgulayan ve işlevsel olmayan duyguları ve düşünceleri belli bir amaç doğrultusunda sistematik bir şekilde değiştirmeyi amaçlayan psikoterapötik yaklaşımdır. Kısaca yaşantımızı kötü yönde etkileyen düşünce ve duygulardan kurtulmak için kullanılan bir yöntemdir. Bu tedavi modeli sağlıklı bireylerle beraber, depresyon, demans ve kronik hastalığa sahip kişilerde de kullanım alanı bulmuştur. Bilişsel-davranışçı terapiler ortaklıklarının henüz başlangıcında olmalarına karşın öğrenme kuramları gibi bilimsel bir temel üzerine oturmaları, bilim ile klinik uygulamalar arasında sağlam köprüler oluşturmaları, uygulamalardan alınan parlak sonuçlar ve yardım alan bireye kısa bir sürede sorun çözme becerileri kazandıran yönleriyle 21. Yüzyılın en gözde psikoterapötik yaklaşımı olacak gibi görünmektedirler.
Tedavinin ana amacı, bireylerin ve grupların baş etme becerilerini iyileştirmektir. Bu
tedaviyi uygulayan kişilere davranış terapistleri adı verilir. Uygulayıcı terapistler, tedavi
sırasında çok aktif olurlar ve kişiyi geçmişten başlayarak şimdi ve burada ne yaptığı ile
ilgilenmeye yönlendirmeye çalışırlar. Bu tedavi teknikleri, kişilerin kendileri, dünya ve
gelecek hakkındaki olumsuz ve otomatik bilişlerini ve onların duygu ve düşüncelerle olan bağlantılarını denetim altında tutabilmeyi hastalara öğretebilmek amacı ile geliştirilmiştir. Doğru cevap C' dir.

1. Eğitim; yaşlıyı ve çevresini bilgilendirmeye yönelik eğitimler, olabilecek risklere karşı farkındalık yaratarak kişiye güvenli davranışları öğretir ve bunları destekler. 2. Destekleyici uygulamalar; yaşlının evde veya dışarıda hareketi ve eylemi için gerekli destekleyici uygulamalar kaza riskini azaltır. Örneğin, baston veya diğer destekleyici alet kullanma, duştan çıktıktan sonra ıslak zemin için kullanacakları kaymayı engelleyen gereçler ya da tutunma yerlerine yönelik düzenlemeler yaşlıların güvenli davranışlarını destekleyecek önlemler den bazılarıdır. 3. Sağlık personelinin desteği; risk faktörlerini azaltmak için, kazalara yönelik risk faktörlerinin saptanmasında önemlidir. Doktor, sağlık personeli, hemşire, kurum çalışanları kişiyi olabilecek kazalardan korumak için, uyarı işaretleri koyabilirler. Kişinin sağlık ve denge kontrolleri sık sık yaptırılabilir. İşitme cihazı, gözlük, yürüme gereçleri tavsiye edilebilir. Gece karanlıkta kalkmaması tavsiye edilebilir.

Enstrümantal Günlük Yaşam Aktiviteleri; Telefon kullanma, alışveriş, yemek hazırlama, ev korunması, transport, medikasyonlar ve finans'tır. Banyo, giyinme Transfer, Tuvalet, Kontinans, Beslenme Temel Günlük Yaşam Aktiviteleri arasındadır. (Tablo 1.1)

Uykusu, uykuya başlaması, uykuyu sürdürmesi, uyku kalitesinin ortaya konması, gündüz uyumaları varlığı, kısa kestirme şeklinde uykuların varlığı yine bakımı etkileyebilmektedir. Kisisel hijyeni ile ilgili alışkanlıkları, sevdikleri, banyo düzeninin ve alışkanlıklarının bilinmesi de bakımın sonucunu etkilemektedir. Beslenme alışkanlıkları, sevdigi yiyecekler, alışkın olduğu yemek saatleri son derece yönlendiricidir. Gün içinde neler yaptığı, varsa hobileri, günlük yaşam aktiviteleri sırasında varsa rutin yaptıklarının bilinmesi önemlidir.

Sevgisizlik sorunu (Eski sevdiklerinin ya ölmüş olmaları ya da çeşitli nedenlerle çevresinden uzaklaşmaları dolayısıyla yaşanan sevgi açlığı.)

Bakım planın anlatılması son derece önemlidir. Burada yaşlı ve varsa yakınları son derece önemlidir. Yaşlının anlayacağı, duyacağı, göreceği bir ortamda bakımın nedenleri, tipi, amacı yaşlıya ve varsa yakınlarına birlikte ve ayrı ayrı anlatılmalıdır. Bunu sunarken etik değerler son derece önemlidir. Yaşlının özsaygısının zedelenmemesi ve desteklenmesi önemlidir.

Yaşlıya uygun akıllı evler, modern binalarda gerontoteknolojik bir felsefeye göre bir değerlendirme, yaşam ve bakım sistemi en ideali olandır. Ancak teknoloji kullanımı ilk başta pahalı görünmektedir, oysaki uzun dönemde yararları ile daha maliyet etkin olabileceği yönünde yayınlar vardır. Burada önemli sorunlardan biri de yaşlının eğitim durumunun veya adaptasyon durumunun da teknoloji kullanımına uygun olması veya bu konularda da yaşlıya eğitim verilmesi, gösterilmesi gerekliliğidir. Ancak yaşlılar ve özellikle bakım derecesi ihtiyacı yüksek olan yaşlılarda ailelerinin işbirliği son derece yararlı olmaktadır.

Yaşlılarda görülen kazaların %82’sini ev kazaları oluşturmaktadır.

Biyolojik faktörler: İleri yaş, refleks ve duyu azalması, unutkanlık, kronik ya da akut diğer hastalıklar Davranışsal faktörler: Dolabın en üst rafını temizleme gibi fiziksel yeteneğinin üstünde aktivite ve günlük işleri yapmak, uygun olmayan ayakkabı-terlik giyme, yetersiz besin alımı ve yetersiz egzersiz yapmak Çevresel faktörler: Kayan zemin, yetersiz aydınlatılmış alan, tutma yerlerinin eksikliği Sosyal ve ekonomik faktörler: Yetersiz gelir, düşük eğitim, kötü koşullu konutlarda yaşam

Depresyon, demans, inmelere bağlı davranış ve dikkat değişiklikleri, beceri yeteneğindeki kayıp kişisel davranış problemlerinin başında gelir.

Meşguliyet (ergoterapi) veya diğer adı ile uğraşı tedavisi; Hastanın sağlığını sürdürmek, var ise patolojisini azaltmak, adaptasyon ve verimliliğini sağlamak için, seçilmiş işler veya işlevler ile fonksiyonlarını düzenleme, güçlendirme ve performansını arttırma sanatıdır. Bir diğer anlatımla, yaşlanma sonucu mental, sosyal veya fiziksel yeteneklerde oluşan bozukları iyileştirmek, mevcut yetenekleri geliştirmek, ortaya çıkartmak ve kişinin bu yeteneklerini günlük hayatında kullanabilmesini öğretmek için uygulanan amaca yönelik hareketlerdir.

En sık uygulanan yöntemler; 1. Spor (Ev içi ve dışı) 2. Müzik aleti çalmak 3. El işçiliği (tahta boyama, resim, seramik, takı, dantel vs.) 4. Gezi 5. Yeni veya eski tanıdıkları ile bir araya gelmek

a. Yaşlıların fonksiyonel yeteneklerindeki düzelme b. Yaşlıların yaşam kalitesinde düzelme c. Yaşlıların düşme ve diğer kaza sıklıklarında azalma d. Yaşlıların ruhsal ve zihinsel aktivitelerde düzelme

Müzik: 1. Müzik duygusal değişiklikler meydana getirir. 2. Sosyal ilişkileri güçlendirir. 3. Psikolojik etkileri vardır. 4. Koruyucu hekimlik alanında kullanılır. 5. Doğumda, stres azaltma ve ağrı giderici olarak kullanılır. 6. Nörolojik hastalarda, motor sinir sistemi hastalıklarında, fizik tedavi metodu olarak kullanılır.

Birçok çalışma, yaşlıların ev kazalarını en çok kış mevsiminde (%60), mutfakta (%27,7) ve kayma nedeniyle (%36,1) yaşadıkları belirlenmiştir.

Birinci derecede yanık yüzeysel, sadece deri ve derialtı dokuda genellikle kalıcı izler bırakmadan iyileşen lezyonları kapsar. İz kalsa bile kontraktür yani yanık dokunun yarattığı gerilme söz konusu değildir. İkinci derece yanıklar ise çok daha ciddi olup, olayın hemen ardından ya da birkaç saat içinde vücutta büller yani içi sıvı dolu kabarcıklar oluşur ve deri altı yumuşak dokuda da hasar oluşur. Eğer sadece deride lezyon olmuşsa, burada hasar beyaz parlak bir skar şeklinde önemli olmayan bir konraktürle oluşur. Dokuda büyük harabiyete yol açan yanıklar ciddi kontraksiyon ve şekilsiz oluşumlara yol açarlar. Üçüncü derece yanıklarda kömürleşme meydana gelir. 3. derecede yanıklarda ölüm ortaya çıkma olasılığı yüksektir Özellikle geniş yüzeyli 3.derecede yanıklar öldürücüdür. Şıklarda büyüklük işaretlerine de dikkat edilmesi gerekmektedir.

Doğru cevap E şıkkıdır. Diğer bütün şıklar Bilişsel ve Davranışçı terapilerde terapist ve danışan birlikte planlanır.