TEMEL BAKIM HİZMETLERİ - Deneme Sınavı - 7

Doğru cevap A seçeneğidir. Fiziksel tedavi gerektiren durumlarda muhakkak fiziksel tedavi uygulanmalıdır. Cerrahi müdahale gerektiren durumlarda da davranış tedavisi asla tek başına uygulanması söz konusu olamaz.

Doğru cevap B şıkkıdır.

Doğru cevap D şıkkıdır. D şıkkı davranış tedavisi yöntemlerinin alt dallarından biridir. Diğer bütün şıklar ise Davranış Tedavisinin Uygulanma İlkeleri ve yollarındandır.

Doğru cevap C şıkkıdır. C şıkkı dışındaki bütün şıklar Davranış tedavisi çeşitlerinin alt dalları sayılabilir.

Doğru cevap E şıkkıdır. Çünkü Psikiyatri alanında oldukça rağbet gören bu tedaviler en sıklıkla depresyon, fobi ve anksiyete tedavisinde kullanılır.

Böylece; meşguliyet tedavisi ile; • Zihinsel ve motor işlevler korunur • Kronik hastalıkların komplikasyonlarının geciktirilir • Yaşam kalitesinin artırılır • Yaşamla bağlantının kuvvetlenmesine katkı sağlanır.

Fiziksel meşguliyet tedavisinin amacı; yaşlının fiziksel gelişimine katkıda bulunmak ve boş zamanını verimli olarak değerlendirmesini sağlamaktır.

En sık uygulanan yöntemler;

YAŞLILAR İÇİN DÜŞME DAVRANIŞLARI ÖLÇEĞİ (YDDÖ) örnek olarak verilebilir. 1. Bilişsel Uyum 2. Hareketlilik 3. Sakınma 4. Farkındalık 5. Acelecilik 6. Pratiklik 7. Aktivite planında değişiklik 8. Dikkatlilik 9. Seviye Değişiklikleri 10. Telefona yetişme Basamaklarında değerlendirilir. Her bir kategoride 1-4 arası puan vardır. Arttıkça düşme sıklığı artmaktadır

Lawton-Broody Enstrümantal Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeği (EGYA) ise işlemleri hastanın ne derece bağımsız yerine getirdiğine göre puanlandırılır. Toplam puan 17’dir. Alınan puan bağımsızlık derecesini gösterir, aktiviteleri yerine getirmedeki bağımsızlık derecesi arttıkça alınan puan da artar. Bu testlerin sadece ilk değerlendirmede uygulanması değil, belli aralıklarla tekrarlanması önerilmektedir. Disabilite belli bir sürede gelişen dinamik bir süreç olduğu için hastaların belli aralıklarla bu açıdan değerlendirilmesi uygun olur.

Subakut bakım, uzun dönem bakım evlerinde kısa bir süre kalması planlanan hastaları içermektedir. Amaç, rehabilitasyon, kompleks bir medikal bakım ve/veya yara bakımı içindir. Bu kişiler, genelde hastanelerden yeni taburcu edilmiş olup hemşirelik bakımına ihtiyaç duymaktadır. Kronik bakım ise multiple kronik hastalıkları olan ve toplumda yaşamayı tek başına başaramayan yaşlılara uygulanmaktadır. Bir de özel bakım vardır ki taburculuk planı olmayan, demans bakımı, diyaliz, hospis bakımına ihtiyaç duyan yaşlılar içindir ve eğitilmiş personel gereklidir.

C seçeneğindeki "Bakım planı mutlaka disiplinlerarası ve en az 3 kişiden oluşan bir ekip tarafından profesyonelce yaşlıya aktarılmalıdır." cevabı doğru değildir. Çünkü ekibin niteliği ve sayısına ilişkin bir koşul gerekliliği belirtilmemektedir. Burada önemli olan bakım planını her kim aktarırsa aktarsın etik değerlere uygun, hassas ve çözümcül bir şekilde konuya yaklaşmalarıdır.

Beklenen kayıp konusunda aile bireylerinin bilgilendirilmesi, aydınlatılması gereklidir. Yaşam sonunda bakım planlanırken karar verilmesi gereken hassas konular aşağıda listelenmiştir: 1. Agresif tedavilerden kaçınılmalıdır. 2. Eksik tedavi yapılmamalıdır. Yaşam kalitesini düzeltecek tedaviler aksatılmamalıdır. 3. Tedavinin kar-zarar oranı dengelenerek karar verilmelidir. 4. Semptomların tedavisi yeterli yapılmalıdır. 5. Medikal endikasyon, yaşam kalitesi, hasta ve ailenin istekleri gözden geçirilerek karar verilmelidir. 6. Kardiyopulmoner resusitasyon (CPR), mekanik ventilasyon, diyaliz, parenteral beslenme ve hidrasyon gibi invaziv işlemlere yukarıda belirtilen şekilde karar verilmelidir.

• Sorunu tanıma ve anlama • Sorunun ne olduğu konusunda ortak bir fikir sahip olma • Sorunun kişinin günlük hayatına, düşünce, duygu ve davranışlarına etkisini saptamak • Tedavi hedeflerini belirlemek ve tedavi planı oluşturmak şeklinde bir plan yaparlar.

Davranış tedavisi veya bilişsel davranışçı tedavi, düşüncelerimizin, duygularımız ve davranışlarımız üzerindeki önemini vurgulayan ve işlevsel olmayan duyguları ve düşünceleri belli bir amaç doğrultusunda sistematik bir şekilde değiştirmeyi amaçlayan psikoterapötik yaklaşımdır.

Davranış tedavisi ile ilgili ilk fikirler, Skinner’in 1953 de yapmış olduğu bir çalışmadan sonra çıktı. Joseph Wolpe ve Hans Eysenck’in çalışmaları bu fikri daha da kuvvetlendirdi.

Davranışçı Terapi içinde birçok alt tedavi tipini içerir. Bunlardan bazıları; • Sistematik Duyarsızlaştırma • İtici Koşulama (Aversiyon) • Üstüne Gitme (Exposure) • Ters Niyetleme • Operant Koşulama

Davranış tedavisinin dayandığı edimsel koşullanma yöntemleri; 1. markayla ödüllenme, 2. kendini denetleme, 3. biyobildirim 4. itici koşullara kendini koşulama

“İtici uyarıcılara koşulama yöntemi” Bu yöntem bırakması gerçekten zor olan alışkanlıklar söz konusu olduğun da uygulanır. Bu tür tedavi bazı normal dışı alışkanlıklardan, sigara içmekten, oburluktan ve alkolden vazgeçmek isteyen kişiler üzerin de başarıyla kullanılmıştır Teknik, kötü alışkanlıklarla acı veren itici bir uyarıcıyı aynı anda vermektedir. Örnek olarak sigarayı bırakmak isteyen kişiye belirli bir hapı içtikten belirli bir süre sonra bol miktar da sigara içmesi istenir kişinin kanın da ki ilaç, sigarada ki nikotinle karışınca onun midesini bulandırır. Ağrı vererek sürekli kusturur. Bu teknik bir süre uygulandıktan sonra kişi sigarayı gördükten sonra midesi bulanmaya başlar ve zamanla sigarayı bırakır.

Davranış tedavilerinin en sık kullanım alanları; • Anksiete ve Panik Atakları • Fobiler (ör. Agorafobi, sosyal fobi) • Kronik Yorgunluk Sendromu • Depresyon • Obsesif-Kompulsif bozukluk • Yeme bozuklukları • Cinsel sorunlar • İlişki sorunları • Eşler arası ilişkiler (Eş terapileri) • Çocukluk ve Ergenlik dönemi sorunları • Genel Sağlık sorunları • Kronik Ağrı • Alışkanlık şeklinde devam eden davranış sorunları (Tikler) • Öfke • İlaç ve alkol kullanımına bağlı sorunlar • Şizofreni ve diğer psikozlar • Öğrenme güçlüğüne bağlı sorunlar • Bipolar bozukluk (İki Uçlu Duygu Durum Bozuklukları) • Travma sonrası stres bozukluğu • Uyku bozuklukları

Etkili bir tedavi süreci için güvenilir terapi ve terapist gereklidir. Bazı terapi yöntemleri kişinin iyileşmesinin asıl sebebinin terapist ve danışan arasındaki olumlu ilişki olduğunu varsayar. Davranışçı terapi uygulamaları sırasında üzerinde önemle durulması gereken konulardan biri, tekniklerin standart biçimde kullanılmasıyla ilgilidir. Standart veya paket tedavi programları başarısız olmaya mahkûmdur. Terapist yaşlılar ile çalışırken daha yavaş bir yol izleyebilir. Çünkü yaşlı hastaların duygusal algı güçlüklerinin yansıra, tedavi ve terapistte uyum sorunu olabilir.