TEMEL BAKIM HİZMETLERİ - Deneme Sınavı - 5

Davranış tedavisinin verimliliği, tedavi verilen alanla karşılaştığında kişinin gösterdiği davranış şekline göre değerlendirilir. Örneğin, ölümcül bir trafik kazasından kurtulan birisi, daha sonra taşıtlara binmemek gibi kaçınma davranışı oluşturabilir. Bu kişinin tekrar trafiğe çıkabilmesi bir verimliliktir. Gittiği herhangi bir mekândan bir enfeksiyon kapan birisi, daha sonraki dönemlerde enfeksiyon riskini azaltmak için aşırı temizliğe yönelebilir. Bu durum onu sosyal yaşamdan koparabilir. Bu davranış tipinin değişmesi bir verimliliktir.

Trafik kazalarına yatkınlık, özellikle yaşlıların refleksleri, dikkat güçleri ve kas güçleri ile ilişkilidir. Kronik hastalıklar nedeniyle kişilerin bulundukları mekana bağımlı kalmaları trafik kazalarıyla doğrudan ilişkili bir faktör değildir.

Doğru olan seçenek D seçeneğidir. Yutma zorluğu, diş problemi olan ve yatağa bağımlı kişiler yemek parçalarını veya aldıkları sıvıyı solunum yollarına kaçırırlar, ana bronşlardan birinin tıkanması ile hasta nefes alamaz ve ölebilir. Buna aspirasyona bağlı asfiksi adı verilir. Bu tip kişilere yatırarak yemek vermekten kaçınmak, yutamayan kişilerin yutamama nedenini araştırmak ve farklı beslenme yolları denemek, yemek vermek için zorlamamak, diş tedavisini yapmak gibi önlemler alınabilir.

Doğru cevap B şıkkıdır. Yaşlının aldığı ilaçların dozunu ayarlayamaması, çoklu ilaç etkileşimleri, duyu organlarının zayıflaması nedeniyle renk, koku algısını yapamamaları zehirlenmeleri kolaylaştırır. Deterjanlar, tarım ilaçları, boya maddeleri, gaz, karosen, antifiriz ve diğer temizleyici maddeler yaşlıların hassas iç organları ve duyu organlarında zehirlenmeye yol açabilir. Bu maddelerin orijinal paketlerinde değil de herhangi bir şişe ya da paketin içinde bulunmaları da zehirlenmelerin sebepleri arasındandır.

Doğru cevap D seçeneğidir. Yaş arttıkça, kaza riski de arttığından bu iki durum arasında doğru orantı olarak tanımlanabilecek bir ilişki bulunmaktadır.

Yaşın ilerlemesiyle birlikte fizyolojik, psikolojik, emosyonel, bilişsel, sosyal alanlarda değişiklikler oluşabilmekte, bireyin fonksiyonel kapasitesi azalırken kronik hastalıklar artmaktadır.

Bu alanların test edilmesi için geliştirilen ve en sık kullanılan ölçek Barthel’in Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeğidir. Bu testin amacı hastanın günlük işlerinde ne yaptığını kaydetmektedir. Hastanın ne yapabileceğini öğrenmek hedeflenmemiştir. Değerlendirilen işler gayta kontinansı, idrar kontinansı, beslenme, yıkanma (yüz yıkama, saç bakımı, tıraş dahil olmak üzere), giyinme, transfer, tuvalet kullanma, mobilite, basamak çıkma ve banyodan oluşmaktadır. Hastanın bu işleri bağımsız veya yardımlı yapmasına göre puanlanır. Alınan skor bağımsızlık derecesini gösterir, ne kadar az puan alınırsa temel günlük yaşam aktiviteleri o kadar bağımsız yapılmaktadır.

Subakut ve kronik bakımın temel hedefleri, fonksiyonel yetersizliğin korunması, bilişsel durumun takibi, hayat kalitesinin yükseltilmesi, hastalıkların önlenmesi, sağlığın korunmasıdır. Ülkemizde evde bakım, gündüz geriatri hastaneleri, yaşlı evleri-huzurevleri sayısında belirli rakamlara ulaşılırken, bakımevleri ve uzun süreli bakım sistemleri ve evde bakım sistemleri yeni gelişmektedir.

Ekonomik sorunlar,Sosyal sorunlar,Psikolojik sorunlar,Kültürel sorunlar,Yaşlılıkta rutin toplumsal hizmetlere ulaşmakta güçlük yaşanması,Kuşak sorunları,Yalnızlık sorunu,İletişimsizlik sorunu,Sevgisizlik sorunu,Sağlık sorunları,Umutsuzluk sorunu,Cinsel sorunlar,Ev işlerini yapmada kendine yetememe,Cansıkıntısı ve zaman geçirememe sorunu

İletişim yolları her yaşlı hastada farklı olabilir. Sevdikleri, alışkanlıkları, görme-işitme-anlamaduygudurum kapasitesine göre farklı bir sunum ve iletişimle aktarılması gerekliliği açıktır. Hiç konuşamayan bir yaşlıyla, sadece göz ve el teması bile bakımın sonuçlarını olumlu yönde etkileyebilmektedir. Bu sebeple yaşlının günlük yaşam aktiviteleri, duygu durumu, enstrümental günlük yaşam aktiviteleri, demansif durumu ve hareket durumu ve beslenme durumu mutlaka değerlendirilmelidir ve kurulacak iletişim buralarda ki sonuçlarla yönlendirilmelidir.

1. Hastanın sona yaklaştığının fark edilmesi 2. Bakımın amaçlarının netleştirilmesi ve açıklanması 3. Bakımın planlanması 4. Planın uygulanması 5. Tedavinin etkinliğinin ve semptomların şiddetinin değerlendirilmesi 6. Değişiklik olmaması veya başarı durumunda tedaviye devam edilmesi/ Yeni bir problemle karşılaşılması veya başarısızlık durumunda yeni bir tedavi seçeneği aranması/ Ölümün gerçekleşmesi durumunda sağlık personelinin üzerine düşen görevlerin yerine getirilmesi.

Doğru cevap C seçeneğidir. Düşme risk faktörleri; biyolojik, davranışsal, çevresel ve sosyoekonomik faktörler olarak dört grupta toplanmaktadır. Biyolojik faktörler; ileri yaş, kadın olmak, refleks ve duyu azalması, unutkanlık, kronik ya da akut diğer hastalıklardır. Davranışsal faktörler; dolabın en üst rafını temizleme gibi fiziksel yeteneğinin üstünde aktivite ve günlük işleri yapmak, uygun olmayan ayakkabı-terlik giyme, yetersiz besin alımı ve yetersiz egzersiz yapmaktır. Çevresel faktörler; kayan zemin, yetersiz aydınlatılmış alan, tutma yerlerinin eksikliği olarak sıralanabilir. Sosyal ve ekonomik faktörler ise; yetersiz gelir, düşük eğitim, kötü koşullu konutlarda yaşam gibi faktörlerdir.

Doğru seçenek A'dır. Buna göre alınabilecek kişisel önlemlerden eğitim; yaşlıyı ve çevresini bilgilendirmeye yönelik eğitimler, olabilecek risklere karşı farkındalık yaratarak kişiye güvenli davranışları öğretir ve bunları destekler.

Doğru cevap D seçeneğidir. Diğer seçenekler yaşlıları kazadan korumada yapılabilecek çevresel düzenlemelerdir. Yaşlıyı ve çevresini bilgilendirmeye yönelik eğitimler verilmesi ise kişisel olarak alınabilecek bir önlemdir.

Davranışçı tedavi ile psikolojik ve psikosomatik sorunlara çözümler bulunabilmektedir. Ancak sadece fiziksel yönlü sorunlar, davranışçı tedavinin alanına girmez

Davranış tedavisi, kişilerin travmalarını unutmalarını değil, bu travmaların sonuçlarıyla baş edebilmelerini sağlar

Operant koşulama yönteminde istenen davranış pekiştirilir ve olumsuz davranış durdurulmaya çalışılır. Klasik bir koşulama terapisidir

Terapist tedavide aktif rol alarak , hastanın ve durumun özelliğine göre tedavi seçmek ve temposunu ayarlamak yükümlülüğündedir