TEMEL BAKIM HİZMETLERİ - Deneme Sınavı - 15

Subakut bakım, uzun dönem bakım evlerinde kısa bir süre kalması planlanan hastaları içermektedir. Amaç, rehabilitasyon, kompleks bir medikal bakım ve/veya yara bakımı içindir. Bu kişiler, genelde hastanelerden yeni taburcu edilmiş olup hemşirelik bakımına ihtiyaç duymaktadır.

Kuşak sorunları: Yaşıyla ilgili bakış ve anlayışının gençlerin anlayış ve bakışlarıyla örtüşememesinin yarattığı sorunlardır.

Yaşamının sonuna yaklaşmış hastaların bakımı konusunda basamaklı bir yaklaşım geliştirilmelidir. Bu basamaklar aşağıdaki gibidir:
1. Hastanın sona yaklaştığının fark edilmesi
2. Bakımın amaçlarının netleştirilmesi ve açıklanması
3. Bakımın planlanması
4. Planın uygulanması
5. Tedavinin etkinliğinin ve semptomların şiddetinin değerlendirilmesi
6. Değişiklik olmaması veya başarı durumunda tedaviye devam edilmesi/ Yeni bir problemle karşılaşılması veya başarısızlık durumunda yeni bir tedavi seçeneği aranması/ Ölümün gerçekleşmesi durumunda sağlık personelinin üzerine düşen görevlerin yerine getirilmesi.

Beklenen kayıp konusunda aile bireylerinin bilgilendirilmesi, aydınlatılması gereklidir. Yaşam sonunda bakım planlanırken karar verilmesi gereken hassas konular aşağıda listelenmiştir.
1. Agresif tedavilerden kaçınılmalıdır. Yaşlıda agresif kemoterapi veya kemoterapiye
dirençli ilerlemiş kanserde kemoterapi verilmesi buna örnektir.
2. Eksik tedavi yapılmamalıdır. Yaşam kalitesini düzeltecek tedaviler aksatılmamalıdır.
3. Tedavinin kar-zarar oranı dengelenerek karar verilmelidir.
4. Semptomların tedavisi yeterli yapılmalıdır.
5. Medikal endikasyon, yaşam kalitesi, hasta ve ailenin istekleri gözden geçirilerek karar verilmelidir.
6. Kardiyopulmoner resusitasyon (CPR), mekanik ventilasyon, diyaliz, parenteral beslenme ve hidrasyon gibi invaziv işlemlere yukarıda belirtilen şekilde karar verilmelidir

Yaşlılıkta rutin toplumsal hizmetlere ulaşmakta güçlük yaşanması: Örneğin, kiralık ev bulma sıkıntısı, kiralarının yatırılmasında, emekli aylıklarının alınmasında, değerlendirilmesinde, sosyal sigortalardaki işlerinin izlenmesinde yaşanan sıkıntılar.

Bakım verilecek kişinin alışkanlıklarının ortaya konması son derece önemlidir. Görmesi, işitmesi, anlaması, hareket kabiliyeti yanında alışkanlıkları da bakım sonuçlarını etkilemektedir.

Enstrümantal günlük yaşam aktiviteleri:

Telefon kullanma

Alışveriş

Yemek hazırlama

Ev korunması

Transport

Medikasyonlar

Finans

Kazalar şu şekilde sınıflanabilir,
• İş kazaları,
• Ev kazaları,
• Trafik kazaları,

• Zehirlenmeler,
• Yanıklar,
• Diğerleri (spor, kitlesel, boğulma, elektrik çarpması).

Yaşlılarda en sık rastlanılan kazalar ev kazaları ve düşmelerdir. Daha sonraki sırada trafik kazaları gelir. İleri yaş  grubunda (85 ve üzeri) düşme sonrası hastaların %20’si ölür. Yaşlılık döneminde, kazalar artan bir şekilde sakatlık ve ölüm nedeni olup ölüm nedenleri arasında 6. Sırada yer almaktadır.

Yaşlılarda kazaların oluşmasındaki ana nedenler, dikkat azalması, yalnız yaşam, görme ve işitme gücünün azalması, karanlığa adaptasyonun zayıflaması, adale kuvveti ve koordinasyonun yetersiz olması, unutkanlık, erken yorulma ve ileri yaştır. Yaşlılarda en sık görülen kazalar ev ortamında görülen kazalardır.

Biyolojik faktörler: İleri yaş, kadın olmak, refleks ve duyu azalması, unutkanlık, kronik ya da akut diğer hastalıklar

Unutkanlık, refleks kaybı, dikkat eksikliği, ihmal veya fiziksel kusurlar ev yangınlarının en büyük nedenleri arasındadır. Lokal olarak vücut yanıkları, ev yangınları dışında gaz, elektrik ya da açık ateşe kumaş veya elbiselerin değmesi ile de olabilir. Koku alma yeteneği azalmış yaşlı, demanslı insanlarda da bu sıklıkla gözlenir. Aşırı alkol ve sigara kullanma da birer yangın nedeni olabilir. Bunların önlenebilmesi için hemen alev almayan kumaş türlerinin kullanılması yararlı olabilir. Yanlışlıkla alınan sıcak maddeler, korozif likitler ve buhar yanık ve yaralara yol açabilir. Bu nedenle yaşlıyı çok sıcak maddeleri kullanmasından uzak tutmak gerekir.

Zehirlenmeler
Evdeki ve çevredeki birçok madde zehirlenmeye yol açabilir. Bunlar çoğunlukla katı veya sıvı zehirli maddeler yoluyla, daha az bir olasılıkla inhalasyon (solunum) yoluyla olur. Zehirlenme bilmeden, yiyeceklerle veya intihar amacı ile olabilir. Yaşlının aldığı ilaçların dozunu ayarlayamaması, çoklu ilaç etkileşimleri, duyu organlarının zayıflaması nedeniyle renk, koku algısını yapamamaları zehirlenmeleri kolaylaştırır. Deterjanlar, tarım ilaçları, boya maddeleri, gaz, karosen, antifiriz ve diğer temizleyici maddeler zehirlenmeye yol açabilir. Bu maddeler orijinal paketlerinde değil de herhangi bir şişe ya da paketin içinde bulunmaları nedeni ile yanlışlıkla alınabilirler.

Kazayı önlemede çevresel önlemler: Yaşlının yaşam kalitesinin yükseltilebilmesinde ve kazaların önlenmesinde günlük yaşamının büyük bir bölümünün geçtiği konut ve çevresi büyük önem taşımaktadır. Yaşlının ev ve dış ortamında kazalara karşı günlük yaşam aktivitelerini ve yaşam kalitesini düzenleyen uygulamalar son derece önemli olup, bu uygulamaların amacı yaşlı güvenliğini sağlamaktır. Bu güvenlik önlemleri aynı zamanda kişinin yaşına, cinsine, fiziksel ve mental durumuna, sosyo-kültürel yapısına ve evdeki yaşam şekline uygun olmalıdır.

Yaşlıların davranışsal problemleri kazaları oluşturan en önemli nedenlerden biridir. Depresyon, demans, inmelere bağlı davranış ve dikkat değişiklikleri, beceri yeteneğindeki kayıp kişisel davranış problemlerinin başında gelir. Öncelikle yaşlı bireylerin davranışsal risklerinin belirlenmesi ve buna yönelik tedavi girişimlerinin başlaması gereklidir. Yaşlı bireylerin yakınları ve onlarla ilgilenen sağlık personelinin yaşlılarla ilgili farkındalık taşımaları gereklidir. Aralıklı gözlemlerinde davranış ve bilişsel yeteneklerinde bir kayıp olup olmadığını izlemelidirler. Daha içe kapanık veya daha öfkeli, tuhaf davranan, konuşma özelliği değişmiş yaşlılar mutlaka sağlık kontrollerinden geçirilmelidir. Çalışmalar göstermiştir ki; özellikle inme ve inme sonrası davranış değişikliği gösteren kişiler daha fazla düşme riskine sahiptir. Yine demans tanısı konan bireyler gerek hastalığın kendisinden gerekse hastalık esnasında kullandığı ilaçlardan dolayı düşme olasılığına daha çok sahiptir.

Banyo ve tuvalette alınabilecek önlemler:

Oturma-kalkma eyleminin daha rahat yapılmasını sağlamak için klozet kenarından duvara monte edilecek bir destek kolu olan klozetler tercih edilmelidir. Banyo ve tuvaletler iyi aydınlatılmalı, döşeme malzemesi kaygan olmamalı, kaymayan paspaslar kullanılmalı, döşemeler ıslak bırakılmamalıdır. Kaymayan terlikler kullanılmalıdır. Banyo ve tuvalette eşik olmamalıdır. Sonuç olarak; Yaşlılarda kazalara sıklıkla rastlanmaktadır. Bunun en önemli nedeni yaşlanma ile değişen ve bozulan denge ve duyu organlarıdır. Kazalarda bireylerin rolü olduğu kadar çevrenin ve yaşanılan mekânın da etkisi vardır. Bu nedenle, riski azaltmanın yolu, bireylerin bilgilendirilmesi ve yaşanılan çevrenin düzenlenmesinden geçer.

Düşmeye neden olan davranışsal faktörler: Dolabın en üst rafını temizleme gibi fiziksel yeteneğinin üstünde aktivite ve günlük işleri yapmak, uygun olmayan ayakkabı-terlik giyme, yetersiz besin alımı ve yetersiz egzersiz yapmak

Meşguliyet tedavisi ile;
• Zihinsel ve motor işlevler korunur
• Kronik hastalıkların komplikasyonlarının geciktirilir
• Yaşam kalitesinin artırılır
• Yaşamla bağlantının kuvvetlenmesine katkı sağlanır.

Zihinsel Meşguliyet Terapisi
Zihinsel meşguliyet tedavisinin amacı; Yaşlının zihinsel egzersiz yaparak bilişsel fonksiyonlarını koruması ,psikolojik olarak desteklenerek duygusal fonksiyonlarını koruması
amaçlanır.

En sık uygulanan yöntemler;
1. Müzik dinlemek
2. Şarkı söylemek
3. Album, video gibi yöntemler kullanılarak, eski anılarını yeniden gözden geçirmek, düğün gibi bazı önemli tarihleri konuşmak

4. Güncel olayları ve haberleri değerlendirmek
5. Yeni durumlarla karşı karşıya bırakılarak hatırlatma egzersizi yapmak (Banka işlemi, market alışverişi, yemek yapmak gibi…)

Meşguliyet tedavilerinde uygulama ilkeleri şöyle sıralanabilir.
1. Kararlı olmak
2. Aynı saatte devamlılığı sağlamak
3. İlginç, eğlendirici olmak
4. Kişiye özel, kolay kabul edilebilir olmak
5. Yan etkisi bulunmamak
6. Bu durumun gerekli olduğuna ve yararlı olacağına kişiyi ikna etmek