TEMEL BAKIM HİZMETLERİ - Deneme Sınavı - 11

yangınların sonucu olarak bölgesel veya genel yanık olguları sıklıkla görülür. Yanık dışında yangında ortaya çıkan diğer bir durum, karbon monoksit solunmasına bağlı zehirlenmelerdir. Yanıklar yaşamsal olarak önemli bölgeleri veya vücudun geniş alanlarını tuttuğu zaman ölüm ortaya çıkabilir. Sinir uçlarının yoğun olduğu hassas bölgelerde olduğu zaman ise şok gelişebilir.

Yaşlıların davranışsal problemleri kazaları oluşturan en önemli nedenlerden biridir. Depresyon, demans, inmelere bağlı davranış ve dikkat değişiklikleri, beceri yeteneğindeki kayıp kişisel davranış problemlerinin başında gelir.

Girişte ve tekerlekli sandalye ile problem yaşamamak için sahanlık, merdiven ve kapı geçişleri geniş ve yatay olmalı. Kapı kolları içeriden ve dışarıdan kolay açılabilecek şekilde olmalı. Kapı eşikleri olmamalıdır. Kapı kolları ve kapılar sağlam olmalı. Kapıya yakın olarak yerleştirilmiş bir oturma yeri eve yorularak gelen yaşlı bireyin dinlenmesine olanak sağlayabilir.

Mobilyalar, düşme riskini azaltmak için duvarlar boyunca ve alanın köşesine yerleştirilmelidir. Yumuşak oturaklı ama sert destek kollu sandalye ve koltuklar tercih edilmelidir. Sandalye ve kanepeler çok yüksek ya da çok derin olmamalı, kolaylıkla kalkılabilmelidir. Sandalye ve kanepeler sağlam ve güvenli olmalı, oturma ya da ayağa kalkmada yardımcı kollukları olmalıdır, eğilme yada sallanma yapmamalıdır. Masa ayakları düşme ve takılmaları engellemek için dışarıya çıkıntılı olmamalıdır. Mutfak masalarında ayakta kullanıldığı durumlarda bir destek fonksiyonu da üstlenebilmelidir. Yaşlıların baston kullandığı düşünülerek kapı üzerinde bir baston askısı yapılabilir.

Destekleyici uygulamalar; yaşlının evde veya dışarıda hareketi ve eylemi için gerekli destekleyici uygulamalar kaza riskini azaltır. Örneğin, baston veya diğer destekleyici alet kullanma, duştan çıktıktan sonra ıslak zemin için kullanacakları kaymayı engelleyen gereçler ya da tutunma yerlerine yönelik düzenlemeler yaşlıların güvenli davranışlarını destekleyecek kişisel önlemlerden bazılarıdır.

Bilişsel ve Davranışçı terapilerde terapist ve danışan birlikte
1. Sorunu tanıma ve anlama
2. Sorunun ne olduğu konusunda ortak bir fikir sahip olma
3. Sorunun kişinin günlük hayatına, düşünce, duygu ve davranışlarına etkisini saptamak
4. Tedavi hedeflerini belirlemek ve tedavi planı oluşturmak
şeklinde bir plan yaparlar. Doğru cevap B' dir.

Sistematik Duyarsızlaştırma, Anksiyeteli kişilerde daha çok kullanılabilecek bu yöntem için önce gevşeme ve rahatlama yöntemleri kullanılır Yaşlı hastanın tedirgin ve vazgeçmeye hazır davranışlarını engellemek amacıyla en az korku veren uyarandan başlayarak yavaş yavaş kaçınılan davranış ya da nesnelerle hasta karşı karşıya getirilir. Anksiyeteye neden olan durumun görüntüsünü canlandırma ile derin kas gevşemesinin kombinasyonundan oluşur. Bu teknikte hastaya önce gevşeme ve rahatlama öğretilir. Giderek güçlenen ve kendine güveni artan kişi, baş etmeyi öğrendikçe değişik yollardan ödüllendirilir ve başarılı davranışlar pekiştirilir. Örneğin, yaşlının yalnızlık, karanlık korkusunun yenilmesinde kullanılabilir. Uçak yolculuğu ve yükseklik korkusunda kullanılabilir. Doğru cevap C' dir.

İtici Koşulama (Aversiyon)
Hoş olmayan bir uyaran, istenmeyen bir davranışın ortaya çıkmasına neden olursa bu
teknik uygulanır. Örneğin tırnak yeme, idrar-gayta kaçırma gibi durumlarda acı veren bir müdahalede bulunmak bir tür olumsuz koşulama ile tedavi tekniğidir. Ancak özellikte yaşlıda etkinliği ve yararı tartışmalıdır. Doğru cevap C' dir.

“Biyobildirim” (biyolojik geri bildirim) gittikçe yaygınlaşan bir biyolojik kendini
denetim yöntemi haline gelmektedir. Bu teknikte birey mekanizmasını bilmediği
halde, kendi bedeninin işleyiş tarzını etkileyebilen bazı değişiklikleri yapabilir. Örneğin: bir kimsenin gerginlikten ileri gelen kronik baş ağrısı vardır. Bu kimse tedavi için psikoloğa gittiğin de psikolog hastanın alnına ve boynuna elektrotlar koyar
ve böylece kaslar da gerilme ve gevşemeleri en ince ayrıntılarına kadar izler. Aletler
öyle ayarlanabilir ki bireyin kasları gerginleşince yüksek bir düdük sesi duyulur.
Birey kaslarını gevşetirse düdük sesi kesilir. Birey, alete bağlandıktan sonra “düdük
sesini kesecek ne gerekli ise onu yapması” istenir hemen hemen herkes kaslarını
gevşetmeyi zamanla öğrenmiştir. Bu teknik migren, baş ağrısı, yüksek tansiyon,
kalp çarpıntısı ve sara nöbetlerinin tedavisin de etkin bir biçim de kullanılmıştır. Doğru cevap D'dir.

“Markayla” (jetonla) ödüllenme denetimi zor olan davranışlar da bir dereceye kadar etkili olabilir. Temel ilke iyi davranış için marka (jeton) verme, kötü davranış
için markayı geri almadır. Çocuklarda çok sık kullanılır. Söz dinleme ödül, yaramazlık ödülün geri alınmasıdır. Doğru cevap B' dir.

En sık kullanım alanları
• Anksiete ve Panik Atakları
• Fobiler (ör. Agorafobi, sosyal fobi)
• Kronik Yorgunluk Sendromu
• Depresyon
• Obsesif-Kompulsif bozukluk
• Yeme bozuklukları
• Cinsel sorunlar
• İlişki sorunları
• Eşler arası ilişkiler (Eş terapileri)
• Çocukluk ve Ergenlik dönemi sorunları
• Genel Sağlık sorunları
• Kronik Ağrı
• Alışkanlık şeklinde devam eden davranış sorunları (Tikler)
• Öfke
• İlaç ve alkol kullanımına bağlı sorunlar
• Şizofreni ve diğer psikozlar
• Öğrenme güçlüğüne bağlı sorunlar
• Bipolar bozukluk (İki Uçlu Duygu Durum Bozuklukları)
• Travma sonrası stres bozukluğu
• Uyku bozuklukları 

Doğru cevap A' dır.

Davranışçı terapiler tüm psikiyatrik sorunların çözümünde kullanılabilen sihirli
değnek değildir. Gerçekten de iyileşmeyi belirleyen tek etken seçilen yaklaşım değildir. Hatta hiçbir teknik yöntem kullanmadan yalnızca hastayı dinlemek, ona ilgi
ve empati gösterip, zaman ayırmak bile bazı olgularda önemli yararlar sağlayabilmektedir. Doğru cevap A' dır.

“Kendini denetim” bireyin davranışının başkaları tarafından da ödüllendirilmesi
yerine, bireyin kendisinin vereceği ödüllenmelerle denetim altına alınabileceği düşüncesidir. Sigara içme, oburluk, kekeleme, fazla içki içme ve kötü çalışma alışkanlıklarını ortadan kaldırma da kullanılmıştır. Doğru cevap B' dir.

Davranışçı tedavi terapistleri, danışanın sorunlarını çok iyi anlamak istediği için
çok soru sorar ve danışanlarını da kendi kendilerine soru sormaları konusunda
teşvik eder. Doğru cevap D' dir.

Ülkemizde 65 yaş ve üzeri nüfus oranı 2009’da %7 olarak tespit edilmiş ve ileriye yönelik projeksiyonlarda 2025’te %10,7’lere ulaşacağı öngörülmektedir.

Bu tedavi yöntemi, birinci dünya savaşında savaş mağdurlarının rehabilitasyonu için geliştirilmiştir.

Öncüllerin hepsi doğrudur.

Şarkı söylemek zihinsel bir meşguliyet terapisidir.

Öncüllerin hepsi doğrudur.

Bir ve üçüncü öncüller doğruyken faaliyetlerin aynı saatlerde tekrarlanabilmesi gerekmektedir.