TEMEL AFET BİLGİSİ

Jeolojik afetler; deprem, toprak kayması, kaya düşmesi, çığ, volkan patlaması, tsunami vb afetlerdir.

Sürdürülebilir kalkınma, gelecek kuşakların kendi ihtiyaçlarını karşılayabilme imkânlarını ortadan kaldırmadan, bugünkü kuşakların ihtiyaçlarını karşılayarak kalkınabilme ve ekonomik, sosyal, çevresel hedefler arasında denge kurulması esasına dayanan bir kalkınma ve gelişme yaklaşımıdır.

Afet tipinin belirlenmesi, etkileri tahmin ve azaltma, erken uyarı ile müdahale afet öncesi risk hazırlıkları arasında yer alır. Müdahale afet sırası hazırlığıdır. Afet sonrası kriz hazırlıkları ise afetin şiddetinin belirlenmesi, etkileri tespit ve ihtiyaçları giderme, kurtarma ve iyileştirme olarak öngörülmektedir.

Afet ve acil durum hallerinde müdahaleyi koordine etmek ve üst makamları bilgilendirmek, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanının görevleri arasındadır.

Seferberlik ve savaş hazırlıklarında ihtiyaç duyulacak sivil kaynakları tespit etmek Sivil Savunma Dairesi Başkanlığının görevleri arasında yer alır.

Başkanlığın amacına uygun ulusal ve uluslararası fonlardan aktarılan hibeler de dâhil olmak üzere her türlü şartlı, şartsız bağışlar ile yardımları kabul etmek, bunlarla ilgili iş ve işlemleri yürütmek Gönüllü ve Bağışçı İlişkileri Dairesi Başkanlığının görevleri arasındadır.

İllerde kurulan il afet ve acil durum müdürlüklerinin sevk ve idaresinden, ildeki afet ve acil durum faaliyetlerinin yönetiminden birinci derecede mahallin en büyük mülki amiri olarak vali sorumludur.

Aşağıdakilerden hangisi “Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliği” (2005), İkinci Bölümünde yer alan etik ilkeler arasında yöneticilerin hesap verme sorumluluğu vardır.

Kurumsal sadakat kurum çalışanlarının, kurumun varlık nedeni olan misyonu ve vizyonuna uygun olarak, kurumu hedefine ulaştırmak amacıyla görevle ilgili ve görevden doğan konulara ilişkin hizmet sürecinde: “kamu yönetiminin belirlenmiş etik ilkelerine uygun olarak” kamu yararı sağlayacak hizmeti gerçekleştirmek amacıyla, hizmet veren iç paydaşlar ile hizmet alan dış paydaşlarda doğrudan olumlu etki ve izlenim bırakacak davranış içinde olmalarıdır. Belirtilen temel davranış biçimi, idarenin hatalarından doğan güvenlik açığını ortadan kaldırabilecek bir çalışma ortamı yaratacaktır.

Afet Yönetimi:

Riskli alan ve konuların tespiti; doğal, teknolojik, sosyal, beşeri, politik koşulların kontrolü; rasyonel plan, politika ve yöntemlerin geliştirilmesinin sağlanması; karar alıcı ve uygulayıcıların eğitimi dâhil, her detayın düşünülerek yönlendirilmesi, farkındalığın artırılması ve bir kültür olarak benimsetilmesi ile ilgili yönetimde “planlamadan kontrole” kadar olan yönetim sürecini kapsayan, merkezinde kamu yönetiminin yer aldığı, disiplinlerarası bir çalışmadır.

Kurumsal ve sektörel bütünleşik ile iş birliğinin sağlanarak, Bütünleşik Afet Yönetimini başarmak ideal olarak hedeflenmektedir. 

Görüldüğü üzere tek disiplinli değil, disiplinler arası bir çalışmadır. Doğru cevap A'dır.

Kriz: Normal düzeni bozan, toplum için olumsuz sonuçlar doğurma olasılığı bulunan fiziksel, sosyal, ekonomik ve politik olayların ortaya çıkması hâlidir. Doğru cevap B'dir.

Risk belirleme aşamasında tehdit tiplerinin farkındalığı sağlanarak, olası etkilerinin azaltılması safhasında yapısal ve yapısal olmayan önlemlerle doğal tehlikeler, çevresel bozulma ve teknolojik tehlikelerin olumsuz etkilerini sınırlamak için çalışmalar yapılmaktadır.

Afet Azaltma Birleşmiş Milletler Uluslararası Stratejisi (UNISDR) göre, genellikle tehlikelerin olumsuz etkileri tam olarak önlenemez ise de, ölçek ya da şiddeti önemli ölçüde çeşitli stratejiler ve eylemler ile azaltılabilir.

Afet riskini yönetmek için afet risk yönetişimi uygulamalarını güçlendirmek, afetlere dayanıklılığı, mukavemeti artırmak için risk azaltıcı yatırımları yapmak, bu süreçlerin başarısı açısından önemlidir. Bu çalışmalarda merkezi (yasal düzenlemeler ve koordinasyon, idari ve mali destek) ve yerel yönetimler (ruhsat, planlama vb) tek başına ve/veya iş birliği içinde önemli rollere sahiptir. Doğru cevap D'dir.

Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı (1990– 1994):

Deprem ve diğer afet tehlikeleri azaltma ile ilgili politikalar yanında, bina denetim sistemi, afete dayanıklı binalar ve standart malzeme kullanımı hususları dikkate alınmıştır.

Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1996- 2000):

Risk haritalarının hazırlanması ve bölgesel ve fiziksel planlamada kullanılması ilk defa tanımlanmıştır.

Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2001– 2005):

Afet zararlarının azaltılması için yeni politikalar ve yöntemler oluşturulması, sosyal, hukuki, kurumsal ve teknik yapılarının gözden geçirilmesi yanında, toplumsal bilincin oluşturulması için eğitim programlarına önem verilmesi ve özelikle yerel yönetimler, özel sektör ve sivil toplum kuruluşları arasında iş birliği ve koordinasyona(yönetişim) dikkat çekilmesi hedeflenmiştir.

Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007–2013):

Afet yönetiminde kamu, kurum ve kuruluşlar arasında yetki-görev karmaşasının önlenmesi; Kırsal yerleşim planlamasının esas ve kriterleri, kırsal alanın özelliklerine ve kırsal toplumun ihtiyaçlarına göre belirlenecek, plan yapımında gelişmekte olan merkezi yerleşim birimlerine, turizm bölgelerine, koruma alanlarına ve afet riski yüksek yörelere öncelik verilmesi planlanmıştır. Afet ve Acil Duru Yönetimi Başkanlığı(AFAD) ve İl Afet ve Acil Durum Müdürlükleri 2009 yılında Dokuzuncu Kalkınma Planı döneminde oluşturulmuştur.

Doğru cevap C'dir.

Seferberlik ve savaş hazırlıklarında ihtiyaç duyulacak sivil kaynakları tespit etmek. Sivil Savunma Dairesi Başkanlığının bir görevidir.

Uluslararası acil yardımları yapmak ve kabul etmek. İyileştirme Dairesi Başkanlığının bir görevidir.

İtfaiye, arama ve kurtarma hizmetlerinin standartlarını belirlemek ve Başkanlık bünyesindeki afet ve acil durum yönetimi merkezini idare etmek. Müdahale Dairesi Başkanlığının bir görevidir.

Yurt içi ve yurt dışında meydana gelen afet ve acil durumlarla ilgili bilgileri toplamak ve değerlendirmek. Planlama ve Risk Azaltma Dairesi Başkanlığının bir görevidir. Doğru cevap E'dir.

İyileştirme Dairesi Başkanlığının görevleri ( Kararname 4, md.38) şunlardır:

Yurt içi ve yurt dışında meydana gelen afet ve acil durumlarla ilgili bilgileri toplamak ve değerlendirmek ise, Planlama ve Risk Azaltma Dairesi Başkanlığının görevlerinden biridir. Doğru cevap A'dır.

İllerde bütünleşik afet ve acil durum yönetiminin tüm unsurlarını içerecek şekilde, Başkanlığın taşra teşkilatı olarak valiye bağlı il afet ve acil durum müdürlükleri kurulmuştur. Müdürlüğün sevk ve idaresinden, ildeki afet ve acil durum faaliyetlerinin yönetiminden birinci derecede mahallin en büyük mülki amiri olarak vali sorumludur (Kararname 4, md.52). Ayrıca, il afet ve acil durum müdürlüklerince tesis edilen iş ve işlemler dolayısıyla açılmış ve açılacak davalar valilikler husumetiyle yürütülmektedir. Doğru cevap B'dir.

T.C İçişleri Bakanlığı Güvenlik ve Acil Durumlar Koordinasyon Merkezi Yönerge(GAMER) 12.04.2017 tarihinde “İçişleri Bakanlığı Güvenlik ve Acil Durumlar Koordinasyon Merkezi Yönergesini” yürürlüğe konulmuştur. Güvenliği tehdit eden acil durumlara ilişkin hizmetlerin ülke düzeyinde etkin bir şekilde gerçekleştirilmesine yönelik alınacak önlemlerin “bütünleşik bir yönetim” anlayışıyla olay öncesi: hazırlık ve zarar azaltma; olay sırasında: müdahale ve olay sonrasında gerçekleştirilecek iyileştirme çalışmaları, “kurumsal yönetişim” ilkeleri içinde yürütülecektir. Kurumsal yönetişim içinde öncelikle Bakanlık merkez birimleri, bağlı kuruluşlar valilikler ile diğer bakanlık, kurum, kuruluşlar ve mahalli idare /yerel yönetim birimleri bulunmaktadır. Bu işbirliği afet yönetimi sürecine ilişkin politikaların üretilmesi ve belirlenen politikaların uygulanması ile ilgili olarak gerekçelendirilmiştir. Güvenlik ve Acil Durumlar Koordinasyon Merkezleri, Bakanlık] ve İller düzeyinde kurulmuş ve adı “GAMER” olarak kısaltılmıştır. Yeni kurulmuş yapılanmalar ile bağlantıları veya sürekliliği konusu zaman içinde değerlendirilebilecektir. Doğru cevap E'dir.

Büyükşehir Belediye Kanunu’nda (5216 sayılı kanun, md.7) afet yönetimi hazırlık çalışmaları konusunda aşağıda listelenen hususlara yer verilmiştir.

İl düzeyinde yapılan plânlara uygun olarak, doğal afetlerle ilgili plânlamaları ve diğer hazırlıkları büyükşehir ölçeğinde yapmak; gerektiğinde diğer afet bölgelerine araç, gereç ve malzeme desteği vermek; itfaiye ve acil yardım hizmetlerini yürütmek; patlayıcı ve yanıcı madde üretim ve depolama yerlerini tespit etmek, konut, işyeri, eğlence yeri, fabrika ve sanayi kuruluşları ile kamu kuruluşlarını yangına ve diğer afetlere karşı alınacak önlemler yönünden denetlemek, bu konuda mevzuatın gerektirdiği izin ve ruhsatları vermek.

Doğru cevap C'dir.

Afetlerde olayın değerlendirilmesinde dikkat edilmesi gereken modern yaklaşım süreci aşağıda yer almaktadır. Buna göre:

Görüldüğü üzere hazırlık diye bir aşama yoktur. Doğru cevap B'dir.

Afet yönetimi, riskli alan ve konuların tespiti; doğal, teknolojik, sosyal, beşeri, politik koşulların kontrolü; rasyonel plan, politika ve yöntemlerin geliştirilmesinin sağlanması; karar alıcı ve uygulayıcıların eğitimi dâhil, her detayın düşünülerek yönlendirilmesi, farkındalığın artırılması ve bir kültür olarak benimsetilmesi ile ilgili yönetimde “planlamadan kontrole” kadar olan yönetim sürecini kapsayan, merkezinde kamu yönetiminin yer aldığı, disiplinler-arası bir çalışmadır. Doğru cevap A'dır.