TEMEL AFET BİLGİSİ

Deprem, volkan patlaması ve kütle hareketi jeolojik afetlerdir. Aşırı sıcaklık ise meteorolojik bir afettir. Söndürülemeyen ya da söndürülmesi güç olan yangınlar klimatolojik afet kategorisindedir. Doğru cevap A'dır.

Salgın, buzul gölü patlaması, kütle hareketi ve aşırı sıcaklık doğal afetlerdir. Radyason ise bir endüstriyel kazadır ve teknolojik afetlerdendir. Doğru cevap D'dir.

Patlayıcı, yanıcı, yakıcı, alev alıcı, kemirici, zehirli ve benzeri kimyasal maddeler, kısaca, hazmat olarak adlandırılır. Doğru cevap D'dir.

“Yanma kimyasal bir oksidasyon reaksiyonudur. “ Bu reaksiyonun oluşması için öncelikle, yanıcı madde ve havaya veya oksijene ihtiyaç vardır. Bu karışım genellikle bir başlangıç enerjisiyle yanmayı başlatır. Ancak bazı yanıcı maddelerin özellikleri gereği başlangıç enerjisine ihtiyaç duyulmayabilir. Yanıcı madde ile hava arasındaki karışım oranları da yanmanın oluşmasında temel faktördür. Yanmanın başlangıcı tutuşmadır. Tutuşmanın olabilmesi için ısı, oksijen ve yakıt bir arada hazır bulunmalıdır ve bu üçünden biri ortadan kalktığında reaksiyon sona erecektir. Yangın oluşabilmesi için bu üçünün aynı anda birlikte olması zorunludur ve buna Yangın Üçgeni denir. Bir yanma olayının meydana gelmesi için 3 temel parametreye gereksinim duyar: • Yanıcı madde • Oksijen • Isı/ tutuşma sıcaklığı. Doğru cevap A'dır.

C Sınıfı Yangınlar: Likit petrol gazı, hava gazı, hidrojen gibi yanabilen çeşitli gazların yanması ile oluşan yangınlardır. Kuru kimyevi toz, halon, 1301 ve halon 1211 kullanarak söndürülebilir. Elektrikli makine ve hassas cihazların yangınlarını da bu sınıfa dahil edebiliriz.D Sınıfı Yangınlar: Yanabilen hafif metallerin ve alaşımların (Magnezyum, Lityum, Sodyum, Seryum gibi) yanmasıyla meydana gelen yangınlardır. Kuru kimyevi tozlar bu yangınları söndürmede kullanılırlar. Elektrik donanımlarının yanmasıyla oluşan yangınları ayrı bir sınıf içinde değerlendirmeyip C sınıfı yangınların içerisinde inceleyebiliriz. Elektrik akımı kesilerek müdahale edilmeli ve kuru kimyevi toz kullanılmalıdır. Dolayısıyla A ve D seçenekleri C sınıfı, B ve C seçenekleri ise D sınıfı yangınlarla ile ilgilidir. A Sınıfı Yangınlar: Katı madde yangınlarıdır. Soğutma ve yanıcı maddenin uzaklaştırılması ile söndürülebilir. Doğru cevap E'dir.

Terör saldırısı / terörist eylem (İng. terrorist attack) Cana ve mala kasteden, toplumda korku ve tepki yaratarak kısa veya orta vadeli çeşitli amaçlara hizmet etmeyi hedefleyen silahlı saldırı, terörist eylem olarak tanımlanır. Doğru cevap C'dir.

MSDS: MSDS kısaltmasının açıklaması “Material Safety Data Sheet” dir. İlgili kimya otoriteleri artık “Material” kelimesini kullanmamakta ve sadece SDS olarak telafuz etmektedir. Türkçe karşılığı “Güvenlik Bilgi Formu (GBF)”dur. Kimyasal madde / karışımların, insan sağlığı ve çevre üzerine olan olumsuz etkilerini, fizikokimyasal risklerini açıklayan; bu tehlikelerine karşılık alınması gereken önlemleri de açıklayan 16 sabit başlıklı formdur.Doğru cevap C'dir.

Patlama, yanma olayının belirli şartlarda ve çok kısa zamanda meydana gelmesidir. Patlama, “Çok hızlı bir gaz genişlemesiyle ve genellikle ısı açığa çıkmasıyla meydana gelen bir kimyasal reaksiyon veya değişim “ olarak da ifade edilmektedir. Patlama, ortam sıcaklığı, nem, basınç ve benzeri faktörlere bağlıdır. Patlama olayının meydana gelebilmesi için; patlayıcı karşım, oksijen ve ateşleme kaynaklarının (ark, ısı, alev veya statik elektrik) aynı anda bir arada olması gerekmektedir. Doğru cevap B'dir.

Son yıllarda teknolojinin gelişmesi, hızlı nüfus artışı, gelişmişlik düzeyi, çevre kirliliği, çarpık kentleşmeye bağlı olarak teknolojik afetlerin sayısı ve sıklığı dünya genelinde olduğu gibi ülkemizde de artış göstermiştir. Uluslararası Afet ve acil durumlar veritabanı (EM-DAT – Emergency Event Database) bilgilerine göre 1900 ile 2014 yılları arasında dünya üzerinde 7.825 adet teknolojik afet veya büyük kaza kaydedilmiş ve birçok can ve mal kaybı meydana gelmiştir. Doğru cevap B'dir.

Yanlış yer seçimi, plansız ve düzensiz yapılaşmadan kaynaklanan pek çok hatalar zinciri kentlerimizi birçok teknolojik afet riskine sokmuştur. Ümraniye çöplüğünün patlaması, sel altında kalan mahalleler, itfaiyenin giremediği sokaklar nedeniyle yanan konutlar, patlayan benzin istasyonları, terör ve bu olaylar sonucu ortaya çıkan can kayıpları kentlerimizin ne denli risk altında olduğunu ortaya koymaktadır.Doğru cevap E'dir.

Teknolojik afetler kendiliğinden gelişebildiği gibi, insanlar tarafından da yapılabilir. Ya da 2011 de Japonya’da meydana gelen Tōhoku Depremi ve Tsunamisi’nin tetiklediği Fukuşima nükleer santral kazasında olduğu gibi doğal bir afet nedeniyle de meydana gelebilir.

Dünyanın birçok noktasında son yıllarda mey­dana gelen büyük endüstriyel kazalar ağır çevresel, sosyal ve ekonomik olumsuzluklara yol açmış­tır. İtalyanın Seveso (İtalya, 1976) kasabasında gerçekleşen kaza sonucu yayılan zehirli kimyasal bulutu ve Bhopal’deki (Hindistan, 1984) toksik sızıntının oluşması, endüstriyel kaza tarihinde önemli vakalar arasında sayılabilir. 1976 yılındaki Seveso kazasının ardından, Avrupa Birliği (AB) , benzer kazaların önlenmesini ve kontrolünü amaç­layan Seveso Direktifini kabul etti. Direktif, mey­dana gelen büyük endüstriyel kazalardan çıkarılan dersler dikkate alınarak çeşitli aralıklarla güncellen­miştir.  AB’de, Seveso II Direktifi 1 Hazi­ran 2015 tarihine kadar yürürlükte kalmıştır. Bu tarihten itibaren Seveso III Direktifi uygulanmaya başlanmıştır.

Yanma kimyasal bir oksidasyon reaksiyonudur.  Bu reaksiyonun oluşması için öncelikle, yanıcı madde ve havaya veya oksijene ihtiyaç vardır. Bu karışım genellikle bir başlangıç enerjisiyle yanmayı başlatır. Ancak bazı yanıcı maddelerin özellikleri gereği baş­langıç enerjisine ihtiyaç duyulmayabilir. Yanıcı madde ile hava arasındaki karışım oranları da yanmanın oluşmasında temel faktördür. Yanmanın başlangıcı tutuşmadır. Tutuşmanın olabilmesi için ısı, oksijen ve yakıt bir arada hazır bulunmalıdır ve bu üçünden biri ortadan kalktığında reaksiyon sona erecektir. Yangın oluşabilmesi için bu üçünün aynı anda birlikte olması zorunludur ve buna Yangın Üçgeni denir.

C Sınıfı yangınlar, likit petrol gazı, hava gazı, hidrojen gibi yanabilen çeşitli gazların yanması ile oluşan yangınlardır. Kuru kim­yevi toz, halon, 1301 ve halon 1211 kul­lanarak söndürülebilir. Elektrikli makine ve hassas cihazların yangınlarını da bu sınıfa dahil edilebilir.

Uluslararası verilere göre bir kaza sonucu en az 10 kişi hastaneye yatar ve en az 25 kişi zarar görürse bu kaza afet niteliği kazanmaktadır.

Trafik kazalarına sebep olan faktörler; insan, taşıt, yol, çevre-iklim ve diğerleridir. İnsan faktörü ana unsur olup sürücü, yolcu, yaya hataları olarak üç başlıkta toplanabilir.