TEMEL AFET BİLGİSİ

İnsan faaliyetleri ya da doğa kaynaklı afetlerin tetiklemesi sonucunda oluşan endüstriyel, maden, nükleer ve ulaşım kazaları, kritik yapılara yönelik tehditler, siber tehlikeler, büyük yangınlar, terörizm (kimyasal, biyolojik, radyolojik, nükleer tehditler) ile çevresel tehlikeler gibi can kaybına, hastalıklara, sosyal, ekonomik ve çevresel bozulmalara neden olan afet ya da acil durumlara teknolojik afetler adı verilir.

Fırtına afeti, meteorolojik afetler içinde yer almaktadır.

Hidrolojik ve biyolojik afetler doğal afet türleridir. Teknolojik afetler, endüstriyel kazalar (kimyasal dökülme, çökme, patlama, yangın, gaz sızıntısı, zehirlenme, radyasyon, diğer), karışık/çeşitli kazalar (çökme, patlama,  yangın,  diğer) ve ulaşım kazaları  ( hava yolu, kara yolu, demir yolu, deniz yolu) olmak üzere 3 gruba ayrılır. Gaz sızıntısı afeti, endüstriyel kazalar içerisinde bulunmaktadır.

Endüstriyel alanlarda gerçekleşen her türlü kimyasal dökülme, çökme, patlama, yangın, gaz sızıntısı, zehirlenme radyasyon ve diğer kazalar, Endüstriyel kazalar olarak tanımlanır.

AFAD, 5902 sayılı kanun gereği; kurum ve kuruluşların koordinasyonu ve teknolojik afetlerin etkin yönetiminden sorumlu kılınmıştır.

Hava yolu,  kaza oranları baz alındığında en güvenli ulaşım yoludur.

Deniz yolu kazaları, endüstriyel kazalar içinde yer almamaktadır.

Heyelan, doğa kaynaklı afetler arasında yer alır.

Karışık / Çeşitli kazalar, ulaşım kazaları arasında değildir.

Teknolojik afetler, endüstriyel kazalar (kimyasal dökülme, çökme, patlama, yangın, gaz sızıntısı, zehirlenme, radyasyon, diğer), karışık/çeşitli kazalar (çökme, patlama, yangın, diğer) ve ulaşım kazaları  (hava yolu, kara yolu, demir yolu, deniz yolu) olmak üzere 3 gruba ayrılır.

Uluslararası sınıflandırmalara göre afetler, doğa kaynaklı ve teknolojik afetler olmak üzere iki grup altında değerlendirilmektedir.

Ülke topraklarımızın %66’sı 1. ve 2. derece deprem bölgesinde bulunmaktadır.

2011’de Japonya’da meydana gelen Tōhoku Depremi ve Tsunamisi’nin tetiklediği nükleer santral kazası Deprem ve Tsunami kökenli olduğundan bu Jeolojik bir afet türüdür.

Teknolojik afetler: Kimyasal dökülme, Patlama, Gaz sızıntısı, Radyasyondur. Sel ise Hidrolojik bir afet türü olup Doğal Kaynaklı bir afettir.

Depremin Uluslararası Afet ve acil durumlar veritabanı (EM-DAT – Emergency Event Database) bilgilerine göre 1900 ile 2014 yılları arasında dünya üzerinde yaklaşık 8000 adet teknolojik afet veya büyük kaza kaydedilmiş ve birçok can ve mal kaybı meydana gelmiştir.

5902 sayılı kanun gereği; kurum ve kuruluşların koordinasyonu ve teknolojik afetlerin etkin yönetiminden AFAD sorumlu kılınmıştır.

Ülkemizde, bazı afetlere ilişkin sorumluluk kanunen İçişleri Bakanlığı ile Bayındırlık ve İskân Bakanlığı’na; teknolojik afetler arasında yer alan nükleer kazalar ile ilgili sorumluluk Türkiye Atom Enerjisi Kurumu’na verilmiştir.

Dünyada meydana gelen en büyük kimyasal kaza 1984 yılında Hindistan’da bir fabrikada meydana gelmiştir.

Çökme: Yer altı boşluğu üzerinde uzanan örtü malzemesinin, aşağıya doğru düşey yönde yer değiştirmesi ve yer kabuğunun bir kısmının çökmesi durumudur.

Likit petrol gazı, hava gazı, hidrojen gibi yanabilen çeşitli gazların yanması ile oluşan yangınlardır. Kuru kimyevi toz, halon, 1301 ve halon 1211 kullanarak söndürülebilir. Elektrikli makine ve hassas cihazların yangınları da bu sınıfa dâhil edilebilir. Bu yangın C sınıfı yangındır.