TEMEL AFET BİLGİSİ

Dünyada her yıl ortalama 1000 kişinin kütle hareketleri nedeniyle yaşamını yitirdiği bilinmektedir.

Türkiye’de kütle hareketleri frekansları bakımından
birinci sırada yer alır.

Türkiye’de kütle hareketleri frekansları bakımından
birinci sırada yer alırken, etkilenen toplam afetzede sayısı bakımından depremden sonra ikinci
sırada gelmektedirler

Düşen malzemenin türüne göre
kaya düşmesi, blok düşmesi, toprak
düşmesi adlarını alır.

Devrilme bir ana kaya veya düşük derecede pekişmiş zeminin bir noktadan veya kütle ağırlık merkezinin altındaki eksenden yamaç boyunca ileriye doğru hareketini ifade eder . Kaya düşmelerinden
farklı olarak bu hareket tipinde serbest düşüş gözlenmez.

Kendi içerisinde iki alt sınıfa ayrılan kaymalardan ilkini dönel (rotasyonel) kaymalar oluşturur.

Akma hareketi akan malzemenin türüne göre kaya-blok akması, moloz akması, kum akması, çamur akması gibi isimler alır.

Karstik bölgelerde eriyebilen kayaçların varlığına bağlı olarak zeminin üst kesiminin çökmesi sonucu oluşan obruklar bunlara örnek olarak verilebilir. Obrukların çoğu iki şekilde oluşur.

Ülkemizde, özellikle Karadeniz bölgesinde 1929, 1950, 1952, 1985, 1988 ve 1990 yıllarında büyük ölçüde can ve mal kaybına neden olan heyelanlar meydana gelmiştir

Çığ kısaca, kar tabakası veya tabakalarının iç ve dış kuvvetler etkisi ile yamaç eğim yönünde gösterdiği akma hareketidir. Üç ana
kısımdan oluşur.

Devrilme bir ana kaya veya düşük derecede pekişmiş zeminin bir noktadan veya kütle ağırlık merkezinin altındaki eksenden yamaç boyunca ileriye doğru hareketini ifade eder.

Zemin, kaya ya da bunların karışımından oluşan doğal bir malzemenin bir yüzey üzerinde aşağıya ve dışarıya doğru hissedilebilir bir şekilde hareket etmesine kayma denir.

200000-2000000 m2 alanda gerçekleşen kütle hareketi çok büyük olarak sınıflandırılmaktadır.

5x10³ hızındaki heyelan son derece hızlı olarak tanımlanmaktadır.

Kütle hareketleri, jeolojik ve/veya jeomorfolojik süreçler ile hidrolojik, klimatolojik, bitki örtüsü ve arazi kullanımı gibi hazırlayıcı koşullar olarak nitelendirdiğimiz birçok doğal ve beşerî faktöre bağlı gelişebilmektedirler.

Dünyada heyelanların geliştiği alanlara bakıldığında bazı litolojik birimlerin heyelan gelişimine karşı daha duyarlı olduğu ortaya konulmuştur. Bu bakımdan jeolojik yapı ve doğal yamacı oluşturan malzeme veya malzemelerin özellikleri, kütle hareketlerini doğrudan denetlemektedir.

Önleyici Çareler; A-Topuğa yük koyma, B-Şevlerin korunması (örn. Aşınmayı önlemek için şevlere yapılan çimento enjeksiyonları), C- Şevlerin düzenlenmesi, (örn. Yüzey sularının şev içine girmesini önleme), D-yeraltı sularını dışarı çıkarma (drenaj) ve E- Zemin serleştirilmesi yoluyla boşluk suyu basıncının azaltıp ve kohezyonu arttırıp dengeyi sağlamaktır.

Akma Hatt, çığın başlangıç bölgesi ile çığın taşıdığı malzemenin biriktiği ve durduğu bölümü birbirine bağlar. Akma hattı, çığın “parmak izidir”.

Yavaşlama-Durma Bölgesi; Bu bölge, akış hızının negatif yönde ivmelendiği, çığın getirdiği malzemenin depolandığı ve çığın durduğu yerdir.

Kazazedeleri metal çubuklar ile arama yöntemi olan sondalama sık kullanılan bir yöntemdir. Uzunlukları 3-6 m arasında değişen çubuklar hafif ve katlanabilir özelliktedir. Bu teknik, kara sokulan çubuğun kazazedeye teması sonucu kişiyi bulma mantığı üzerine kurulmuştur. Diğer seçenenekler çığ önlem teknikleridir.