TEMEL AFET BİLGİSİ

Doğru cevap D dir. Kuzey Anadolu Fayı, Doğu Anadolu Fayı ve Ege Çöküntü Fay Sistemi depremlerin sıklıkla meydana geldiği önemli tektonik kuşaklarımızdır.

Doğru cevap A dır. Büyüklükleri yani magnitüd değerleri birbirine çok yakın olan bir seri depremi kapsayan terim Deprem Fırtınası'dır.

Doğru cevap D dir. Mantonun altındaki çekirdeğin Nikel-Demir karışımından oluştuğu kabul edilmektedir.

Doğru cevap B dir. Levhaların birbirlerine değdikleri bölgelerde sürtünmeler ve sıkışmalar olmakta, sürtünen levhalardan biri aşağıya Manto’ya batmakta ve eriyerek yitme zonlarını oluşturmaktadır.

Doğru cevap C dir. En hızlı yayılan ve bu yüzden deprem kayıt aletlerinde en önce görülen dalgalar Boyuna dalgalar'dır.

Doğru cevap E dir. Depremin en çok hasar yaptığı veya en kuvvetli olarak hissedildiği nokta Episantır'dır.

Doğru cevap E dir. Deprem meydana geldiğinde medyadan öğrendiğimiz bilgiler oluş saati, depremin yeri, depremin derinliği ve depremin büyüklüğüdür.

Doğru cevap C dir. Deprem sırasında açığa çıkan enerjinin bir ölçüsünün diğer adı Magnitüd'tür.

Doğru cevap B dir. Holosen Fayı: Holosen (Son 11.000 yıl)’de yüzey kırılmasıyla sonuçlanan büyüklükte deprem üretmiş fay.

Doğru cevap D dir. Ülkemizde  26 Aralık 1939 tarihinde olan en büyük deprem Erzincan'da meydana gelmiştir.

Büyük depremler olduktan sonra, bir süre devam eden küçük depremler ise artçı depremlerdir. Ana sarsıntıdan sonra olan en büyük artçı sarsıntının büyüklüğü çoğunlukla ana deprem değerinden 1 derece daha küçük olmaktadır Bazen büyük depremler olmadan önce küçük sarsıntılar olur. Bu küçük sarsıntılar da öncü depremler olarak adlandırılırlar. Deprem Fırtınası ise, sınırlı bir alan ve belli bir sürede çok sayıda depremin meydana gelmesidir. Büyüklükleri yani magnitüd değerleri birbirine çok yakın olduğundan ana şok veya artçı deprem olarak adlandırılmayan bir seri depremi kapsar. Doğru cevap D seçeneğidir.

Boyuna Dalgalar: Bunlara P dalgaları, adı da verilir. P İngilizce Premier yani ilk, en önce anlamında olup en hızlı yayılan bu yüzden deprem kayıt aletlerinde en önce görülen dalgalardır. P dalgalarında, titreşim hareketi yayılma doğrultusu ile aynıdır. P dalgaları hem katılar, hem sıvılar hem de gazlar üzerinde kolayca yayılabilirler. Gözlemler P dalgalarının hasar verme etkisinin düşük olduğunu göstermektedir. Enine Dalgalar: Boyuna dalgalardan daha yavaş yayılan bu dalgalara S dalgaları ’da denir. Kayıt aletlerinde ikincil (Secondary) olarak görülen ve titreşim hareketi yayılma doğrultusuna göre dik olarak meydana gelen salınım hareketleridir. Yayılma hızları P dalgasına göre düşüktür. S dalgaları sadece şekil değişimine dirençli olan ortamlarda hareket ettiğinden sıvı ve gaz ortamlardan geçemezler. Genellikle yapılarda yıkıma yol açan dalgalar S dalgaları ile yüzey dalgalarıdır. Yüzey Dalgaları: Diğer dalgalara göre daha yavaş yayılırlar ancak genlikleri daha büyüktür. Bu dalgalar daha fazla yer hareketi yarattığı için ve daha yavaş hareket ettiği için de etkisi oldukça fazladır. Hızı daha fazla olan Love ve genliği daha büyük olan Rayleigh dalgaları olarak ikiye ayrılırlar. Doğru cevap C seçeneğidir.

Derinliklerine göre deprem türleri; sığ depremler; 0 – 70 km., orta derinlikte depremler; 70 – 300 km., derin odaklı depremler; 300 – 700 km. derinlikte gerçekleşmektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Ülkemizin %96’sı deprem kuşağındadır. Bu kuşaklarda, farklı mekanizmaların etkisinde davranış sergileyen çok sayıdaki irili ufaklı kırık ve faylar mevcuttur. Doğru cevap E seçeneğidir.

Dünyadaki en önemli fay zonlarından ikisini; Amerikada bulunan San Andreas Fayı ve ülkemizde doğuda Karlıovadan başlayıp, Anadoluyu Karadeniz kıyısına paralel olarak kat ederek Marmara Denizi içerisine oradan da Ege Denizine ulaşan yaklaşık 1200 km. uzunluğunda Kuzey Anadolu Fayı oluşturur. Her ikisi de sağ yönlü doğrultu atımlı nitelikte olan bu faylar, oluşturdukları 7 ve üzerindeki büyüklüğe sahip depremler nedeniyle son derece yıkıcı özelliğe sahiptirler. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yerkürede yaşanan en büyük deprem 22.05.1960 tarihinde Şili'de 9,5 büyüklüğünde gerçekleşmiştir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yılda yaklaşık 23000 depremin kaydedildiği ülkemizde en büyük deprem 26 Aralık 1939 tarihinde Erzincan ilimizde yaşanan 7.9 büyüklüğündeki depremdir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Ülkemizin gelecekte üzerinde deprem olma ihtimali yüksek olan sismik boşluklar; a. Yedisu Fayı (Erzincan) b. Orta Marmara Fayı c. İznik-Geyve-Mekece Fayı d. Gölbaşı_Türkoğlu Fayı (Adıyaman ile Kahramanmaraş) e. Aydın Denizli ve Yenicekent-Karahayıt-Pamukkale arasında uzanan Faylar f. Gevaş Fayı (Van) g. Şemdinli Yüksokova Fayı (Hakkari-Yüksekova) h. Gökova Fayı (Muğla) i. Antalya Körfezi Fayı j. Aksu Fayı (Antalya) k. Ardahan Fayı (Kars) l. Çayırlı-Aşkale Fayı (Erzurum) m. Kıbrıs Zafer Burnu Fayı n. Tuz Gölü Fayı (Aksaray-Şereflikoçhisar) o. Ecemiş Fayı (Kayseri-Mersin) p. Bergama Zeytindağı Fayı (İzmir) olarak  düşünülmektedir. Ankara Fayı bu sismik boşluklardan değildir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Bir afetin etkisi veya tetiklemesi ile meydana gelen yangın, heyelan, baraj yıkılması, patlama, salgın hastalıklar ve endüstriyel kaza gibi yeni afetlere ikincil afet denir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Deprem anında yapılması gerekenler: Elektrik kablolarını, gaz borularını ve su vanalarının durumunu güvenlik açısından kontrol et. Panik olma ve beklenen depremin birkaç saniyeden birkaç dakikaya kadar süreceğini unutma. Bulunduğun zemine çök, bir masaya tutun ve kendini koruyacak şekilde kapan. Sarsıntı süresince duruma göre yerini değiştir. Pencereden, yıkılacak eşyalardan, avizelerden ve mutfaktaki dolaplardan uzak dur. Eğer yataktaysan, yatağın yanına uzan ve orada kal, başını yastıkla koru. Eğer dışardaysan elektrik direklerinden, binalardan ve duvar kenarlarından uzaklaş açık alana git. Eğer araba kullanıyorsan, mümkün olan en kısa sürede güvenli bir şekilde dur. Köprü, üst geçit, elektrik direğinden uzaklaş. Sarsıntı geçene kadar arabanın içinde kal. Artçı sarsıntının olacağını unutma ve sarsıntı tekrar başladığında çök, kapan,tutun eylemini hatırla. Kesinlikle hasarlı binalara girme ve yaklaşma.Acil durumlarla ilgili kişilerin açıklamasını ve talimatlarını radyo ve televizyondan izle ve uygula. Çok ciddi yaralanma veya yangın durumları dışında belli bir süre telefonunu kullanma. Dökülen ilaçları, zararlı sıvıları ve temizlik malzemelerini ortadan kaldır.  Mutfak dolaplarını dikkatlice aç. Yiyeceklerini ve suyunu kontrol et. Yollarda hasta ve yaralı nakli yapılacağı için trafiği engelleme. Yaşlı ve bakıma muhtaç insanlar olduğunu, çocukların korkacağını düşünerek onlara yardım et. Evin içindeysen dışarı çıkma orda kal. Doğru cevap E seçeneğidir.