TEMEL AFET BİLGİSİ - Deneme Sınavı - 10

Türkiye’de kütle hareketleri frekansları bakımından
birinci sırada yer alır.

Türkiye’de kütle hareketleri frekansları bakımından
birinci sırada yer alırken, etkilenen toplam afetzede sayısı bakımından depremden sonra ikinci
sırada gelmektedirler

Düşen malzemenin türüne göre
kaya düşmesi, blok düşmesi, toprak
düşmesi adlarını alır.

Devrilme bir ana kaya veya düşük derecede pekişmiş zeminin bir noktadan veya kütle ağırlık merkezinin altındaki eksenden yamaç boyunca ileriye doğru hareketini ifade eder . Kaya düşmelerinden
farklı olarak bu hareket tipinde serbest düşüş gözlenmez.

Kendi içerisinde iki alt sınıfa ayrılan kaymalardan ilkini dönel (rotasyonel) kaymalar oluşturur.

Akma hareketi akan malzemenin türüne göre kaya-blok akması, moloz akması, kum akması, çamur akması gibi isimler alır.

Karstik bölgelerde eriyebilen kayaçların varlığına bağlı olarak zeminin üst kesiminin çökmesi sonucu oluşan obruklar bunlara örnek olarak verilebilir. Obrukların çoğu iki şekilde oluşur.

Ülkemizde, özellikle Karadeniz bölgesinde 1929, 1950, 1952, 1985, 1988 ve 1990 yıllarında büyük ölçüde can ve mal kaybına neden olan heyelanlar meydana gelmiştir

Çığ kısaca, kar tabakası veya tabakalarının iç ve dış kuvvetler etkisi ile yamaç eğim yönünde gösterdiği akma hareketidir. Üç ana
kısımdan oluşur.

Türkiye’de hidro-meteorolojik afetlerin oluşum yüzdeleri (1940-2010)

FIRTINA 29%

SEL 27%

DOLU 18%

HEYELAN 9%

DON 6%

KUVVETLİ KAR 4%

KURAKLIK 3%

ÇIĞ 2%

YILDIRIM 2%

SİS 0%

HORTUM 0%   Doğru cevap "C" şıkkıdır.

Deprem üreten levha sınırları dört sınıfa ayrılmaktadır;

Okyanus ortası sırtlar: Isı akımlarının yükseldiği yerlerde levhalar birbirlerinden uzaklaşmakta ve buradan çıkan sıcak magma da okyanus ortası sırtlarını oluşturmaktadır.

Yitim zonu: Levhaların birbirlerine değdikleri bölgelerde sürtünmeler ve sıkışmalar olmakta, sürtünen levhalardan biri aşağıya Manto’ya batmakta ve eriyerek yitme zonlarını oluşturmaktadır.
Çarpışma zonu: Levhaların birbirlerine değdikleri bölgelerde sürtünmeler ve sıkışmalar olmakta, yan yana gelince çarpışmakta ve çok yüksek sıradağlar oluşmaktadır.
Yanal yer değiştirme zonu: Çarpışan levhaların ön kesimlerinde yanal atımlı faylar oluşmakta ve iki blok birbirine göre yatay yönde yer değiştirmektedir. Doğru cevap "B" şıkkıdır.

İkincil Afet; bir afetin etkisi veya tetiklemesi ile meydana gelen yangın, heyelan, baraj yıkılması, patlama, salgın hastalıklar ve endüstriyel kaza gibi yeni afetlere denir. Doğru cevap "E" şıkkıdır.

Odak Noktası (Hiposantır) yerin içinde depremin enerjisinin ortaya çıktığı noktadır. Bu noktaya odak noktası veya iç merkez de denir. Gerçekte, enerjinin ortaya çıktığı bir nokta olmayıp bir alandır, fakat pratik uygulamalarda nokta olarak kabul edilmektedir.

Ani sel: Genellikle fırtına ile yağışın başlamasını takip eden birkaç dakika ile ilk 6 saatlik süre içerisinde akarsular, kıyılar, vadiler ya da kanyonlarda suların hızla yükselmesi, baraj çökmesi ya da yağmur akaçlama sisteminin yetersiz kaldığı kentlerde sokak ve caddelerdeki suların tahliye edilemeyerek küçük bir alanda birikmesi.Taşkın ise doğal ya da yapay bir göldeki su miktarının ya da akarsuyun debisinin artması sonucu su seviyesinin, yükselerek yatağının normal sınırlarının dışına taşmasıyla çevresindeki alanların geçici bir süre su altında kalması. Yavaş Gelişen Seller (Slow-Onset Floods), bir hafta veya daha uzun bir süre içinde oluşabilir iken Hızlı Gelişen Seller (Rapid-Onset Floods), bir-iki günde içinde oluşabilir. Ani Seller (Flash Floods), 6 saat içinde oluşabilir. Ani seller, çöller dâhil dünyanın her yerinde görülür.

Devrilme bir ana kaya veya düşük derecede pekişmiş zeminin bir noktadan veya kütle ağırlık merkezinin altındaki eksenden yamaç boyunca ileriye doğru hareketini ifade eder.

Zemin, kaya ya da bunların karışımından oluşan doğal bir malzemenin bir yüzey üzerinde aşağıya ve dışarıya doğru hissedilebilir bir şekilde hareket etmesine kayma denir.

200000-2000000 m2 alanda gerçekleşen kütle hareketi çok büyük olarak sınıflandırılmaktadır.

5x10³ hızındaki heyelan son derece hızlı olarak tanımlanmaktadır.

Kütle hareketleri, jeolojik ve/veya jeomorfolojik süreçler ile hidrolojik, klimatolojik, bitki örtüsü ve arazi kullanımı gibi hazırlayıcı koşullar olarak nitelendirdiğimiz birçok doğal ve beşerî faktöre bağlı gelişebilmektedirler.

Dünyada heyelanların geliştiği alanlara bakıldığında bazı litolojik birimlerin heyelan gelişimine karşı daha duyarlı olduğu ortaya konulmuştur. Bu bakımdan jeolojik yapı ve doğal yamacı oluşturan malzeme veya malzemelerin özellikleri, kütle hareketlerini doğrudan denetlemektedir.