TEMEL AFET BİLGİSİ - Deneme Sınavı - 3

Ülkemizdeki orman ve fundalık yangınları genel olarak doğal (yıldırım) yangınlar veya ihmal-dikkatsizlik (anız, çöplük, avcılık, çoban ateşi, sigara, piknik vb.), kasıt (kundaklama, yer açma vb.), kaza (enerji nakil hattı, trafik, lokomotif vb.) şeklinde insan kaynaklıdır. Böylece son 10 yıllık verilere göre yangınların %53’lük bölümünü ihmal, dikkatsizlik ve kaza, %11’lik bölümünü kasıt, % 12’lik bölümü yıldırım sonucu çıkmış, % 24’lük bölümünün çıkış nedeni ise bilinmiyor

Ülkemizde don olayının görülmediği yer yok denecek kadar azdır. Özellikle Konya gibi İç Anadolu’da don olayı en fazla rapor edilen yerlerdendir.

Knot; tipik olarak rüzgar, gemi, siklon gibi şeylerin deniz mili olarak hızını ifade etmek için kullanılan ve 1 knot eşittir 1852 m/ saat olan hız birimidir.

Harikan; Kuzey Atlantik Okyanusundaki, 64 deniz milinden (118 km/saatten) büyük hızla esen rüzgârda denizin köpükle beyazlaşıp görüş mesafesinin kısaldığı, 12 Bofor şiddetindeki havanın görüldüğü çok kuvvetli tropikal siklonik fırtınaların yerel adıdır.

Dünyanın birçok bölgesinde olduğu gibi ülkemizde de çok sık olarak afetler meydana gelmektedir. Türkiye coğrafik konumu ve jeolojik yapısı nedeniyle başta deprem olmak üzere sel, heyelan, kaya düşmesi, çığ, orman yangını, çamur akması, hortum ve fırtına gibi doğa kaynaklı olayların yanı sıra, endüstriyel kazalar, ulaşım kazaları gibi teknolojik afetlerle de çok sık karşılaşmaktadır ve son derece acımasız olan tehlikeli doğa olaylarının çoğunun önceden tahmini ve önlenmesi mümkün değildir. Doğru cevap C’dir.

Bir olayın afet olarak adlandırılabilmesi için, insan toplulukları ve insan yerleşmeleri üzerinde kayıplar meydana getirmesi, yerel imkan ve kaynaklarla üstesinden gelinememesi ve insan faaliyetlerini bozarak veya kesintiye uğratarak bir yerleşme birimini etkilemesi gerekmektedir. İnsanların yaşamadığı ve hiçbir varlık ve yapının bulunmadığı yerlerde meydana gelen deprem, heyelan, sel, volkanik patlama, fırtına gibi olaylar hiçbir zaman afet olarak değerlendirilmezler. Doğru cevap D'dir.

Deprem, sel, toprak kayması (heyelan), kaya düşmesi, çığ, fırtına, hortum, volkan, yangın vb. afetler ani gelişen doğa kaynaklı afetler olarak sınıflandırılırken, erozyon ve çölleşme, kuraklık, küresel ısınma ve iklim değişikliği, kıtlık, açlık, şiddetli soğuklar, vb. afetler yavaş gelişen doğa kaynaklı afetler adı verilir.

Buzul gölü patlaması klimatolojik afetler sınıfına dahildir. Doğru cevap E'dir.

Olayın fiziksel büyüklüğü dışında kalanların hepsi insan faaliyetleri kökenlidir. Doğru cevap B'dir.

A seçeneği dışında kalnların hepsp afetlerin yol açtığı doğrudan etkiler arasında yer alır. Doğru cevap A'dır.

A ve D seçenekleri doğrudan etkilerdir. B ve E seçenekleri dolaylı etkilerdir. Doğru cevap C'dir.

Ekonomik kayıpları bakımından Türkiye’de yaşanan en büyük afet 17 Ağustos 1999 İzmit Körfezi depremidir. Doğru cevap A'dır.

Afet olay sayısına göre en fazla afet 1517 afet olayı ile Erzurum ilinde olmuş, bunu sırasıyla Trabzon, Bingöl gibi iller takip etmiştir.

Doğa kaynaklı afetlerle ilgili değerlendirmeler aşağıdaki özelliklerine göre yapılır: 

Sıklık ve Tehdit  / Etki süresi  / Başlangıç hızı  / Etki alanı / Tahrip gücü  / Önceden tahmin edilebilirliği  /  Kontrol edilebilirliği ve insanlara zararı

Çevrenin tahribi afetin büyüklüğüne etki eden ana faktörlerin arasındadır. Doğru cevap E.

A-B ve E seçeneğinde yer alan cevaplar, afetin dolaylı etkileridir.  D seçeneği afetin ikincil etkilerinden biridir. Doğru cevap C.

B ve C seçeneği afetin doğrudan etkileri; D ve E seçeneği afetin dolaylı etkileri arasında yer alır. Dopru cevap A.

Jeolojik Afetler : - Deprem - Volkan patlaması - Kütle Hareketi 

Hidrolojik Afetler: - Sel - Heyalan - Dalga hareketi/etkisi 

Meteorolojik Afetler: Fırtına - Sis - Aşırı sıcaklık

Klimatolojik Afetler: Kuraklık - Buzul gölü patlaması - Söndürülmesi Güç veya Söndürülemeyen Yangın

Biyolojik Afetler - Salgın Hastalık - Böcek İstilası - Hayvan Salgınları/kazası

Jeolojik Afetler : - Deprem - Volkan patlaması - Kütle Hareketi 

Hidrolojik Afetler: - Sel - Heyalan - Dalga hareketi/etkisi 

Meteorolojik Afetler: Fırtına - Sis - Aşırı sıcaklık

Klimatolojik Afetler: Kuraklık - Buzul gölü patlaması - Söndürülmesi Güç veya Söndürülemeyen Yangın

Biyolojik Afetler - Salgın Hastalık - Böcek İstilası - Hayvan Salgınları/kazası

TEKNOLOJİK AFETLER

Endüstriyel Kazalar: - Kimyasal dökülme - Çökme - Patlama - Yangın - Gaz sızıntısı - Zehirlenme - Radyasyon - Diğer 

Karışık/Çeşitli Kazalar: - Çökme - Patlama - Yangın - Diğer - 

Ulaşım Kazaları :Hava yolu - Kara yolu - Demir yolu - Deniz yolu

Doğru cevap D.

İnsan kaynaklı afetler; • Nükleer, biyolojik, kimyasal kazalar • Bilişim teknolojileri/Bilişim saldırıları • Taşımacılık kazaları • Endüstriyel kazalar • Aşırı kalabalıktan meydana gelen kazalar • Göçmenler ve yerlerinden edilenler şeklinde sınıflandırılmaktadır. 

Kıtlık yavaş gelişen doğa kaynaklı afetlerin arasında yer almaktadır. Doğru cevap C.