TEMEL AFET BİLGİSİ - Deneme Sınavı - 11

Afet risk yönetiminin temel unsurları
şunlardır:
• Tehlike Analizi
• Risk Analizi
• Risk Azaltma
     • Önleme
     • Sakınım
     • Risk ve Zarar Azaltma
     • Risk Transferi
• Risk İletişimi
• Olay Komuta Sistemi
• Planlama
• Tahmin ve Erken Uyarı
• Tatbikatlar
• Eğitim

Dünya Bankası tarafından yayınlanan raporun aktardığı bir çalışmaya göre  21. yüzyılın sonlarına doğru Avrupa ve Orta Asya Bölgesinde uç değerli iklim olaylarına en çok maruz kalacak birinci ülke Rusya'dır.

Don soğuk hava adveksiyonu nedeniyle geniş bir bölgede üzerinde tarımsal alanlara zarar verebilecek ve/veya ıslak yüzeylerdeki suları buza dönüştürebilecek kadar uzun bir süre ve şiddette yüzey hava sıcaklığının donma sıcaklığının altında (0°C’nin) kalmasıdır.

I. ve II. maddeler doğrudur. Doğru cevap B'dir.

Atmosferin yeryüzüne yakın kısmında havadaki su buharının, genellikle bulutsuz havalarda, sabit basınçta ve ışınım kaybıyla hava sıcaklığının çiy noktası sıcaklığına düşmesiyle cisimler üzerinde yoğuşarak oluşan sıvı su damlacıkları çiydir. Doğru cevap D'dir.

Yağışların akışa geçerek nehir ve göllerin su seviyeleri etkilemesi belli bir zaman alır. Bu nedenle, hidrolojik gözlemler kuraklığın ilk işaretlerinden sayılamaz. Doğru cevap D'dir.

Görüş mesafesini yağan kar ile 400 metrenin altına düşüren, en az 3 saat süren ve 56 km/saat hızında veya daha şiddetli rüzgârlar ile görülen kar fırtınası tipidir. Doğru cevap E'dir.

Hızlı kar erimesi bu sebeplerden değildir. Doğru cevap D'dir.

Dere ve nehir selleri taşkınlardır. Doğru cevap A'dır.

Oldukça geniş bir alanda etkili olan, kuvvetli rüzgarların ve yoğun biçimde savrulan tozların görüldüğü hava olayı toz fırtınasıdır. Doğru cevap B'dir.

Bahsi geçen tanım borana aittir. Doğru cevap C'dir.

İnsanı da doğanın bir parçası olarak düşünüp insani etkileri de doğal etkiler olarak kabul etmezsek; iklimi değiştirdiği bilinen belli başlı doğal ve insan nedenli etmenler şunlardır:

Doğal Etkiler:

Güneşten salınan enerjideki değişimler

Dünyanın ekseninde ve yörüngesindeki de- ğişimler

Kıtaların sürüklenmesi ve değişen konum- ları

Volkanik aktiviteler

Toz bulutları ve göktaşları

Okyanus sirkülasyonlarındaki değişimler

Dağ oluşumları ve büyük dağ sıraları

İnsani Etkiler:

• Ormansızlaştırma, tarımsal faaliyetler ve fosil yakıtlarının yakılması nedeniyle sera gazlarının artırılması,

• Tarımsal atıkların yakılması, fosil yakıtları- nın yakılması, vb. nedeniyle atmosfere salı- nan aerosollar ve parçacıkların artması,

• Ormansızlaştırma ve çölleşme nedeniy- le dünya yüzeyinin albedosundaki (güneş ışınlarını yansıtma özelliğindeki) değişim,

• Uçak ve gemi egzoz yoğuşma izleri ile bulut oluşturma.

• Atmosferde kimyasal değişimler.

olarak maddeleştirilebilir.

Türkiye’de küresel iklim değişiminin ülkemizdeki su kaynaklarına olası kötü etkileri başlıklar halinde şu şekilde özetlenebilir:

Yağışta yazın büyük azalma olacak fakat buharlaşma artabilecek.

Yağışların mevsimsel dağılımı ve şiddeti değişecek. Ani sellerde artışlar beklenmekte.

1987’den beri zaten ortalamanın altında gerçekleşen kar örtüsü daha da azalabilecek.

Akımları sadece miktarı azalmayacak aynı zamanda pik zamanları da değişecek.

Kuraklığın sıklığı ve şiddeti artabilecek.

“Su stresi” artacak. Şehir ve ülke sınırlarını aşan nehirlerin kullanımı dâhil birçok uluslararası, ulusal ve yerel su kaynağının paylaşımında problemler çıkabilecek.

Yüksek basınç kuşağının kuzeye kayması ile ülkemizde hâkim olabilecek tropikal iklime benzer bir kuru hava, daha sık, uzun süreli kuraklıklara, orman yangınlarına ve tropikal hastalıklarda artışlara neden olabilecek.

Kuş cenneti ve benzeri milli parklar tahrip olup, kuşların göç yolları ve konaklama yerleri değişecek.

SREX raporunda “aşırı bir hava olayı”, “belirli bir yerde ve yılın belirli bir zama- nında nadiren görülen bir olay” olarak ta- nımlanmıştır. Yine SREX raporunda “na- dir olay” ise “en düşük ya da en yüksek ilk %10 arasında görülen olaylar” olarak tarif edilir.

Ülkemizde de en sık görülen hidro-meteorolojik afetlerde sayılar dikkate alındığında fırtınalar ve sellerin baskın olduğu görülür.

İklim değişikliğine karşı alınacak önlemlerden birincisi sera gazı emisyonlarının azaltımı, diğeri ise iklim değişikliğinin olumsuz etkilerine karşı uyarlama (adaptasyon) sağlanmasıdır. Uyarlama çalışmaları ile iklim değişikliğinin sektörler üzerine olumsuz etkileri azaltılarak, karşılaşabilecek zararlar en aza indirilebilecek ve iklim değişikliğinin olumlu fırsatlarından yararlanılabilecektir.

Küresel iklim değişiminde afet risklerini yönetebilmek için iklim değişikliğine uyarlama ve afet risk yönetimi yaklaşımlarında alınabilecek önlemlerin arasında değişen risklere karşı direnci azaltma değil artırma yer almaktadır.

Modern afet yönetimi sisteminde, Afet Zararla- rını Azaltma, Afetlere Hazırlık, Afet Tahmin ve Erken Uyarılarıyla birlikte Afetleri anlamak gibi afet öncesi korumaya yönelik olan çalışmalara “risk yö- netimi” denilirken; Afet Etki Analizi, Afetlere Mü- dahale, Afetlerde İyileştirme, Yeniden Yapılanma gibi afet sonrası düzeltmeye yönelik olarak yapılan çalışmalara ise “kriz yönetimi” adı verilir.

Günümüzde afet yönetimi, risk ve za- rar azaltma, hazırlık, müdahale ve iyileştirme gibi 4 ana evreden oluşur. Ancak bu evreler, tahmin ve erken uyarı, afetlerin anlaşılması, etki ve ihtiyaç an- alizi ile birlikte yeniden yapılanma gibi alt evreleri de kapsar.