İnovasyon Nedir Ne Değildir?

İnovasyon ile işletmeler sürdürülebilir rekabet avantajı elde edebilmekte ve ülkeler de sürdürülebilir ekonomik kalkınma ve büyüme hedeflerine ulaşabilmektedir. İnovasyonun bu temel özellikleri hem işletmeler hem de ülkeler açısından, inovasyona gösterilecek ilgiyi oldukça önemli hâle getirmektedir.

Rekabet avantajı, rakiplere kıyasla üstünlük (düşük maliyet, farklılık) oluşturarak avantajlı bir konuma sahip olmayı ifade etmektedir.

İnovasyonun aşağıdaki yollarla sürdürülebilir rekabet avantajı oluşturabileceği söylenebilir:

• Ürün, hizmet ve süreçlerde inovasyonlar yapmak,
• Rakipler için uygulanması güç olan karmaşık değişimler gerçekleştirmek,
• Yeni fikrî mülkiyetlerin yasal korumaya alınmasını sağlamak,
• Rekabetçi faktörlerin değişimini ve genişletilmesini kolaylaştırmak,
• Zamanlamayı doğru yapmak,
• Sağlamlık,
• Kuralları yeniden belirlemek,
• Süreçleri yeniden düzenlenmek ve
• Bir alandaki uygulamanın başka alanlara transfer edilmesini sağlamak.

İşletmeler inovasyon yoluyla yukarıda sayılan avantajlara bağlı olarak verimlilik ve kârlılıklarında da önemli avantajlar yakalayabilmektedir. Bu verimlilik ve kârlılık artışı sonucunda da işletmeler; mevcut pazarı genişletme, yeni pazarlar elde etme, müşteri memnuniyetini artırma, firma değerini yükseltme ve çalışan bağlılığını sağlama gibi hedeflere ulaşabilmektedir. Ulaşılan bu hedefler ile işletmelerin performanslarını artırması ve sürdürülebilir bir rekabet avantajı yakalaması mümkün olmaktadır. Dolayısıyla çeşitli rekabet boyutları ile yenilik türleri arasında yakın bir ilişki olduğu söylenebilir.

İnovasyon ile rekabet arasındaki ilişkinin bir diğer boyutu da değişimleri değerlendirme konusundadır. Bu açıdan değerlendirildiğinde işletme için inovasyonlar, karşılaşılan problemlere çözüm üretme ve çevredeki değişimler vasıtasıyla ortaya çıkan fırsatları değerlendirme ve tehditlerden korunma aracıdır.

• "İnovasyon, yeni veya büyük ölçüde değiştirilmiş ürün, hizmet ya da sürecin, bir pazarlama yönteminin ya da organizasyonel yöntemin işletme içi uygulamalarda, dış ilişkilerde veya iş organizasyonunda uygulanmasıdır." Oslo Manual (2005)
• "İnovasyon, bir kişi veya birim tarafından yeni olarak algılanan fikir, uygulama ve nesnedir." Rogers (1995)
• "Yeni bir fikrin veya davranışın organizasyonda benimsenmesidir." Damanpour ve Gopalakrishnan (2001)
• "İnovasyon, yeni ürün ve üretim sürecindeki fikir üretme, teknoloji geliştirme, üretim ve pazarlama faaliyetlerinin yönetiminden oluşan bir süreçtir." Trott (2002)
• "İnovasyon, yeni bir şeyler yaratmak ve onu başarılı bir şekilde pazarda uygulamaya koymaktır." Ulijn ve Weggeman (2004)
• "İnovasyon, bilginin ekonomik ve toplumsal faydaya dönüştürülmesidir." Elçi (2006)

İnovasyon sözcüğünün tanımlarını verirken bu kavramdan ilk söz edenlerden birisi olan J. Schumpeter’den bahsetmek yerinde olacaktır. İnovasyonla ilgili daha sonraki çalışmalar için önemli bir yol gösterici olan Schumpeter (1934) ekonomik gelişmenin, yeni teknolojilerin eskisinin yerini aldığı dinamik bir süreçle harekete geçeceğini belirtmiştir. Bir başka ifadeyle, inovasyonların zamanla mevcutları yok edeceğini savunmuş ve bunu da yaratıcı yıkım olarak adlandırmıştır.

Yaratıcı yıkım, yeni ürünlerin, üretim yöntemlerinin, pazarların ve örgüt biçimlerinin geliştirilmesiyle eskilerin kaybolmasını ve bu devinimin sürekli olarak devam etmesini ifade etmektedir.

Bu özellikler;

• Örgütsel özellikler
• Toplumsal özellikler
• Örgütsel ve toplumsal özellikler

olarak sınıflandırılmışlardır.

İnovasyonlar meydana getirdiği değişim ve farklılığın;

• etkisine,
• derecesine,
• alanlarına,
• teknolojik ağırlığına,
• düzeyine

göre sınıflandırılabilmektedir.

Etkisine göre;

• Radikal inovasyon
• Artımsal inovasyon
• Yapısal inovasyon

Derecesine göre;

• Destekleyici inovasyon
• Yıkıcı inovasyon

Alanlarına göre;

• Ürün-hizmet inovasyonları
• Süreç inovasyonları

Teknolojik ağırlığına göre;

• Teknolojik inovasyonlar
• Teknolojik olmayan inovasyonlar

Düzeyine göre;

• Bireysel inovasyonlar
• Örgütsel inovasyonlar
• Toplumsal inovasyonlar

Daha önce olmayan bir ürünün, hizmetin, sürecin veya yöntemin geliştirilerek faydaya dönüştürülmesi şeklinde yapılan inovasyonlar radikal inovasyon olarak adlandırılmaktadır.

Mevcut ürün, hizmet, süreç ve yöntemlerde adım adım (kademeli) yapılan değişim ve farklılıklar, artımsal inovasyon olarak adlandırılmaktadır.

Yapısal inovasyonlar, mevcut sistemlerin (yapıların) bir bileşeninde meydana gelen değişime dayalı olarak diğer bileşenler arasındaki etkileşimlerin ve bağların güçlenmesiyle ortaya çıkar.

• Mevcudun gelişimine odaklanan destekleyici inovasyonlar; mevcut ürün, hizmet ve süreçlerin performansını artırmaya yöneliktir. Radikal veya artımsal özelliklere sahip olabilen destekleyici inovasyonların temel hedefi; mevcut ürün, hizmet ve süreçlerin performansının yeni ihtiyaçları karşılayacak şekilde artırılmasıdır.
• Ortaya konan değere odaklanan yıkıcı inovasyonlar ise daha önceki ürünlerin sunmuş olduğu değerlerden farklı değerler sunan inovasyonlardır. Yıkıcı inovasyonlar aynı zamanda daha önce benzer ürünü kullanmamış veya henüz gelişmemiş pazarlara sunulan inovasyonlardır.

Yıkıcı inovasyonları sunulan pazar açısından iki grupta incelemek mümkündür. Birinci grup yıkıcı inovasyonlar, geliştirilen yeni ürüne ihtiyacın henüz oluşmadığı (talebin olgunlaşmadığı) ve dolayısıyla rakiplerin de dikkatini çekmeyen yeni pazarlara sunulan inovasyonlardır. İkinci grup yıkıcı inovasyonlar ise en alt kademedeki düşük pazar bölümlerini hedef alan inovasyonlardır.

Diğer pazar bölümlerinde mevcut olan ancak alt pazar bölümlerine henüz sunulmamış ürün ve hizmetler, ikinci grup yıkıcı inovasyonlar olarak değerlendirilmektedir.

Ürün ve hizmet inovasyonu, var olan ürün ve hizmetlerden tamamen farklı ya da önemli derecede farklılaştırılmış bir ürün ve hizmetin ortaya konmasını ifade etmektedir.

Daha önce mevcut olmayan bir ürün ve hizmetin geliştirilmesi ilk boyutu oluştururken mevcut ürün ve hizmetlerde çeşitli boyutlarda değişiklik ve farklılık yapılması ikinci boyutu işaret etmektedir. Ancak her iki boyutta da ürün ve hizmetlerin kullanım alanlarının değiştirilmesi veya geliştirilmesi yer almaktadır.

Tekstil firmaları tarafından geliştirilen özellikle kumaş bazlı inovasyonlar (kırışmayan takım elbise, suya dayanıklı ceket, kirlenmeyen gömlek, havalandırmalı forma vb.), ürün inovasyonu olarak değerlendirilebilir.

İnovasyonlar, yapılış sürecinde teknolojik girdinin yoğunluğuna bağlı olarak teknolojik ve teknolojik olmayan inovasyonlar olmak üzere iki grupta incelenir.

Teknolojik inovasyonlar, inovasyonun teknolojik bir gelişmeye veya mevcut teknolojinin yeni bir kullanımına bağlı olarak gelişmesiyle ortaya çıkan inovasyonlardır.

Teknolojik olmayan inovasyonlar teknolojinin çok fazla kullanılmadığı süreçlerde (ürün ve hizmetlerin sunumu, depolama, yönetim, organizasyon ve çalışma biçimleri) ortaya çıkan inovasyonlardır.

Toplumsal (sosyal) inovasyon, ürün veya hizmetlerin toplum yararı hedef alınarak geliştirilmesi ve uygulanmasını ifade eder.

FabLab'ın temel amacı, dünyanın herhangi bir yerindeki herhangi bir kişiyi; bir şey yapmasına olanak tanımak için teknolojiyi ve dijital üretimi kullanarak eğitmek, yenilik yapmak ve icat etmek için araçlara, bilgiye ve finansal araçlara erişimini sağlamak ve böylece dünyadaki yaşamları ve geçim kaynaklarını iyileştirme fırsatları oluşturmaktır.

Toplumsal (sosyal) inovasyon, daha çok toplumun önemli bir çoğunluğunu ilgilendiren, istihdam, sağlık, çevre, bölgesel gelişmişlik, eğitim, kamu hizmetleri, yerel yönetim hizmetleri gibi alanları kapsar.

Çevresel inovasyon, çeşitli araştırmacılar tarafından yeşil inovasyon, ekolojik inovasyon ve eko-inovasyon olarak da adlandırılır.

İcat, daha önce keşfedilmemiş ya da bilinmeyen bir şeyi bulup ortaya çıkarmaktır.

Yaratıcılık kavramına ilişkin çok sayıda tanımlama olmakla birlikte bu tanımlamaların önemli bir kısmı yaratıcılığın, zihinsel bir süreç olduğunu vurgulamaktadır. Bu bağlamda yaratıcılık, yeni bir şey geliştirmeyi hedefleyen zihinsel çaba süreci olarak tanımlanabilir.

Örgütsel yaratıcılık ile istikrar ve tutarlılık arasında zaman zaman çatışmalar yaşanabilmektedir. Çünkü örgütlerde günlük işlerin etkili ve sorunsuz bir şekilde gerçekleştirilebilmesi istikrar ve tutarlılıkla mümkün olacaktır. Oysa örgütler günlük işlerindeki etkinliği artırmak için istikrarlı davranırken diğer taraftan uzun vadede rekabet avantajı sağlayacak inovasyonların gerçekleştirilebilmesi için yaratıcı bir ortam oluşturmaları gerekmektedir. Bununla birlikte örgütsel yaratıcılık, yeni ve uygun fikirlerin ortaya çıkarılmasını amaçlarken inovasyon, bunların örgüt içerisinde uygulanmasını hedeflemektedir.

Ar-Ge tanımı; temel araştırma, uygulamalı araştırma ve deneysel geliştirme olmak üzere üç farklı uygulamayı bünyesinde barındırmaktadır.

Teorik veya deneysel çalışmalarla olguların ve gözlemlenebilir durumların kaynağına ilişkin yeni bilgi edinme sürecini ifade eder.

Özgün bilgi üretmeye yönelik olan uygulamalı araştırmalarda temel hedef, doğrudan özgün ve pratik bir uygulama ortaya koymaktır.

Deneysel Geliştirme: Araştırma veya pratik deneyimden edinilmiş bilgiyi temel alarak yeni ürün, hizmet, süreç ve sistemler oluşturmayı veya mevcut olanları büyük ölçüde iyileştirmeyi hedef alan sistematik çalışmalardır.

Ar-Ge faaliyetleri temel olarak iki hedef çerçevesinde yürütülmektedir: Bunlardan ilki, yeni bir ürün veya hizmet geliştirmek veya geliştirilmesine bilimsel altyapı sağlamaktır. İkincisi ise mevcut bir ürün ya da hizmetin daha etkin ve düşük maliyetle üretilmesini araştırmaya kaynak ayırmaktır.

Teknoloji, insan hayatının yaşam kalitesini artırmak amacıyla yaratıcılık ve zekânın; bilim, sanat, mühendislik, ekonomi ve sosyal çalışmayla oluşturulan bir bileşimi olarak tanımlanmaktadır. Teknolojinin temelinde, insanın yaşamak için ihtiyaç duyduğu şeyleri karşılama isteği yer almaktadır. Dolayısıyla teknoloji özet olarak, bilimsel ve diğer sistematik bilgilerin ihtiyaçları karşılamak üzere pratik alanlara sistemli bir şekilde uygulanması olarak tanımlanabilir.

Genellikle sanat, mühendislik ve mimari gibi yaratıcı işler kapsamında ele alınan bir faaliyet olan tasarım, hem bir isim hem de bir fiil (tasarlamak) olarak kullanılmaktadır. Tasarlamak, yeni bir obje için bir plan inşa etme ve geliştirme sürecine işaret eder. Tasarım ise son plan veya taslak (bir çizim, modelleme vb.) ya da bir plan veya taslağın sonucu (üretilen bir obje) için kullanılır.

Aslında bir kurgu olarak nitelendirilen tasarım, düşünüleni kalple de benimseyerek somut hâle getirme (kâğıda çizme) eylemi olarak değerlendirilmektedir. Dolayısıyla günümüzde tasarım için; mevcut bir alanda üretimin ön safhasını oluşturan hayal, merak ve düşüncenin çizgiye aktarımı tanımı da kullanılmaktadır. Bir başka açıdan ise tasarım, kullanım ihtiyaçlarına göre objelerin işlevselliğinin artması için yapılan şekillendirmelerdir.

Tasarımda bir başka konu da estetiktir. Ürünün göze hoş görünmesini sağlayan estetik, dikkat çekici ve farklı tasarımlar oluşturarak insanların etkilenmesini sağlar. Doğru bir şekilde kurgulanan estetik yaklaşım, kullanıcıları farklı duygulara (merak, mistik, gizem vb.) sürükler. Bütün bu tanımlamaların ve kavramların özünde tasarım, bir ürünün tümü veya bir parçası veya üzerindeki süslemenin, çizgi, şekil, biçim, renk, doku, malzeme veya esneklik gibi insan duyuları ile algılanan çeşitli unsur veya özelliklerinin oluşturduğu bütünü ifade eder.