Toplam İş Güvenliği ve Risk Yönetimi

Kazalar meydana geldiğinde ortaya çıkan sonuçlar dolaylı ve doğrudan olmak üzere sınıflandırılabilir.

Dolaylı ya da görünmez maliyet ise ilk aşamada söz konusu olmayan, sonradan işletmelerin katlandıkları maliyetlerdir.

İş kazaları gerçekte olması gereken koşulların sağlanamamış olmasından ya da yeterli düzeyde sağlanmamış olmasından kaynaklanabilmektedir. Bu yetersiz ya da var olmayan koşullar; iş güvenliği yaklaşımı çerçevesinde “tehdit” olarak adlandırılabilmektedir. Söz konusu tehditler iş kazalarının meydana gelmesinde birincil nitelikte etkilere sahip faktörlerdir.

Bu tehditler tanımlı ya da tanımsız olabilmekte ve aşağıdaki gibi sınıflandırılabilmektedir.

• Biyolojik Tehditler
• Fiziksel Tehditler
• Kimyasal Tehditler
• İş Ergonomisi ve Tasarımına ilişkin Tehditler

Fiziksel tehditler üretim tesisi, depo vb. alanların fiziksel özellikleri ve yetersizlikleri çerçevesinde karşılaştıkları tehditlerdir.

Faaliyet gösterilen alanlara ilişkin kullanılan ham madde, yarı mamul ya da yardımcı malzemeler ile üretilen ürünlerin kimyasal nitelikte olması sonucunda karşılaşılan tehditlerdir.

Bir iş yerinde gerçekleştirilen faaliyetler belirli bir düzen ve sistem çerçevesinde tasarımlanmakta, daha önceden tasarlanmış iş akış süreçleri söz konusu olmaktadır. Bir endüstride gerçekleştirilen faaliyetler olabildiğince mikro düzeyde küçük parçalarına ayrılarak her birisi “iş parçacığı” olarak tanımlanmakta, her bir iş parçacığının hangi iş istasyonunda yapılacağı, akış sürecinde hangi istasyondan diğerine geçileceği önceden belirlenmektedir.

Bu teoriler aşağıda görüldüğü şekilde sıralandırılabilmektedir.

• Kişisel Unsur Teorisi

• Kaza Etken Teorisi
• Bütünsellik Yaklaşımı

• Etkileşim Teorisi

• Zincir Etken Teorisi
• Enerji Teorisi

Kişisel unsur teorisine göre iş kazalarının çalışanların iş yeri ortamında göstermeleri gereken tutum ve davranışları göstermemeleri ya da bu davranışların olması gereken düzeyde olmaması sonucuna bağlı olarak meydana geldiği görüş ve yaklaşımına dayanmaktadır

Kaza etken teorisi; uygulamada kişisel unsur teorisinin birtakım zayıflıklarını giderebilmek ve eksik yanlarını tamamlayabilmek için ortaya atılmış olan bir teoridir.

Bu teorinin ortaya koyduğu yaklaşım çerçevesinde iş kazaları tek bir etken sonucunda meydana gelmemekte, kazaları yaratan tüm faktörlerin eş zamanlı bir biçimde bir araya gelmesi gerekmektedir. Dolayısıyla belirli bir nitelikteki kazanın gerçekleşebilmesi için bu kazalara yol açacak faktörler bir araya gelmelidir. Tek bir faktörün eksikliği bile kazaların oluşumunu engellemektedir

İş kazalarından bahsedilebilmesi için iş yerinde kazaların meydana gelmesine yol açan eksiklikler ve faktörlerin belirli bir düzeyde bir araya gelmesi gerekmektedir. Aynı zamanda bu faktörler birbirleri ile etkileşim hâlindedir. Bu etkileşimin düzeyi gerçekleşen bir riskin şiddet düzeyini de ifade edebilmektedir. Dolayısıyla etkenler normal koşullarda pasif bir niteliğe sahipken, bir araya geldiklerinde bazıları bir etkileşimi başlatma üzere aktif bir tutum gösterebilmektedir.

İş güvenliği yönetimi ve sistemi; iş kazalarının önlenmesi ve iş yeri ortamında sağlıklı koşulların oluşturulmasına yönelik planlı, organize ve sistematik yaklaşımların bütünü olarak tanımlanabilmektedir.

kazaları çalışanların motivasyonları üzerinde son derece negatif etkilere sahiptir.

İş güvenliği sisteminin oluşturulması ve yürütülmesi öncelikli olarak üst kademe yönetimin sorumluluğunda olan bir konudur. Bununla birlikte sistemin yürütülebilmesi ve başarısı tüm çalışanların sürece aktif katılımına bağlı olduğundan çalışanların tümünün bu konuda bilinçlendirilmesi gerekli olan bir husustur. Oluşturulmaya çalışılan iş güvenliği sistemi işletme içerisinde yer alan tüm çalışanları ve departmanları bütüncül bir yaklaşımla kapsamalı ve sisteme dahil edilmeyen hiçbir unsur kalmamalıdır.

• Sort (Düzenleme)

• Set in order (İş yerinin Düzenlenmesi)

• Shine (İş yeri bakımı ve Temizliği)

• Standardization (Standartlaştırma)

• Safety (Güvenlik)

• Sustain (Sürdürülebilirlik)

İş güvenliği kültürü; bir işletmede iş güvenliğine ilişkin proseslerin ve uygulamaların tüm çalışanlar ve yöneticiler tarafından öncelikli olarak dikkate alınarak, bir sistem ve organizasyon çerçevesinde bu süreçlerin işletildiği ve sonuç alındığı uygulamalar bütünüdür.

Bir işletmede iş güvenliği kültürünün oluşturulabilmesi için iş güvenliğine ilişkin uygulama ve proseslerin belirli bir sistem çerçevesinde yapılandırılmış, işletmenin ana faaliyet konusu ile uyumlaştırılmış olması gerekmektedir.