Yetkiler ve Sorumluluklar

Tehlikeli maddelerin gösterdiği davranışlar, çevreleri ile olan ilişkileri ve olağan dışı bir durumda gösterecekleri tepkiler, yıllar boyunca edinilen deneyimler ve deneylerle belirlenmiş ve bunlara karşı alınacak önlemler belirlenerek “Recommendations on the Transport of Dangerous Goods - Model Regulations” isimli bir yayında toplanmıştır. 2017yılında 20. kez revize edilmiş nüshası yayınlanan bu yayın, uzman kişilerden oluşan Birleşmiş Milletler Teknik Komitesi tarafından düzenlenmektedir. Kısa adı “Turuncu Kitap (Orange Book)” olan bu doküman, temel olarak tehlikeli maddelerin sınıflandırılması, ambalajlanması, işaretlenmesi, etiketlenmesi ve belgelenmesi hakkında tavsiyeler içermektedir. Tehlikeli maddelerin taşınmasıyla ilgili üç model düzenlemesi bulunmakta, taşıma yolları farklı dahi olsa bu düzenlemelerin ulusal ve uluslararası düzeyde tek tip olmasını sağlayan temel ilkeler belirlenmektedir. Ulusal ve uluslararası organizasyonlar, bu temel ilkelere bağlı kalarak düzenlemeleri geliştirmek ve yenilemekten sorumludurlar. Kitabın içeriğinde yapılan değişiklikler, o yıl ek olarak yayınlanmakta böylece tüm dünyada uyum sağlanmaya çalışılmaktadır

Gönderen, taşınmak üzere sevk edilen malı ADR hükümlerine uygun bir biçimde teslim etmek zorundadır. Ayrıca gönderen;
 a. Tehlikeli maddelerin taşınmasının, Bakanlıktan uygun yetki belgesi almış olanlarca yapılmasını ve özel izin gereken durumlarda bu iznin alınmış olmasını sağlamakla,
 b. Tehlikeli malların ADR hükümlerine uygun olarak sınıflandırılmış bir şekilde taşınmasını sağlamakla,
 c. Taşımacıya ADR Bölüm 5.4.3’te belirtildiği şekilde hazırlanmış yazılı talimatı ve taşıma için gerekli olan; taşıma evrakı, izinler, onaylar, bildiriler, sertifikalar ve diğer belgeleri vermekle,
 d. Yükün yapısına ve özelliklerine uygun araç kullanılmasını sağlamakla,                                     e. Taşıma şekli ve taşıma kısıtlamalarına uygun hareket etmekle,                                                 f. Boş durumdaki temizlenmemiş ve dezenfekte edilmemiş tankerler, mobil tanklar, tüplü gaz tankeri, çok bölmeli gaz konteyner, tank konteynerler ve taşınabilir tanklar gibi araçlar ile büyük veya küçük konteynerlerin de uygun olarak işaretlenmiş, etiketlenmiş olmasını ve boş durumdaki temizlenmemiş tankerlerin doluları kadar sızdırmaz olmasını sağlamakla,
 g. İzlenecek güzergâhlar ile ilgili gerekli bilgileri vermekle,
 h. ADR Bölüm 1.4.2.1’de yer alan diğer yükümlülükleri yerine getirmekle yükümlüdür (Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, 2013).

Ambalajlayan ADR’nin;
a. Ambalajlama ve birlikte ambalajlama ile ilgili mevzuata ve kurallara,
b. Ambalajları taşınmaya hazırlıyorsa, ambalajları işaretleme ve etiketleme ile ilgili
mevzuata ve kurallara,
c. 1.4.3.2’de yer alan diğer kurallara uymakla yükümlüdür.

Elleçleme; tehlikeli yükün, asli niteliklerini değiştirmeden, yerinin değiştirilmesi, büyük kaplardan küçük kaplara aktarılması, havalandırılması, ayrıştırılması, kalburlanması, karıştırılması, yük taşıma birimlerinin ve ambalajlarının yenilenmesi, değiştirilmesi veya tamiri ile taşımaya yönelik benzer işlemlerdir.

Yükleyen;
a. Tehlikeli maddeleri, ancak ADR hükümlerine uygun şartların sağlanmış olması halinde taşıta yüklemekle,
b. Ambalajlanmış tehlikeli maddeleri ya da temizlenmemiş boş ambalajları taşımacıya verirken ambalajların zarar görüp görmediğini kontrol etmekle,                                                              c. Hasarlı veya sızdırma riski taşıyan ya da boş temizlenmemiş tehlikeli madde ambalajını hasar giderilene kadar yüklememekle,
d. Tehlikeli maddelerin yüklenmesi ve elleçlenmesi ile ilgili mevzuata ve özel kurallara uymakla,
e. Ambalajlar ve ekipman üzerinde bulunması gereken tehlike işaretlerin ve etiketlerin bulunmasını ve bulundurulmasını sağlamakla,
f. Tehlikeli maddeleri konteynere yükledikten sonra konteynerin gerekli tehlike işaretleri ile işaretlenmesini ve etiketlendirilmesini sağlamakla,
g. Ambalajları yüklerken, araç içinde var olan diğer yükleri de göz önüne alarak, birlikte yükleme yasaklarına ve ayrıca besin ve gıda maddelerinin ya da hayvan yemlerinin ayrı tutulması kurallarına uymakla,
h. Taşınan tehlikeli madde, maddenin UN Numarası, taşımada kullanılan resmi adı ve eğer mümkünse ambalajlama grubu ile ilgili olarak sürücüyü bilgilendirmekle,
i. ADR Bölüm 3.4’e göre sınırlı miktarda ambalajlanan tehlikeli maddelere ilişkin muafiyetler kapsamında taşıma yapılıyorsa, ambalajların üzerine sınırlı miktar etiketi ve UN numarasını bulundurmakla,
j. Tehlikeli maddeleri yükleyecek personelin bu konuda eğitim almış olmasını sağlamak ve gerektiğinde bu eğitim belgelerini ibraz etmekle,
k. Taşıtlara yükleme yaptığı sırada taşıtların yakın çevresinde ateş yakılmasına, açık ışıklandırma yapılmasına ve sigara içilmesine izin vermemekle kıvılcım çıkma
özelliğine sahip cisimler bulundurmamakla ve bu özelliğe sahip giysilerle çalışmaya müsaade etmemekle,
l. Araçlara yüklenecek tehlikeli maddelerin ADR Bölüm 7.5.7’de belirtilen yükleme emniyet kurallarına göre yapılmasını sağlamakla ve
m. ADR Bölüm 1.4.3.1’de yer alan hükümleri yerine getirmekle yükümlüdür.

Besin ve gıda maddelerinin hayvan yemlerinden ayrı tutulması kurallarına uymak ve sürücüyü; taşınan tehlikeli madde, maddenin Birleşmiş Milletler (UN) numarası, taşımada kullanılan resmi adı ve eğer mümkünse ambalajlama grubu ile ilgili olarak bilgilendirmek yükleyenin sorumluluğu altındadır.

Bahsedilen yükümlülükler doldurana aittir.

Doldurulan madde için izin verilen azami doldurma oranını ve azami dolum hacim oranı (yoğunluk/kesafet) şeklinde ifade edilmektedir.

Bu yükümlülükler doldurana aittir.

Dolduran;
a. Dolum öncesinde, tankların ve gerekli ekipmanın teknik olarak eksiksiz ve taşımaya uygun olmasını sağlamakla,
b. Tehlikeli madde taşınmasında kullanılan taşıtların, tankların ve ekipmanın test, muayene ve kontrol sürelerinin geçerliliğini kontrol etmekle,
c. Dolumu yapılacak tehlikeli maddelere uygun olan ve bu hususta uygunluk belgesi bulunan tanklara dolum yapmakla,
d. Dolum esnasında birlikte yükleme kurallarına uygun hareket etmekle,
e. Doldurulan madde için izin verilen azami doldurma oranını (doldurma derecesi) ve azami dolum hacim oranını geçmemekle,                                                                                                      f. Dolumu yaptıktan sonra tankın kapak bölümlerinin sızdırmazlığını kontrol etmekle,
g. Doldurulan tehlikeli maddelerin tankın dış yüzeyine bulaşmadığını kontrol etmekle,
h. Tehlikeli maddeleri taşınması için hazırlarken, turuncu ikaz levhalarının, plakaların ya da etiketlerin tank, taşıt, tank konteyner, büyük ve küçük konteynerlerin yanı sıra tehlikeli madde ambalajlarının da üzerine kurallara uygun bir biçimde takılmasını sağlamakla,
i. Taşıtlara dolum yaptığı sırada, taşıtların yakın çevresinde ateş yakılmasına, açık ışıklandırma yapılmasına ve sigara içilmesine izin vermemekle, kıvılcım çıkma özelliğine sahip cisimler  bulundurmamakla ve bu özelliğe sahip giysiler ile çalışmaya müsaade etmemekle,
j. ADR Bölüm 1.4.3.3’te yer alan diğer hükümleri yerine getirmekle yükümlüdür.

Gönderenin taşınması için taşımacıya vermiş olduğu tehlikeli maddenin uluslararası ve ulusal mevzuata uygun olup olmadığı, taşımacı tarafından kontrol edilmelidir. Güzergah Tespit Belgesi, CMR (Convention Merchandise Routier, Kara Yolu Taşıma Senedi) Belgesi, Talimatname vb. gerekli dokümanları taşıma başlamadan önce temin etmek taşımacının sorumluluğu altındadır.

Taşımacılık sırasında kullanılan belgelerin ilgili tarafların anlayabileceği nitelikte olması önemlidir.

Taşıma yapılacak aracın taşıma yapmaya elverişli olup olmadığı taşımacı tarafından tespit edilmelidir. Araçların izin ve muayenelerinin var olduğu taşımacı tarafından kontrol edilmeli, söz konusu belgeler mevcut değilse aracın sefer yapmasına izin verilmemelidir.

Taşımacı, taşıma sırasında kaza vb. olumsuz bir durum söz konusu olduğunda vakit kaybetmeden durumu yetkililere bildirmekle yükümlüdür. Aynı zamanda bu tür durumları meydana gelmelerinden itibaren en geç otuz gün içerisinde Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na bildirmek zorundadır.

Sürücülerin fiziksel ve ruhsal açıdan sağlıklı olduklarının takibi taşımacının sorumluluğundadır.

İstiap haddi; bir taşıtın veya aracın güvenle taşıyabileceği ve imalat standardında belirtilen en çok yük ağırlığı ve hizmetli sayısı anlamında kullanılır.

Taşımacı;
a. Taşınacak olan tehlikeli maddelerin taşınma aşamasında bu Yönetmelik hükümlerine uygun olduğunu kontrol etmekle,
b. Taşıma için gerekli olan tüm belgelerin taşıtta eksiksiz ve doğru olarak bulunmasını sağlamakla,
c. Taşıtlarda, mobil tanklarda ve yüklerde görsel olarak belirgin sızıntı, çatlak ya da eksik ekipman olup olmadığını kontrol etmekle,
d. Tanker, mobil tank, tüplü gaz tankeri, çok bölmeli gaz konteyneri, hareketli tank ve tank konteynerlerin test, muayene ve kontrol sürelerinin dolup dolmadığını kontrol etmekle,
e. Taşıtların istiap hadlerine uygun olarak yüklenmesini sağlamakla,
f. Tehlike etiketlerinin ve işaretlerinin taşıtların üstüne takılmasını sağlamakla,                            g. Araç sürücüsü için yazılı talimatlarda belirtilmiş olan teçhizatların araçta bulunmasını sağlamakla,
h. Taşıma belgeleri ve beraberinde bulunması gereken belgeleri incelemek ve taşıt, konteyner ve yükün bunlara uygun olmasını sağlamakla,
i. Tankerlerin ADR’de tanımlanmış olan amaçların dışında kullanılmasını önlemekle,
j. Sürücüye yazılı talimatları vererek okumasını ve anlamasını ve gerektiği şekilde uygulayabilmesini sağlamakla,
k. Taşınan madde ile ilgili varsa miktar sınırlamalarına uymakla,
l. Taşınan tehlikeli maddenin özelliğine uygun ve geçerli Tehlikeli Mal Taşımacılığı Sürücü Eğitim Sertifikası (SRC5)/ADR Şoför Eğitim Sertifikasına sahip sürücüleri istihdam etmekle,
m. Yaptığı taşımalarda meydana gelen kazalarla ilgili olarak, ADR hükümlerine göre hazırlanmış bir raporu kaza tarihinden itibaren en geç otuz gün içerisinde Bakanlığa vermekle,
n. Bu Yönetmelikte belirtilen şartlardan herhangi birinin ihlal edilmiş olduğunu tespit ederse, söz konusu ihlal giderilinceye kadar taşımayı başlatmamakla,
o. Taşıma sırasında, taşımanın güvenliğini tehlikeye sokacak bir ihlal oluşursa, trafik güvenliği, gönderilen maddenin güvenliği ve kamu güvenliği bakımından, taşımayı söz konusu ihlal ortadan kaldırılıncaya kadar, derhâl durdurmakla, taşımayı ancak gerekli şartlar yerine getirildiği takdirde devam ettirmekle,
p. Yüke uygun olan tank veya konteynerlerin kullanılmasını sağlamakla,
r. Taşıtlara yükleme ve boşaltma yapıldığı sırada taşıtların yakın çevresinde ateş yakılmasına, açık ışıklandırma yapılmasına ve sigara içilmesine izin vermemekle,
kıvılcım çıkma özelliğine sahip cisimler bulundurmamakla ve bu özelliğe sahip giysiler ile çalışmaya müsaade etmemekle,
s. ADR Bölüm 1.4.2.2’de yer alan hükümleri yerine getirmekle yükümlüdür.

Tehlikeli madde taşımacılığında kritik öneme sahip sürücülerin mutlaka eğitime tabi tutulmaları gereklidir. Bu bağlamda, sürücülerin eğitimleri “Karayoluyla Tehlikeli Madde Taşıyan Araç Şoförlerine Yönelik Mesleki Yeterlilik Eğitimi Yönergesi” kapsamında yapılmakta ve sürücüler yönergede belirtilen zorunlu eğitimleri Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’ndan yetki almış olan eğitim merkezlerinden alarak daha sonra Ulaştırma, ve Altyapı Bakanlığı’nın sınavına girip, sınavda başarılı olanlar, geçerlilik süresi 5 yıl olan SRC5 – Tehlikeli Madde Taşımacılığı Sürücü Belgesine sahip olabilmektedirler.

• Yükleme/boşaltma sırasında motor kapatılmalıdır.
• Yükleme alanının yüklemeden önceden temizlenmesi gerekmektedir.
• Birlikte yükleme/ayrı yükleme kuralları uygulanmalıdır.
• Taşımanın herhangi bir aşamasında ambalajların açılması kesinlikle yasaktır.
• Hasarlı olan hiçbir ambalajın yüklenmesi söz konusu olmamalıdır.
• Tehlikeli maddenin ambalajın dışında olması halinde yüklememelidir.
• Boş ambalajların etiketli ve işaretli olmasına dikkat edilmelidir.
• Yükleme alanına açık ateşle girilmemelidir.
• Yükleme/boşaltma yerinde sigara içilmesi yasaktır.
• Yük güvenliğini sağlamak, yükleme tonajlarına uymak zorundadır.
• Maksimum yükleme kapasitesi aşılmamalıdır.

Alıcı;
a. Yükün teslim alınmasına engel bir durum olmadıkça yükün kabulünü ertelememekle,
b. Kullanılan taşıt ve konteynerlerin boşaltıldıktan sonra öngörülen fiziksel ve kimyasal temizlik işlemlerinin ADR hükümlerine uygun olarak yerine getirilmesini,
bu işlemlerden sonra aracın üzerindeki tehlike işaretlerinin çıkartılmasını ve boşaltma, temizleme, zehirden arındırma gibi işlerde diğer kişilerin hizmetlerinden yararlanıyorsa, ADR hükümlerine uygun tedbirlerin alınmasını sağlamakla,
c. Konteyner kullanılması durumunda, ADR hükümlerinin ihlal edildiğinin tespit edilmesi halinde, ihlal durumu düzeltilmeden konteyneri taşıyıcıya teslim etmemekle,
d. Boşaltım alanında güvenlik önlemlerinin tam olarak alınmış olmasını sağlamakla ve boşaltma işleminde kullanılan donanımın düzgün olarak çalıştığını kontrol etmekle,
e. Taşıtlardan boşaltma yapıldığı sırada taşıtların yakın çevresinde ateş yakılmasına, açık ışıklandırma yapılmasına ve sigara içilmesine izin vermemekle, kıvılcım çıkma özelliğine sahip cisimler bulundurmamakla ve bu özelliklere sahip giysiler ile çalışmaya müsaade etmemekle,
f. ADR Bölüm 1.4.2.3’te yer alan diğer hükümleri yerine getirmekle
yükümlüdür.