TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILIĞI VE GÜVENLİĞİ - Deneme Sınavı - 3

İş güvenliği uygulamalarının ve oluşturulacak sistemin işletmenin yapısal özelliklerine uygun ve gereksinimlere cevap verebilir düzeyde olması gerekmektedir. Aynı zamanda iş güvenliğine ilişkin prosesler bir kez uygulanan ve sürekli aynı biçimde gerçekleştirilen sistemler değildir. Bu uygulamaların sürekli olarak güncellenmesi ve geliştirilmesi sistemin başarısı için büyük bir öneme sahiptir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

6S yaklaşımının üçüncü aşaması olan iş yeri bakımı ve temizliği (shine), kazalara yol açabilecek fiziksel faktörler ortadan kaldırılmaktadır. Örnek olarak; kayma ve düşme gibi durumları engellemek üzere zeminin temizlenmesi ve tozdan arındırılması, zemin kayganlığının ortadan kaldırılması, uygun aydınlatma vb. uygulamalar bu süreçte gerçekleştirilen faaliyetlerdir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Sürdürülebilirlik (sustain), iş güvenliği ile ilgili proses ve uygulamaların sürekli hâle getirilmesi ve süreç içerisinde geliştirilmesi ile ilgili olan süreçtir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

İş güvenliği kültürü temelini birtakım uluslararası yasal düzenlemelere ve standartlara dayandırmaktadır. Bu yasal düzenlemeler ve standartların başında OHSAS 18001 Standartları yer almaktadır. OHSAS standartları iş güvenliğine ve iş yerinde oluşturulacak iş güvenliği kültürüne ilişkin zemin hazırlayan bir yasal düzenleme niteliğindedir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Tehlike ve Çalışılabilirlik Analizi “Hazard and Operability Studies”- (HAZOP), çoğunlukla kimya endüstrisinde kullanılan bir risk analizi metodudur. Bu yaklaşım sistematik olarak ham maddenin tedariğinde mamul mal olarak tüketiciye gidene kadar olan süreçte meydana gelebilecek tehlikeleri ve olası riskleri analiz etmektedir. Çalışanların etkin olarak katıldığı bu analiz sistematiğinde, çalışanlara üstlendikleri faaliyetlerde nelerin olması veya olmamasının tehlikeli olaylara sebep olduğu sorulmaktadır. Bu soruların cevaplarına göre riskler belirlenmeye ve alınacak önlemler saptanmaya çalışılır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Resmî Güvenlik Değerlendirmesi Yöntemi (FSA); deniz yolu taşımacılığı ile ilgili süreçlere ilişkin olarak deniz güvenlik seviyesini artırmayı amaçlayan sistematik bir risk değerlendirme ve önleme yaklaşımıdır. Daha net bir tanımla deniz güvenliğinin geliştirilmesi amacıyla oluşturulan sistematik bir risk değerlendirme prensibidir. FSA Metodolojisi 1990’lı yılların ortalarında deniz güvenliğini geliştirmek ve buna ilişkin çabaları teşvik etmek amacıyla Deniz Güvenliği Komitesi (MSC) ve Sahil Güvenlik Ajansı (MCA) tarafından ileri sürülmüş, IMO tarafından benimsenerek kabul edilmiştir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Görünür maliyeteler; sağlık masrafları, personel için ödenen tazminat, iş görmezlik ödenekleri, sigorta maliyetleri vb. sayılabilir. Görünmez maliyetler; personelin çalışmaz hale gelmesi sonucu üretim kayıpları, personelin yerine yeni personelin aktarılması ve bunun yeterince uzman olmamasından kaynaklanan üretim hataları, siparişlerin karşılanamaması olarak sıralanabilir.

Dolaylı maliyetler ise; doğrudan maliyetlerde olduğu gibi iş kazasına bağlı olarak birden bire gerçekleşmeyen, buna karşılık prestij kaybı, tüketicilerin olumsuz yaklaşımları, kamu otoritelerinin tutumu gibi, kazaların dolaylı etkileri çerçevesinde karşı karşıya kalınan durumlardır. İş kazalarının yarattığı doğrudan maliyetler arasında; çalışan ve diğer insanların ölüm, yaralanma vb. sonuçlara maruz kalmaları, ekipman, teçhizat, makine ve üretim faktörlerinde söz konusu olan kayıplar ile bina ve tesis gibi sabit unsurlara verilen zararlar sayılabilmektedir.

İş yeri ortamının olması gereken düzeyin üzerinde aydınlatılması ya da yetersiz düzeyde aydınlatılması, yetersiz düzeyde havalandırma, kabul edilen değerlerin üzerinde ya da altında ısı ve gürültü seviyeleri, zeminin kaza olasılığını artıracak şekilde kirli, tozlu ve kaygan olması gibi etkenler fiziksel tehditler arasında sayılabilmektedir. A ve B iş ergonomisi ve tasarımına ilişkin tehtidlerdir. C kimyasal ve D de biyolojik tehdittir.

Bütünsellik yaklaşımı; iş kazaları tek bir etken sonucunda meydana gelmemekte, kazaları yaratan tüm faktörlerin eş zamanlı bir biçimde bir araya gelmesi gerektiğini savunur. Etkileşim teorisi; iş kazalarından bahsedilebilmesi için iş yerinde kazaların meydana gelmesine yol açan eksiklikler ve faktörlerin belirli bir düzeyde bir araya gelmesi gerekmekte aynı zamanda bu faktörler birbirleri ile etkileşim hâlindedir. Zincir etken teorisi; iş kazalarının meydana gelebilmesi için, tehlike yaratan ve iş kazalarının oluşumuna yol açan faktörlerin belirli bir düzende bir araya gelmelerini koşul olarak kabul etmektedir.

Bütünsellik yaklaşımı; iş kazaları tek bir etken sonucunda meydana gelmemekte, kazaları yaratan tüm faktörlerin eş zamanlı bir biçimde bir araya gelmesi gerektiğini savunur. Etkileşim teorisi; iş kazalarından bahsedilebilmesi için iş yerinde kazaların meydana gelmesine yol açan eksiklikler ve faktörlerin belirli bir düzeyde bir araya gelmesi gerekmekte aynı zamanda bu faktörler birbirleri ile etkileşim hâlindedir. Zincir etken teorisi; iş kazalarının meydana gelebilmesi için, tehlike yaratan ve iş kazalarının oluşumuna yol açan faktörlerin belirli bir düzende bir araya gelmelerini koşul olarak kabul etmektedir. Kaza etken teorisi; çalışanların gösterdiği yanlış tutum ve davranışlar ancak iş yerinde hatalı tasarımlanmış süreçler ve sistemsel hatalar ile bir araya geldiklerinde iş kazalarına yol açtığını savunur.

6S’nin üçüncü aşaması olan shine iş yeri bakımı ve temizliği aşamasında kazalara yol açabilecek fiziksel faktörler ortadan kaldırılmaktadır.

PHA, hangisinde amaç süreçte yer alan olay ve koşulların birlikte ve münferiden oluşturabilecekleri zarar ve hasarların tanımlanmasıdır. PHA Yönteminde meydana gelmesi olası risklerin ve riskleri doğuran olayların ne sıklıkla meydana geldiklerinin yanı sıra, gerçekleştiklerinde doğurdukları sonuçlar belirlenmeye çalışılmaktadır. Dolayısıyla sıklık derecesi ile birlikte ortaya çıkan sonucun zarar düzeyi birlikte arttıkça tehlike ve risk düzeyi de yükselmektedir.

Hata ağaçı analizi; mevcut sistemde söz konusu olabilecek hatalar ile sistem ve hatalar arasındaki bağlantılar ve sakıncalı durumlar arasındaki ilişkiyi ifade eden, aynı zamanda mantıki diyagramlara dayanan bir risk analizi tekniğidir.

dikdörtgen: belirli faktörlerin gerçekleşmesi sonucu meydana gelen olay

Daire: esas olay sonucu etkileyen kök olay

Elips: mantık bağlantısına gereksinim duyulan olay

Üçgen: aktarma sembolü bağlantı yapmakta kullanılır.

Karo ise nedeni tanımlanmamış olayı anlatır.

HACCP; Genel olarak gıda endüstrisi ile gıda lojistiğinde kullanılan bir yöntemdir. Gıdalardan kaynaklanacak veya gıdalara etki edecek çeşitli riskler ve tehditler üzerinde durmaktadır. Bu tehditleri azaltmak ya da ortadan kaldırmak amacıyla kabul edilebilir eşikler ve sınırlar saptanmaktadır.

Sağlık kuruluşları iş kazalarını sadece çalışanlara yönelik etkileri çerçevesinde ele almış ve “Sigortalının çalıştırıldığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya ruhi arıza halleri meslek hastalığıdır” biçiminde iş kazalarını tanımlamıştır.

İşletmenin makine, teçhizat kaybı ya da personelin çalışamaz hâle gelmesi sonucunda söz konusu olan üretim kayıpları dolaylı, diğer adıyla görünmez maliyettir.

Kaza etken teorisi kişisel unsur teorisinin zayıflıklarını gidermeyi amaçlar ve insan davranışlarının iş kazalarına neden olabilse de insan tutum ve davranışlarının kazalara olan etkisinin daha çok edilgen bir nitelik gösterdiğini savunur.

Zincir etken teorisine göre iş yerinde belirli bir düzen ve sistem işlemektedir. İş kazaları ancak bu düzen ve sistem tamamen ya da kısmen ortadan kalktığında söz konusu olabilmektedir. Dolayısıyla iş kazalarından bahsedilebilmesi için kısmi ya da bütüncül bir biçimde iş akış sisteminin ve düzenin bozulması, proseslere ilişkin dengesizliğin görülmesi gerekmektedir.