TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILIĞI VE GÜVENLİĞİ - Deneme Sınavı - 2

Soruda bahsi geçen aşama uygulanabilir bir sistemin tasarımı ve buna ilişkin alt uygulamaların belirlenmesi, dolayısıyla iş güvenliği çerçevesinin oluşturulması süreci ve işletmenin denetleme, kontrol ve izleme gibi prosesleri meydana getirmesi ve bu süreçleri işletecek mekanizmaları oluşturması sonrasında gelen, üçüncü aşamadır,

Kazalara yol açabilecek tüm faktörlerin belirlenmesi ve bunların gerçekleşmesine olanak sağlayan tutum ve davranışların tanımlanması ile bu tutum ve davranışların ayıklanması süreci “düzenleme (sort)” olarak ifade edilebilmektedir.

PHA Yönteminde meydana gelmesi olası risklerin ve riskleri doğuran olayların ne sıklıkla meydana geldiklerinin yanı sıra, gerçekleştiklerinde doğurdukları sonuçlar belirlenmeye çalışılmaktadır.

Hata ağacı yöntemi; mevcut sistemde söz konusu olabilecek hatalar ile sistem ve hatalar arasındaki bağlantılar ve sakıncalı durumlar arasındaki ilişkiyi ifade eden, aynı zamanda mantıki diyagramlara dayanan bir risk analizi tekniğidir. Metodoloji tümdengelim yönetimi uygulamakta, risk yaratan olay daha önce tanımlanmış olaylar ile hatalar arasındaki nedensel ilişki olarak tanımlanabilmektedir.

Özellikle deniz yolu taşıma süreçlerine ilişkin güvenlik sistemlerinin oluşturulmasında FSA yaklaşımı önemli bir kaynak olarak ortaya çıkmaktadır. FSA Yöntemi belirlenen güvenlik sisteminde olabilecek güvenlik açıklarının belirlenmesine ek olarak, beklenmedik tehditlerin ve düşük frekansta olmalarına rağmen yüksek etki derecesine sahip risklerin saptanmasına olanak sağlamaktadır. Sadece gemiler için gerçekleştirilen bir risk değerlendirme metodu olarak değerlendirilmemelidir.

Taşımacılık operasyonları sürecin tüm aşamalarında farklı fonksiyonların kullanılmasını gerektirmektedir. Bu fonksiyonlar döngüsel bir seyir izlemektedir.

FMEA metodolojisi hataların nedenleri ve faktörlerinin tespitinden daha çok bu nedenlerin ortadan kaldırılması ile ilgilenmektedir. Bu yöntem ile gerçekte işletme içerisinde yer alan iş prosedürlerinde tanımlanmış ekipman ve teçhizatların arızaları veya yanlış kullanımları sonucu meydana gelebilecek riskleri değerlendirmeye almaktadır.

İş kazalarının meydana gelmesinde birincil nitelikte etkilere sahip faktörlerdir. Bu tehditler tanımlı ya da tanımsız olabilmekte ve aşağıdaki gibi sınıflandırılabilmektedir. Biyolojik Tehditler, Fiziksel Tehditler, Kimyasal Tehditler, İş Ergonomisi ve Tasarımına ilişkin Tehditler

İş yeri ortamının olması gereken düzeyin üzerinde aydınlatılması ya da yetersiz düzeyde aydınlatılması, yetersiz düzeyde havalandırma, kabul edilen değerlerin üzerinde yada altında ısı ve gürültü seviyeleri, zeminin kaza olasılığını artıracak şekilde kirli, tozlu ve kaygan olması gibi etkenler fiziksel tehditler arasında sayılabilmektedir.

İş Kazaları ve Kaza Oluşum Teorileri;Kişisel Unsur Teorisi,Kaza Etken Teorisi,Bütünsellik Yaklaşımı,Etkileşim Teorisi,Zincir Etken Teorisi,Enerji Teorisi.

Kaza etken teorisi; uygulamada kişisel unsur teorisinin birtakım zayıflıklarını giderebilmek ve eksik yanlarını tamamlayabilmek için ortaya atılmış olan bir teoridir.

6S sistemimi oluşturan aşamalar aşağıda gösterilmektedir.Sort (Düzenleme), Set in order (İş yerinin Düzenlenmesi), Shine (İş yeri bakımı ve Temizliği), Standardization (Standartlaştırma),Safety (Güvenlik),Sustain (Sürdürülebilirlik)

İş güvenliği kültürü toplamda üç ana bileşene sahiptir. Bunlar; insan, çevre ve davranışlar olarak tanımlanabilmektedir.

OHSAS Standartlarına göre sürecin birinci ve başlangıç aşaması planlamadır. OHSAS prosedürlerinin ikinci ana aşaması ise uygulama aşamasıdır. Üçüncü aşamada ise; tehlike yaratan her bir risk faktörü, risk değeri çerçevesinde belirlenmiş ve sınıflandırılmış ise, bu sürecin hemen ardından her bir risk faktörünün ne şekilde ortadan kaldırılacağı ve bunun için alınacak önlemler belirlenmekte ve uygulanmaktadır. Dördüncü aşamada elde edilen sonuçlar değerlendirilmekte, buna ilişkin toplanan veriler anlaşılabilir ve kullanılabilir sayısal verilere dönüştürülmektedir.

Risk analizi ve risk değerlendirme, risklere ilişkin bilgilerin toplanması, güvenlik sistemlerinin geliştirilmesi, zararların değerlendirilmesi ve kaza süreçlerinin anlaşılmasında önemli bir araç olarak değerlendirilebilmektedir.

Uluslararası düzeyde geçerliliğe sahip çok sayıda iş güvenliği ve risk değerlendirme yaklaşımı işletmeler ve organizasyonlar tarafından hayata geçirilebilmektedir. Bunlar arasında en yoğun olarak kullanılanlar aşağıda gösterilmektedir. Öncelikli Tehlike Analizi “Priority Hazard Analysis” – (PHA) Olay Snuç Analii “Event Tree Analysis” - (ETA) Kontrol listeleri Hata Ağacı Analizi “Fault Tree Analysis”-(FTA) Normal Sistemden Sapma Etki ve Analizleri “Failure Modes and Effects Analaysis”–(FMEA) Tehlike ve Çalışılabilirlik Analizi “Hazard and Operability Studies”- (HAZOP) Tehlike Analizi ve Kritik Kontrol Noktaları “Hazard Analysis and Critical Control Points” –(HACCP) Biçimsel Güvenlik Değerlendirmesi “Formal Safety Assessment” - (FSA).

Olay Sonuç Analizi adından da anlaşılabileceği gibi işletme içerisinde gerçekleştirilen olağan faaliyetlerin her bir parçası iş parçacığı olarak tanımlanmakta ve bu iş parçacıklarının yaratabilecekleri riskler belirlenmekte, bu risklerin gerçekleşmesi durumunda oluşabilecek senaryolar tanımlanmaktadır.

İş kazaları meydana geldiğinde olumsuz birçok durumun birlikte bir seferde gerçekleşmesine yol açabilmektedirler. Dolayısıyla meydana gelen sonuçlar iş kazalarının maliyetleri olarak tanımlanarak, nitelendirilebilmektedir. İş kazaları; doğrudan ve dolaylı birçok maliyete yol açabilmektedir.

İş kazalarının doğrudan maliyetleri; kaza meydana geldiği anda söz konusu olan ve doğrudan sonuçlar yaratan maliyetlerdir. İş kazalarının yarattığı doğrudan maliyetler arasında; çalışan ve diğer insanların ölüm, yaralanma vb. sonuçlara maruz kalmaları, ekipman, teçhizat, makine ve üretim faktörlerinde söz konusu olan kayıplar ile bina ve tesis gibi sabit unsurlara verilen zararlar sayılabilmektedir.

Dolaylı maliyetler ise; doğrudan maliyetlerde olduğu gibi iş kazasına bağlı olarak bir- den bire gerçekleşmeyen, buna karşılık prestij kaybı, tüketicilerin olumsuz yaklaşımları, kamu otoritelerinin tutumu gibi, kazaların dolaylı etkileri çerçevesinde karşı karşıya kalı- nan durumlardır.

İş kazaları gerçekte olması gereken koşulların sağlanamamış olmasından ya da yeterli düzeyde sağlanmamış olmasından kaynaklanabilmektedir. Bu yetersiz ya da var olmayan koşullar; iş güvenliği yaklaşımı çerçevesinde “tehdit” olarak adlandırılabilmektedir. Söz konusu tehditler iş kazalarının meydana gelmesinde birincil nitelikte etkilere sahip faktörlerdir. Bu tehditler tanımlı ya da tanımsız olabilmekte ve aşağıdaki gibi sınıflandırılabilmektedir.

• Biyolojik Tehditler
• Fiziksel Tehditler
• Kimyasal Tehditler
• İş Ergonomisi ve Tasarımına ilişkin Tehditler

Faaliyet gösterilen sektöre bağlı olarak, üretim tesislerinde, depolarda ve diğer tesis alanlarında mikroorganizmalar ve zararlı canlılar üreyebilecekleri gibi bu canlıların bir bölümü Sınıf 6.2 Bulaşıcı Maddeler içerisinde tanımlanan tehlikeli bir madde olabilmektedir. Bu tür mikroorganizma ya da canlılar çalışanların sağlıklarına olumsuz yönde etki edebilmekte, enfeksiyonların yanı sıra salgın hastalıklara da yol açabilmektedir.

Kişisel unsur teorisine göre iş kazalarının çalışanların iş yeri ortamında göstermeleri gereken tutum ve davranışları göstermemeleri ya da bu davranışların olması gereken düzeyde olmaması sonucuna bağlı olarak meydana geldiği görüş ve yaklaşımına dayanmaktadır. Dolayısıyla bu yaklaşıma göre; iş kazaları çalışanların yanlış davranışları söz konusu olmaksızın meydana gelmemektedir. Benzer bir yaklaşım çerçevesinde iş kazaları ile çalışanların bireysel ve davranışsal özellikleri arasında bir korelasyonun bulunduğu söylenebilmektedir.

Bu görüş çerçevesinde; duygusal, titiz, agresif, aceleci veya sakin insanların iş kazalarına sebebiyet verme olasılıkları arasında kayda değer bir farklılık göze çarpmaktadır. Aynı zamanda personelin eğitim ve kalifikasyon düzeyi ile iş kazaları arasında da bir bağıntı bulunmaktadır. Çalışanların eğitim düzeyi arttıkça iş kazalarının görülme sıklığında ve kazaların şiddet düzeyinde bir azalım görülebilmektedir.