TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILIĞI VE GÜVENLİĞİ - Deneme Sınavı - 16

Uzmanlık eğitimleri çerçevesinde SRC5 Belgesi sahibi olan sürücülerden tank kullanacaklar için ADR Tank Eğitimini almak da zorunludur. Bu eğitimler dışında patlayıcı maddeler için geçerli olan ADR Sınıf 1 ve radyoaktif maddeler için geçerli olan ADR Sınıf 7 eğitimlerinin de bu maddeleri taşıyan sürücüler tarafından alınması gerekmektedir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Sabitleme paletleri yük ile araç duvarı arasında oluşabilecek boşlukların ölçülerinde hazırlanarak yükün ileri ya da geriye veya yanal düzlemde hareket etmesi engellenebil mektedir. Genellikle sabitleme paletleri ahşap malzemeden yapılmakta, yükün ölçüleri dikkate alınarak yük ile araç duvarı arasında çapraz engelleme blokları oluşturulmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Yay bağlama yöntemi; yükün devrilmesi ya da herhangi bir yöne hareket etmesini engellemek üzere dikey düzlemde paletlerin kullanılması ve bu paletlerin zemine çapraz spanzetler ile bağlanması şeklinde uygulanan bir metottur. Bu yöntem ile kullanılan paletlin frenleyici bir etki yaratması amaçlanmaktadır. Paletlerin zemine ya da araç duvarına bağlanması için kullanılacak spanzetler en fazla 45° lik bir açıyla bağlanmaktadır. Doğru cevap C'dir.

D şıkkı haricinde diğer şıklardaki ifadelerin hepsi doğrudur. Kompakt  yükleme değil rijid yüklemelerde yük nispeten daha yüksek ağırlığa ve hacme sahip olduğundan, sabitleme uygulamaları daha detaylı ve titiz bir biçimde gerçekleştirilmelidir. Bu nedenle bu ifade yanlıştır ve doğru Cevap D'dir.

Çapraz bağlama (loop lashing); sabitlemede kullanılan spanzetlerin taşınan yükün bir tur döndükten sonra tekrar aynı noktaya bağlandığı sabitleme uygulamasıdır.

Elleçleme operasyonlarının özellikleri taşınan yükün özelliklerine, formuna ve taşınma biçimine göre değişebilmektedir. Buna göre doğru Cevap D’dir.

Paketli şekilde taşınmayan sıvı ve gaz formlarında dökme nitelikte taşınan tehlikeli maddeler için yükleme yerine dolum ifadesi kullanılmakta, süreçler farklı biçimde yapılandırılmaktadır. Doğru cevap C’dir.

Ülkemizde, Kara Yolu Taşıma Yönetmeliği’ne (08.01.2018 tarih ve 30295 sayılı) göre, taşımacılık faaliyetinde bulunan gerçek ve tüzel kişilerin Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’ndan çalışma izni alarak yetki belgesi alması zorunludur. (Ulaştırma, Haberleşme ve Denizcilik Bakanlığı’nın ismi 11 Temmuz 2018 itibariyle Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı olarak değiştirilmiştir). Bu kapsamda, tehlikeli madde taşıyan özel ve tüzel kişilerin öncelikle söz konusu Yönetmeliğin madde 6’sında verilen C1, C2, K1, K2, L1, L2, M1, M2, N1, N2, R1, R2 yetki belgelerinden herhangi birisine sahip olmaları zorunludur.

D1 Yetki belgesi ise, otobüsle tarifeli olarak şehirlerarası ticari yolcu taşımacılığı yapacak gerçek ve tüzel vergi mükelleflerine verilen belge türüdür.

Doğru cevap A'dır.

Tehlikeli madde taşımacılık faaliyetlerinde bulunması gereken belgeler;

A.TR Dolaşım Belgesi ise; Türkiye ve Avrupa Topluluğu arasında imzalanan Gümrük Birliği anlaşmasınca serbest dolaşım halinde bulunan malların ihracında gümrük muafiyetinden yararlanmak amacıyla ihracatçı tarafından düzenlenen belgedir.

Doğru cevap B'dir.

Patlayıcı maddeler EX-II ve EX-III tipi araçlarla taşınabilirken; parlama derecesi 60 °C ve altı olan yanıcı maddeler, FL tipi araçlarda; oksijen peroksitler OX tipi taşıma araçlarında taşınırken; bunların dışında kalan maddeler AT tipi araçlarda taşınabilmektedir. Doğru cevap C'dir.

100 °C’ye eşit veya daha yüksek bir sıcaklıkta sıvı hâlinde ya da 240 °C’ye eşit veya daha yüksek bir sıcaklıkta katı hâlinde taşımaya sunulan veya taşınan bir maddenin tam sevkiyat adı, yüksek sıcaklık durumunu yansıtmıyorsa “HOT” (SICAK) kelimesi uygun sevkiyat adının hemen önünde yer almalıdır. Stabilizasyon sıcaklık kontrolü ile sağlandığında ise, “STABILIZED” (STABİLİZE) kelimesi tam sevkiyat adının bir parçasını oluşturuyorsa, kontrol ve acil durum sıcaklıkları taşıma belgesinde gösterilmelidir. Doğru cevap B'dir.

ADR Anlaşması; tehlikeli madde taşıyan sürücülerin yetkilendirilmiş eğitim kurumları tarafından verilen eğitimlere katılarak, eğitim sonrasında yapılacak sınavda başarılı olmaları durumunda bir sertifika almaları gerektiğini belirtmektedir.

Türkiye’de buna ilişkin Karayoluyla Tehlikeli Madde Taşıyan Araç Şoförlerine Yönelik Mesleki Yeterlilik Eğitimi Yönergesi ile eğitim ve sınav süreci tanımlanmıştır.

Bu kapsamda, öncelikle eğitim verecek kurumların Bakanlıktan “Tehlikeli Madde Taşımacılığı Mesleki Yeterlilik Eğitimi Yetki Belgesi (TMTMYB)” almaları zorunludur. Eğitim kurumlarının özellikleri ve eğitimlerde görev alacak eğitmenlerin asgari özellikleri yönergede tanımlanmış durumdadır.

Bu kapsamda verilen eğitimler sonrasında sürücüler SRC5 belgesi almaya hak kazanırlar. SRC5 belgesinin geçerlilik süresi 5 yıl olup, 07.03.2018 tarihli SRC-5 Belgesi Yenileme Eğitimleri Hakkındaki Genelge ile yenileme işlemleri için süre dolmadan 1 yıl önce süre uzatım başvurusunun yapılması gereklidir.

Doğru cevap E'dir.

Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanlığı Hakkında Tebliğ (22.05.2014 tarih ve 29007 sayılı; Tebliğ No: TMKTDGM-01) ve Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanlığı Hakkında Tebliğ (Tebliğ No: TMKTDGM-01)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (19 Nisan 2017 tarih ve 30043 sayılı) hükümlerine göre, bir takvim yılı içerisinde net elli ton ve üstü miktarlarda işlem yapan, gönderen, ambalajlayan, yükleyen, dolduran ve boşaltan olarak faaliyette bulunan ve 6 ncı maddenin üçüncü fıkrası kapsamında Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi sahibi olan işletmeler ile toplam araç taşıma kapasitesi elli ton ve üzerinde olan taşımacılık işletmeleri Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı (TMGD) çalıştırmak zorundadır. Söz konusu danışmanlar, yetkili kuruluşlardan eğitim alarak, Bakanlık tarafından yapılan sınavda başarılı olmaları halinde sertifika almaya hak kazanmaktadırlar (Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, 2014b ve 2017).

Doğru cevap B'dir.

TMGD eğitimi verecek gerçek veya tüzel kişiler, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Tehlikeli Mal ve Kombine Taşımacılık Düzenleme Genel Müdürlüğünden yetki belgesi (TMGDEYB) almalıdır. Eğitim verebilecek kurum/kuruluşların nitelikleri Tebliğ’de tanımlanmış olup uygun olması durumunda verilecek yetki belgesinin geçerlilik süresi 5 yıldır. Doğru cevap C'dir.

Tehlikeli maddelerin havayolu ile taşınmasına ilişkin Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu (ICAO) tarafından Teknik Talimatlar (ICAO-TI) yayımlanmıştır. Ülkemizde de Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı tarafından yayımlanan Tehlikeli Maddelerin Havayolu İle Emniyetli Taşınması Talimatı (SHT-18) dokümanı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından Türkçeye çevrilmiş ve havayoluyla tehlikeli maddelerin taşınması tariflenmiştir. Doğru cevap E'dir.

Tehlikeli maddelerin deniz yolu ile taşınmasında “Denizde Can Emniyeti Uluslararası Sözleşmesi” (International Convention for the Safety of Life at Sea, SOLAS, 1974) kapsamında Tehlikeli Maddelerin Denizyolu ile Taşınması Hakkında Yönetmelik hükümleri uygulanmaktadır (http 3, 2015). Ülkemizde, SOLAS ile Denizlerin Gemiler Tarafından Kirletilmesinin Önlenmesine Ait Uluslararası Sözleşme (MARPOL 73/78) hükümlerine paralel olarak Tehlikeli Maddelerin Denizyoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik yayımlanmıştır.

Doğru cevap A'dır.

KARA YOLUNDA TEHLİKELİ MADDELERİN TAŞINMASINDA
KULLANILAN BELGELER
Ülkemizde, Kara Yolu Taşıma Yönetmeliği’ne (08.01.2018 tarih ve 30295 sayılı) göre, taşımacılık faaliyetinde bulunan gerçek ve tüzel kişilerin Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’ndan
çalışma izni alarak yetki belgesi alması zorunludur. (Ulaştırma, Haberleşme ve Denizcilik
Bakanlığı’nın ismi 11 Temmuz 2018 itibariyle Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı olarak değiştirilmiştir). Bu kapsamda, tehlikeli madde taşıyan özel ve tüzel kişilerin öncelikle söz
konusu Yönetmeliğin madde 6’sında verilen C1, C2, K1, K2, L1, L2, M1, M2, N1, N2, R1,
R2 yetki belgelerinden herhangi birisine sahip olmaları zorunludur. Ancak kendi faaliyetlerinde kendi araçlarıyla taşıma yapanlar söz konusu belgelerden muaftır. Bunun dışında
tehlikeli madde taşımacılık faaliyetlerinde bulunması gereken belgeler;
• Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi,
• Taşıt Uygunluk Belgesi,
• Taşıma Evrakı,
• Tehlikeli Madde Taşımacılığı Sürücü Eğitim Sertifikası (SRC5),
• Yazılı Talimat,
• Çok Modlu Tehlikeli Mal Taşıma Formu,
• Güzergâh Tespit Belgesi,
şeklindedir.
Bunların yanı sıra araçta görevli her personel için resimli kimlik belgesi (nüfus cüzdanı, sürücü belgesi veya pasaport), ADR’de tanımlanan Sınıf 1, Sınıf 6 ve Sınıf 7 kapsamındaki tehlikeli yüklerin taşınması için taşıma izin belgesinin fotokopisi, tehlikeli madde
taşımacılığı yapan taşıtlara ait Tehlikeli Maddeler ve Tehlikeli Atık Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası poliçesinin araçta bulundurulması zorunludur.

Doğru cevap B şıkkıdır.

100 °C’ye eşit veya daha yüksek bir sıcaklıkta sıvı hâlinde ya da 240 °C’ye eşit veya
daha yüksek bir sıcaklıkta katı hâlinde taşımaya sunulan veya taşınan bir maddenin tam
sevkiyat adı, yüksek sıcaklık durumunu yansıtmıyorsa “HOT” (SICAK) kelimesi uygun
sevkiyat adının hemen önünde yer almalıdır.

Doğru cevap D şıkkıdır.

Kara Yolu Taşıma Senedi (CMR Belgesi)
CMR Belgesi, karayolunda yapılan tehlikeli madde taşıma işlemlerinde uluslararası CMR
(Convention Merchandise Routier) Anlaşması gereğince düzenlenen bir taşıma belgesidir. Bu belge, birisi göndericide, birisi alıcıda ve diğeri de taşıyıcıda olmak üzere üç
nüsha hâlinde düzenlenir. Bu belgenin kullanılabilmesi için gönderen ve alıcının iki ayrı
devletin sınırları içinde bulunması ve bu iki devletten en az birisinin CMR’ye taraf olması
gerekir.

Doğru cevap C şıkkıdır.

Yazılı Talimatlar
Tehlikeli madde taşıma sırasında oluşabilecek herhangi bir kaza/acil durum sırasında
yapılacakları tanımlamak üzere yazılı talimatlar hazırlanmalıdır. Bu talimatlar, özellikle
sürücünün anlayabileceği nitelikte olmalı ve taşıma sırasında araçta bulundurulmalıdır.
Mümkünse taşıma işleminden önce sürücüye talimatlar açıklanmalı ve sürücünün talimatı sağlıklı bir şekilde uygulayabileceğinden emin olunmalıdır. Talimatlar hem iş sağlığı
ve güvenliğini hem de çevre sağlığını güvenceye alacak şekilde hazırlanmalıdır. Yazılı talimatlarla ilgili ADR dokümanı Bölüm 5.4.3’de Şekil 5.5 ve 5.6’da görüldüğü üzere örnek
dokümanlar verilmiş olup bu dokümanların taşımanın niteliğine göre düzenlenmesi gerekmektedir.

Doğru cevap E şıkkıdır.