TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILIĞI VE GÜVENLİĞİ - Deneme Sınavı - 5

Tehlikeli maddelerin gösterdiği davranışlar, çevreleri ile olan ilişkileri ve olağan dışı bir durumda gösterecekleri tepkiler, yıllar boyunca edinilen deneyimler ve deneylerle belirlenmiş ve bunlara karşı alınacak önlemler belirlenerek “Recommendations on the Transport of Dangerous Goods - Model Regulations” isimli bir yayında toplanmıştır. 2017yılında 20. kez revize edilmiş nüshası yayınlanan bu yayın, uzman kişilerden oluşan Birleşmiş Milletler Teknik Komitesi tarafından düzenlenmektedir. Kısa adı “Turuncu Kitap (Orange Book)” olan bu doküman, temel olarak tehlikeli maddelerin sınıflandırılması, ambalajlanması, işaretlenmesi, etiketlenmesi ve belgelenmesi hakkında tavsiyeler içermektedir. Doğru cevap E’dir.

Tehlikeli madde taşımacılığı denilince ülkemizde ilk akla gelen ve bu taşımacılığın kara yolu boyutunu oluşturan ADR (UN Economic Commission for Europe (ECE)-WP-15-Bern) dışında, deniz yolu için IMDG (International Maritime Organization (IMO)- Londra- IMDG-Code), hava yolu için DGR (International Air Transport Association- Cenevre- IATA-DGR), ve iç su yolları/kanal taşımacılığı içinse ADNR (Commission Central pour la Navigation du Rhin- Strasburg- ADNR/ADN) konvansiyonları vardır. RID (Office Central Transport Internationaux (OCTI)- Bern-RID) demir yolu konvansiyonudur. Doğru cevap E'dir.

Türkiye 2010 yılında Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınmasına Dair Avrupa Sözleşmesi’ne (ADR) taraf olmuştur. Doğru cevap A’dır.

Türkiye’de ADR Anlaşması’nın gereği olarak Karayoluyla Tehlikeli Madde Taşıyan Araç Şoförlerine Yönelik Mesleki Yeterlilik Eğitimi Yönergesi ile sürücülerin eğitim alma zorunluluğu yasalaştırılmıştır. Doğru cevap C’dir.

“Tehlikeli maddeleri yükleyecek personelin bu konuda eğitim almış olmasını sağlamak ve gerektiğinde bu eğitim belgelerini ibraz etmek” yükleyenin sorumluluklarından biridir. Doğru cevap B’dir.

Elleçleme; tehlikeli yükün, asli niteliklerini değiştirmeden, yerinin değiştirilmesi, büyük kaplardan küçük kaplara aktarılması, havalandırılması, ayrıştırılması, kalburlanması, karıştırılması, yük taşıma birimlerinin ve ambalajlarının yenilenmesi, değiştirilmesi veya tamiri ile taşımaya yönelik benzer işlemlerdir. Doğru cevap B’dir

Taşıtlara yükleme yaptığı sırada taşıtların yakın çevresinde ateş yakılmasına, açık ışıklandırma yapılmasına ve sigara içilmesine izin vermemekle, kıvılcım çıkma özelliğine sahip cisimler bulundurmamakla ve bu özelliğe sahip giysiler ile çalışmamak ve izlenecek güzergahlar ile ilgili gerekli bilgileri almak yükleyiciye yönelik sorumluluklar arasında yer almaktadır. Doğru cevap E’dir.

Uzmanlık eğitimleri çerçevesinde SRC5 Belgesi sahibi olan sürücülerden tank kullanacaklar için ADR Tank Eğitimini almak da zorunludur. Bu eğitimler dışında radyoaktif maddeler için geçerli olan ADR Sınıf 7 eğitimlerinin de bu maddeleri taşıyan sürücüler tarafından alınması gerekmektedir. Doğru cevap C’dir.

Boşaltma yerinin güvenliğinin ve emniyetinin sağlanmasından alıcı sorumludur. Buna göre boşaltma yerinde ateş yakılmaması, sigara içilmemesi ve elektriklenmeye olanak verecek ekipmanların kullanılmaması alıcının sorumlulukları arasındadır. Aynı zamanda boşaltma yeri meskun mahal içerisinde kalıyorsa, yetkililer gözetiminde boşaltmanın yapılmasını da alıcı sağlamalıdır.

Alıcı, boşaltım alanında güvenlik önlemlerinin tam olarak alınmış olmasını sağlamakla ve boşaltma işleminde kullanılan donanımın düzgün olarak çalıştığını kontrol etmekle sorumludur. Boşaltım alanında güvenlik önlemlerinin tam olarak alınmış olmasını sağlamamakla yükümlülüğünü yerine getirmemiş olmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Türkiye 2010 yılında Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınmasına Dair Avrupa Sözleşmesi’ne (ADR) taraf olduktan sonra, Türk taşımacılık sektörüne ulusal ve uluslararası taşımacılığın güvenli olarak yapılabilmesi açısından zorunlu olan birçok yükümlülük gelmiştir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Tehlikeli madde taşıyan araçlar meskûn mahaller içerisinde en fazla 30 km hızla gidebilirler. Doğru cevap C şıkkıdır.

Tehlikeli maddelerin gösterdiği davranışlar, çevreleri ile olan ilişkileri ve olağan dışı bir durumda gösterecekleri tepkiler, yıllar boyunca edinilen deneyimler ve deneylerle belirlenmiş ve bunlara karşı alınacak önlemler belirlenerek “Recommendations on the Transport of Dangerous Goods - Model Regulations” isimli bir yayında toplanmıştır. 2017yılında 20. kez revize edilmiş nüshası yayınlanan bu yayın, uzman kişilerden oluşan Birleşmiş Milletler Teknik Komitesi tarafından düzenlenmektedir. Kısa adı “Turuncu Kitap (Orange Book)” olan bu doküman, temel olarak tehlikeli maddelerin sınıflandırılması, ambalajlanması, işaretlenmesi, etiketlenmesi ve belgelenmesi hakkında tavsiyeler içermektedir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Gönderen ile taşıyıcı, tehlikeli mal ile ilgili taşıma belgesinin bir nüshası ile ADR’de açıklanan ilave bilgileri ve evrakları en az üç aylık bir süre boyunca saklamak zorundadır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Gönderen, taşınmak üzere sevk edilen malı ADR hükümlerine uygun bir biçimde teslim etmek zorundadır. Ayrıca gönderen;
a. Tehlikeli maddelerin taşınmasının, Bakanlıktan uygun yetki belgesi almış olanlarca
yapılmasını ve özel izin gereken durumlarda bu iznin alınmış olmasını sağlamakla,
b. Tehlikeli malların ADR hükümlerine uygun olarak sınıflandırılmış bir şekilde taşınmasını sağlamakla,
c. Taşımacıya ADR Bölüm 5.4.3’te belirtildiği şekilde hazırlanmış yazılı talimatı ve taşıma için gerekli olan; taşıma evrakı, izinler, onaylar, bildiriler, sertifikalar ve diğer belgeleri vermekle,
d. Yükün yapısına ve özelliklerine uygun araç kullanılmasını sağlamakla,
e. Taşıma şekli ve taşıma kısıtlamalarına uygun hareket etmekle,
f. Boş durumdaki temizlenmemiş ve dezenfekte edilmemiş tankerler, mobil tanklar, tüplü gaz tankeri, çok bölmeli gaz konteyner, tank konteynerler ve taşınabilir tanklar gibi araçlar ile büyük veya küçük konteynerlerin de uygun olarak işaretlenmiş, etiketlenmiş olmasını ve boş durumdaki temizlenmemiş tankerlerin doluları kadar sızdırmaz olmasını sağlamakla,
g. İzlenecek güzergâhlar ile ilgili gerekli bilgileri vermekle,
h. ADR Bölüm 1.4.2.1’de yer alan diğer yükümlülükleri yerine getirmekle yükümlüdür (Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, 2013).

Doğru cevap A şıkkıdır.

Taşımacı, taşıma sırasında kaza vb. olumsuz bir durum söz konusu olduğunda vakit kaybetmeden durumu yetkililere bildirmekle yükümlüdür. Aynı zamanda bu tür durumları meydana gelmelerinden itibaren en geç otuz gün içerisinde Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na bildirmek zorundadır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Tehlikeli madde taşımacılığında kritik öneme sahip sürücülerin mutlaka eğitime tabi tutulmaları gereklidir. Bu bağlamda, sürücülerin eğitimleri “Karayoluyla Tehlikeli Madde Taşıyan Araç Şoförlerine Yönelik Mesleki Yeterlilik Eğitimi Yönergesi” kapsamında yapılmakta ve sürücüler yönergede belirtilen zorunlu eğitimleri Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’ndan yetki almış olan eğitim merkezlerinden alarak daha sonra Ulaştırma, ve Altyapı Bakanlığı’nın sınavına girip, sınavda başarılı olanlar, geçerlilik süresi 5 yıl olan SRC5 – Tehlikeli Madde Taşımacılığı Sürücü Belgesine sahip olabilmektedirler. Doğru cevap E şıkkıdır.

Alıcı;
a. Yükün teslim alınmasına engel bir durum olmadıkça yükün kabulünü ertelememekle,
b. Kullanılan taşıt ve konteynerlerin boşaltıldıktan sonra öngörülen fiziksel ve kimyasal temizlik işlemlerinin ADR hükümlerine uygun olarak yerine getirilmesini, bu işlemlerden sonra aracın üzerindeki tehlike işaretlerinin çıkartılmasını ve boşaltma, temizleme, zehirden arındırma gibi işlerde diğer kişilerin hizmetlerinden yararlanıyorsa, ADR hükümlerine uygun tedbirlerin alınmasını sağlamakla,
c. Konteyner kullanılması durumunda, ADR hükümlerinin ihlal edildiğinin tespit edilmesi halinde, ihlal durumu düzeltilmeden konteyneri taşıyıcıya teslim etmemekle,
d. Boşaltım alanında güvenlik önlemlerinin tam olarak alınmış olmasını sağlamakla ve boşaltma işleminde kullanılan donanımın düzgün olarak çalıştığını kontrol etmekle,
e. Taşıtlardan boşaltma yapıldığı sırada taşıtların yakın çevresinde ateş yakılmasına, açık ışıklandırma yapılmasına ve sigara içilmesine izin vermemekle, kıvılcım çıkma özelliğine sahip cisimler bulundurmamakla ve bu özelliklere sahip giysiler ile çalışmaya müsaade etmemekle,
f. ADR Bölüm 1.4.2.3’te yer alan diğer hükümleri yerine getirmekle yükümlüdür (Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, 2013).

Doğru cevap E şıkkıdır.

Dolduran;
a. Dolum öncesinde, tankların ve gerekli ekipmanın teknik olarak eksiksiz ve taşımaya uygun olmasını sağlamakla,
b. Tehlikeli madde taşınmasında kullanılan taşıtların, tankların ve ekipmanın test, muayene ve kontrol sürelerinin geçerliliğini kontrol etmekle,
c. Dolumu yapılacak tehlikeli maddelere uygun olan ve bu hususta uygunluk belgesi bulunan tanklara dolum yapmakla,
d. Dolum esnasında birlikte yükleme kurallarına uygun hareket etmekle,
e. Doldurulan madde için izin verilen azami doldurma oranını (doldurma derecesi) ve azami dolum hacim oranını geçmemekle,
f. Dolumu yaptıktan sonra tankın kapak bölümlerinin sızdırmazlığını kontrol etmekle,
g. Doldurulan tehlikeli maddelerin tankın dış yüzeyine bulaşmadığını kontrol etmekle,
h. Tehlikeli maddeleri taşınması için hazırlarken, turuncu ikaz levhalarının, plakaların ya da etiketlerin tank, taşıt, tank konteyner, büyük ve küçük konteynerlerin yanı sıra tehlikeli madde ambalajlarının da üzerine kurallara uygun bir biçimde takılmasını sağlamakla,
i. Taşıtlara dolum yaptığı sırada, taşıtların yakın çevresinde ateş yakılmasına, açık ışıklandırma yapılmasına ve sigara içilmesine izin vermemekle, kıvılcım çıkma özelliğine sahip cisimler bulundurmamakla ve bu özelliğe sahip giysiler ile çalışmaya müsaade etmemekle,
j. ADR Bölüm 1.4.3.3’te yer alan diğer hükümleri yerine getirmekle yükümlüdür (Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, 2013).

Doğru cevap E şıkkıdır.

Yükleme ve boşaltma operasyonlarına ilişkin uygulamalar taşıma operasyonu için tercih edilecek taşıma türüne, taşınacak tehlikeli maddenin özelliklerine, risklerine, formlarına ve dökme ya da paketli olarak taşınma biçimlerine göre farklılaşabilmektedir. İşlemi yapacak personelin yaşı, bu faktörler arasında yer almaz. Doğru cevap D'dir.

Bir ya da daha fazla paket ya da paletli yükün aracın veya taşıma kabının tamamını kaplamayacak biçimde yüklenmesi durumuna rijid yükleme adı verilir. Doğru cevap A'dir.