TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILIĞI VE GÜVENLİĞİ - Deneme Sınavı - 14

Doğrudan taşıma modelinde araç tam dolu olsun ya da olmasın her bir taşıma için bir araç atanmaktadır. Doğrudan taşıma maliyetlerin yüksek olduğu bir taşımacılık modelidir. Demiryolu taşımacılığında doğrudan taşımacılık operasyonları, blok tren uygulamaları şeklinde yapılabilmektedir. Havayolu taşımacılığında aktarma ya da bir başka havalimanına uğrama söz konusu olmamaktadır. Demiryolu taşımacılığında uygulanan doğrudan taşıma operasyonu karayolu ve denizyolu taşımacılığında bahsedilen modeller ile benzerlik göstermektedir. Doğru cevap C'dir.

Mekik Sefer Modeli'nde her bir taşıma operasyonu için bir araç ataması yapılmakta, araç her iki nokta arasında sürekli olarak faaliyet göstermektedir. A noktasından B noktasına yükün taşınması yapıldıktan sonra B noktasından A noktasına taşınması gereken yükler aynı araca yüklenerek taşınmaktadır. Kısa veya uzun mesafeler fark etmeksizin tüm taşımacılık türlerinde benzer biçimde uygulanabilmektedir. Sefer birden fazla günde tamamlanacaksa sabit maliyetlere ilişkin birim maliyetler sefer gün sayısı ile çarpılmaktadır. Sefer aynı gün içinde tamamlanacaksa sadece değişken maliyetler iki ile çarpılmakta, diğerleri sabit kalmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Araç her noktaya yük bırakıp, her noktadan da bir başka noktaya götürmek üzere yük alır. Doğrusal uğraklı sefer modeli bir başlangıç ve bitiş noktasına sahiptir. Doğrusal
uğraklı sefer modeli, milk run dağıtım sistemine bir ölçüde benzemektedir. Havayolu taşımacı özelinde doğrusal uğraklı model pek tercih edilen bir taşıma modeli değildir. Denizyolunda bu tür operasyon şekli çoğunlukla layner (lineer) taşımacılık olarak adlandırılmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Doğrudan Taşıma Modeli: Doğrudan taşıma, “A” olarak tanımlayabildiğimiz bir başlangıç noktasından yüklenen ürünlerin sadece “B” olarak tanımlanan bir başka noktaya sevk edildiği bir taşımacılık sistemidir. Talepte bulunan her bir noktanın siparişi yüksek düzeyde ise taşıma operasyonlarının doğrudan olma olasılığı yükselmektedir. Doğru cevap A'dır.

Döngüsel Taşıma Modeli: Döngüsel taşıma (Milk Run) yöntemi, bir taşıma operasyonunda birden fazla çıkış ve bitiş noktasının söz konusu olduğu, aynı süreçte çok sayıda bütünleşik taşıma operasyonunun gerçekleştirildiği bir operasyon yöntemidir. Doğrudan taşıma yönteminden farklı olarak, taşıma yapılan noktalar aynı zamanda teslim alma noktaları da olabilmektedir. Örneğin bir taşıma noktasına ürünler sevk edilirken, aynı taşıma noktasından farklı ürünler teslim alınabilmektedir. Doğru cevap B'dir.

Mekik Sefer Taşıma Modeli: Mekik sefer modeli; belirlenmiş iki nokta (a,b) arasında düzenli olarak yapılan döngüsel taşımacılık süreçlerini ifade etmektedir. Her bir taşıma operasyonu için bir araç ataması yapılmakta, araç her iki nokta arasında sürekli olarak faaliyet göstermektedir. Mekik sefer modeli ile yapılacak dağıtımın birim maliyeti ve verimliliği, doğrudan yapılacak dağıtımda sefer maliyeti ve verimliliğinden daha küçük ya da eşit olmalıdır. Doğru cevap C'dir.

Besleme Sefer Taşıma Modeli: Besleme sefer dağıtım modelinde, birden çok çıkış noktasından hareket eden araçlar belirli bir dağıtım merkezinde yüklerini boşaltarak dönüş yüklerini almakta ve başlangıç noktalarına geri dönmektedir. Dağıtım merkezinde bıraktıkları yükler konsolide edilerek başka bir araca yüklenmekte ve üçüncü bir noktaya taşınmaktadır. Dağıtımda aktarma işlemlerinden sonra gelen yükün konsolide edilerek taşındığı aracın verimliliğinin diğer araçlara göre daha yüksek olması gerekmektedir. Doğru cevap D'dir.

Doğrusal Uğraklı Sefer Taşıma Modeli: Doğrusal uğraklı sefer modelinde, sefer için atanmış olan bir araç doğrusal bir düzlemde güzergâh üzerinde bulunan noktalara uğrayarak sefer yapmaktadır. Araç her noktaya yük bırakmakta, her noktadan da bir başka noktaya götürmek üzere yük almaktadır. Doğrusal uğraklı sefer modeli, milk run dağıtım sistemine bir ölçüde benzemektedir. Aralarındaki temel fark milk run dağıtım modelinde araçların belirsiz bir döngü sistemi ile işletiliyor olmasıdır. Döngünün belirsizliği dağıtım maliyetinin ve noktalara olan dağıtım miktarının değişmesi sonucunda söz konusu olmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Terminal Bazlı Sefer Taşıma Modeli: Terminal bazlı sefer dağıtım modeli tüm dağıtım yapılacak noktalardan gelen ve bu noktalara gönderilecek olan yüklerin bir terminal sahasında ayrıştırılarak ve konsolide edilerek dağıtımın yapılmasını ifade etmektedir. Söz konusu dağıtım modelinde birden çok araç atanmakta, bu şekilde daha hızlı bir operasyon yönetimi gerçekleştirilmeye çalışılmaktadır. Terminal sahasında her bir noktaya gidecek yük o noktaya giden araca aktarılmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Taşıma modelleri: Doğrudan taşıma modeli, döngüsel taşıma modeli, mekik sefer taşıma modeli, besleme sefer taşıma modeli, doğrusal uğraklı sefer taşıma modeli, terminal bazlı sefer taşıma modeli. Doğru cevap A’dır.

Taşıma modelleri: Doğrudan taşıma modeli, döngüsel taşıma modeli, mekik sefer taşıma modeli, besleme sefer taşıma modeli, doğrusal uğraklı sefer taşıma modeli, terminal bazlı sefer taşıma modeli. Doğru cevap C’dir.

Yük taşıma sistemleri: Hava taşımacılığı, Kara taşımacılığı, Deniz taşımacılığı. Doğru cevap B'dir.

Küreselleşmenin itici güçleri arasında teknoloji, ulaşım ve iletişim gibi kavramlar yer almaktadır. Küreselleşmenin üç temel bileşeni; ulaştırma, teknoloji ve iletişim unsurlarındaki gelişmelerdir.

Ulaştırmanın fonksiyonu ya da diğer ismi ile işlevi insanların bir yerden bir başka yere taşınması veya bir materyalin bir noktadan bir başka nokta/noktalara sevk edilmesi şeklinde ifade edilebilmektedir. Bu unsurlar neden bir başka noktaya hareket etmek ya da ettirilmek istenir? Bu sorunun cevabı ulaşım gereksinimleri ile açıklanabilmektedir. İnsanlar çeşitli nedenler ile seyahat ederlerken, ürün, hammadde ya da yarı mamullerin bir yerden diğerine akışına neden olan faktör materyalin varış noktasında gördüğü değerin çıkış noktasına oranla daha yüksek olmasıdır. Bu değer kıtlık yaklaşımı ya da gereksinimlerin düzeyi çerçevesinde açıklanabilmektedir.

İnsanların taşınmasını motive eden etkenler; çalışma, gezme, eğlence, tüketim vb. amaçlar iken,

Yüklerin taşınması; ürün, hammadde ya da yarı mamullerin müşteriler ile buluşturulması, pazarların entegrasyonu, daha yüksek katma değer vb. ihtiyaçlar çerçevesinde söz konusu olabilmektedir.

Dolayısıyla taşıma ve ulaştırma faaliyetleri pazarın ve aktörlerinin gereksinimlerden kaynaklanmaktadır. Bu gereksinimler devam ettiği sürece taşıma faaliyetinin de var olacağı herkes tarafından kabul edilen bir gerçektir. Bu noktadan hareketle taşıma faaliyeti, herhangi bir ürün için ürünü elde etme koşulları ve maliyeti Dünyanın her yerinde aynı olmadığı ya da tedarik, üretim ve tüketimin yapıldığı lokasyonların aynı olmadığı sürece var olacak lojistik bir fonksiyondur. Bununla birlikte taşımacılık esasen katma değer yaratmayan ancak yukarıda bahsedilen zorunluluklardan kaynaklanan bir niteliğe sahiptir. Dolayısıyla ulaştırma faaliyetleri ve bunun özelinde taşımacılık, lojistik süreçler içerisinde amaç değil araç olarak tanımlanabilecek bir süreçtir.

Taşımacılık faaliyetinin kendisi doğrudan katma değer yaratmamakla birlikte, dolaylı olarak üretilen ya da elde edilen hammadde, yarı mamul ve ürün gibi unsurların katma değerlerini göreli bir biçimde artırabilmektedir. Örnek olarak tarlada üretilen bir ürün üretildiği lokasyonda belirli ve göreli olarak düşük bir değere sahipken bir fabrika ya da tüketicilerin bulunduğu lokasyonlarda daha yüksek değere sahip olabilmektedir.

Taşımacılık ve ulaştırma faaliyetlerinin kökleri insanlık tarihi kadar eskiye uzanmaktadır. İnsanlar ilkçağlarda sürekli olarak yer değiştirdikleri için beraberlerinde yaşamalarına yetecek kadar, buna karşılık taşıyabilecekleri miktarlarda gereksinim duydukları materyaller ile seyahat ediyorlardı. Bu tür bir taşıma faaliyeti insan gücüne dayalı ve son derece sınırlı bir coğrafi alan içerisinde gerçekleşmekteydi.

MÖ 4500 yıllarında Mezopotamya, Asya ve iç suların geçtiği ovalarda taşımacılık faaliyetlerinin yapıldığına ilişkin kanıtlar elde edilmiştir. Aynı zamanda Kuzey Fransa’da yapılan kazılar sonucunda ortaya çıkan buluntular ve taşımacılığın o dönemlerde yapıldığının en eski kanıtı olan tahta kızak parçasının ortaya çıkmasıyla taşımacılığını tarihi MÖ 7500’e kadar inebilmektedir.

Taşımacılık alanında hayvanların kullanılmasından sonraki bir başka devrim ise deniz araçlarının yapılması ve kullanılmaya başlanmasıdır. MÖ 3500 yıllarında ilk olarak deniz araçları kullanılmaya başlanmış, ilkel nitelikli bu araçlar deniz risklerine cevap veremedikleri için iç suyollarında ve göllerde ve kıyıya yakın alanlarda bunlarla taşıma yapılmıştır.

12. yüzyılda demiryolu taşımacılığının ilk örnekleri olarak sayılabilecek ilkel demiryolu araçları ve ekipmanları kısa mesafelerde taşımacılık amaçlı kullanılmaya başlanmıştır. Endüstri devrimine kadar olan süreçte denizcilik ve diğer ulaşım araçlarında ciddi gelişmeler kaydedilmiş, rüzgâr gücü de kullanılarak bu süreçte kıtalar arası taşımalar yapılabilir hale gelmiştir.

Endüstri devrimi ile birlikte buhar gücünün makinelerde kullanılmaya başlaması neticesinde buhar gücünün taşıma araçlarında da kullanılması daha uzun mesafelerin daha kısa sürelerde kat edilebilmesine imkân sağlamıştır. Endüstri devriminin en temel unsuru buharlı gemiler ve demiryolu araçlarıdır.

Ulaştırma ve taşımacılık türü aktiviteler ekonomik dünyanın karmaşık yapısını daha düzenli ve planlanabilir hale getirebilmektedir. Ekonomik aktiviteler özü itibarıyla karmaşık ekonomik ve endüstriyel ilişkilerin içerisinde yer aldığı son derece kaotik bir niteliğe sahip faaliyetlerdir. Ulaşım ve taşımacılık faaliyetleri aktörler arasındaki bu ilişkilerin daha kontrol edilebilir olmasına ve belirgin bir nitelik kazanmasına olanak sağlayabilmektedir.

Aynı zamanda iklim ve coğrafi koşullar, operasyonun yapılacağı coğrafi alanın topoğrafik özellikleri, güzergâh üzerinde yer alan ülkelerin lojistik altyapı ve üstyapılarının var olup olmadığı ya da gelişmişlik düzeyi gibi etkenler de karar alma süreçlerinde operatörler tarafından dikkate alınan değişkenler olarak değerlendirilebilmektedir.

Doğrudan Taşıma Modeli

Doğrudan taşıma, “A” olarak tanımlayabildiğimiz bir başlangıç noktasından yüklenen ürünlerin sadece “B” olarak tanımlanan bir başka noktaya sevk edildiği bir taşımacılık sistemidir.

Döngüsel Taşıma Modeli

Döngüsel taşıma (Milk Run) yöntemi, bir taşıma operasyonunda birden fazla çıkış ve bitiş noktasının söz konusu olduğu, aynı süreçte çok sayıda bütünleşik taşıma operasyonunun gerçekleştirildiği bir operasyon yöntemidir.

Terminal Bazlı Sefer Taşıma Modeli

Terminal bazlı sefer dağıtım modeli tüm dağıtım yapılacak noktalardan gelen ve bu noktalara gönderilecek olan yüklerin bir terminal sahasında ayrıştırılarak ve konsolide edilerek dağıtımın yapılmasını ifade etmektedir.