TEHLİKELİ MADDE LOJİSTİĞİ VE İŞ GÜVENLİĞİ

İş kazaları meydana geldiğinde olumsuz birçok durumun birlikte bir seferde gerçekleşmesine yol açabilmektedirler. Dolayısıyla meydana gelen sonuçlar iş kazalarının maliyetleri olarak tanımlanarak, nitelendirilebilmektedir. İş kazaları; doğrudan ve dolaylı birçok maliyete yol açabilmektedir. İş kazalarının doğrudan maliyetleri; kaza meydana geldiği anda söz konusu olan ve doğrudan sonuçlar yaratan maliyetlerdir. İş kazalarının yarattığı doğrudan maliyetler arasında; çalışan ve diğer insanların ölüm, yaralanma vb. sonuçlara maruz kalmaları, ekipman, teçhizat, makine ve üretim faktörlerinde söz konusu olan kayıplar ile bina ve tesis gibi sabit unsurlara verilen zararlar sayılabilmektedir. Dolaylı maliyetler ise; doğrudan maliyetlerde olduğu gibi iş kazasına bağlı olarak birden bire gerçekleşmeyen, buna karşılık prestij kaybı, tüketicilerin olumsuz yaklaşımları, kamu otoritelerinin tutumu gibi, kazaların dolaylı etkileri çerçevesinde karşı karşıya kalınan durumlardır.

İş kazaları birbiri ile bağımlı ya da bağımsız olan çok sayıda faktörün etkileşimi sonucunda gerçekleşmektedir. Kazaları önleyici tedbirlerin alınmamış olması, risklerin tanımlı olmaması, çalışanların veya yöneticilerin ihmalleri ya da kusurları kazaları meydana getiren etkenlerin başında gelmektedir. Bunlar içerisinde en fazla kazalara etki eden faktör risklerin daha önceden tanımlanmamış olmasıdır. Riskin tanımlanmaması aynı zamanda onun giderilebilmesi için de önlem alınmaması anlamına gelmektedir. Dolayısıyla bu tür bir durum sistemsel bir hata olarak tarif edilebilmektedir.

Dolaylı ya da görünmez maliyet ise ilk aşamada söz konusu olmayan, sonradan işletmelerin katlandıkları maliyetlerdir. İşletmenin makine, teçhizat kaybı ya da personelin çalışamaz hâle gelmesi sonucunda söz konusu olan üretim kayıpları bu tür bir maliyettir. Aynı zamanda çalışanların durumu dava konusu yapması ve bunun sonucunda ödenecek ek tazminatlar, kazaya uğrayan personelin yerine bir başka personelin kaydırılması ve bu personelin yeterli düzeyde uzman olmaması üretimde hatalara ve verim kaybına yol açması gibi durumlar dolaylı maliyetler arasında sayılabilmektedir. Ek olarak meydana gelen kazanın siparişlerin karşılanmasına ilişkin yaratacağı olumsuz etkiler de iş kazalarının dolaylı maliyetleri arasında yer almaktadır

Faaliyet gösterilen sektöre bağlı olarak, üretim tesislerinde, depolarda ve diğer tesis alanlarında mikroorganizmalar ve zararlı canlılar üreyebilecekleri gibi bu canlıların bir bölümü bulaşıcı Maddeler içerisinde tanımlanan tehlikeli bir madde olabilmektedir. Bu tür mikroorganizma ya da canlılar çalışanların sağlıklarına olumsuz yönde etki edebilmekte, enfeksiyonların yanı sıra salgın hastalıklara da yol açabilmektedir.

Radyoaktif maddelerin bir bölümü de kimyasal tehdit yaratan madde olarak tanımlanabilmektedir. Bu tür madde ve materyaller çalışanlara yönelik etkiler yaratabilecekleri gibi özellikle içerisinde aşındırıcı bileşikler bulunduran maddeler ekipman, makine ve diğer sabit unsurlara yönelik tehlike ve riskler içerebilmektedir. Yaşanan bu durumda bireylerin ölümleri kimyasal tehditlere yönelik gerekli önlemin alınmadığını göstermektedir.

Kişisel unsur teorisine göre iş kazalarının çalışanların iş yeri ortamında göstermeleri gereken tutum ve davranışları göstermemeleri ya da bu davranışların olması gereken düzeyde olmaması sonucuna bağlı olarak meydana geldiği görüş ve yaklaşımına dayanmaktadır. Dolayısıyla bu yaklaşıma göre; iş kazaları çalışanların yanlış davranışları söz konusu olmaksızın meydana gelmemektedir. Benzer bir yaklaşım çerçevesinde iş kazaları ile çalışanların bireysel ve davranışsal özellikleri arasında bir korelasyonun bulunduğu söylenebilmektedir.

Zincir etken teorisi; iş kazalarının meydana gelebilmesi için, tehlike yaratan ve iş kazalarının oluşumuna yol açan faktörlerin belirli bir düzende bir araya gelmelerini koşul olarak kabul etmektedir. Bu teoriye göre iş yerinde belirli bir düzen ve sistem işlemektedir. İş kazaları ancak bu düzen ve sistem tamamen ya da kısmen ortadan kalktığında söz konusu olabilmektedir. Dolayısıyla iş kazalarından bahsedilebilmesi için kısmi ya da bütüncül bir biçimde iş akış sisteminin ve düzenin bozulması, proseslere ilişkin dengesizliğin görülmesi gerekmektedir

• Sort (Düzenleme)
• Set in order (İş yerinin Düzenlenmesi)
• Shine (İş yeri bakımı ve Temizliği)
• Standardization (Standartlaştırma)
• Safety (Güvenlik)
• Sustain (Sürdürülebilirlik)

İş güvenliği kültürü; bir işletmede iş güvenliğine ilişkin proseslerin ve uygulamaların tüm çalışanlar ve yöneticiler tarafından öncelikli olarak dikkate alınarak, bir sistem ve organizasyon çerçevesinde bu süreçlerin işletildiği ve sonuç alındığı uygulamalar bütünüdür. Bir uygulamanın işletme kültürü hâline gelebilmesi için tüm çalışanlar tarafından benimsenmiş ve öneminin kavranılmış olmas gerekmektedir. Dolayısıyla iş güvenliği kültürünün en temel gereksinimi yüksek düzeyde ciddiyet ve proseslerin tüm organizasyonu kapsayacak şekilde yapılandırılmış olmasıdır.

İş güvenliği kültürü toplamda üç ana bileşene sahiptir. Bunlar; insan, çevre ve davranışlar olarak tanımlanabilmektedir. İnsanlar ya da çalışanlar sürece; bilgi tecrübe, kabiliyet, motivasyon ve dikkat gibi sahip oldukları ya da olmadıkları unsurlar çerçevesinde etki edebilmektedir. Çevre ise; ekipman, makine, yönetim vb. unsurlardan oluşmaktadır. Bunların da kendi yapısal özelliklerinden kaynaklanan riskleri ve riskleri kontrol altında tutmaya yarayan mekanizmaları bulunmaktadır. Davranış ise her iki faktörün bir bileşimi olarak, faaliyetler yerine getirilirken iş yerinde çalışanlar ve yöneticiler tarafından gösterilecek tutum ve davranışları ifade etmektedir.

Faaliyet gösterilen sektöre bağlı olarak, üretim tesislerinde, depolarda ve diğer tesis alanlarında mikroorganizmalar ve zararlı canlılar üreyebilecekleri gibi bu canlıların bir bölümü Sınıf 6.2 Bulaşıcı Maddeler içerisinde tanımlanan tehlikeli bir madde olabilmektedir. Bu tür mikroorganizma ya da canlılar yani biyolojik tehdit kaynakları çalışanların sağlıklarına olumsuz yönde etki edebilmekte, enfeksiyonların yanı sıra salgın hastalıklara da yol açabilmektedir.

Bu tür maddelerin ya da canlıların yaratacakları riskler önemli düzeylere ulaşabilmektedir. Aynı zamanda meydana getirecekleri sonuçlar da iş kazaları arasında değerlendirilebilecek türde etkiler doğurabilmektedir. Gıda işletmeleri, hastaneler ve medikal malzeme üreticileri ile organik ajanlar ile karşı karşıya kalan tüm aktörler biyolojik tehditler ile de yüz yüze kalabilmektedirler.

Kişisel unsur teorisine göre iş kazalarının çalışanların iş yeri ortamında göstermeleri gereken tutum ve davranışları göstermemeleri ya da bu davranışların olması gereken düzeyde olmaması sonucuna bağlı olarak meydana geldiği görüş ve yaklaşımına dayanmaktadır. Dolayısıyla bu yaklaşıma göre; iş kazaları çalışanların yanlış davranışları söz konusu olmaksızın meydana gelmemektedir. Benzer bir yaklaşım çerçevesinde iş kazaları ile çalışanların bireysel ve davranışsal özellikleri arasında bir korelasyonun bulunduğu söylenebilmektedir

Bütünsellik Yaklaşımının ortaya koyduğu yaklaşım çerçevesinde iş kazaları tek bir etken sonucunda meydana gelmemekte, kazaları yaratan tüm faktörlerin eş zamanlı bir biçimde bir araya gelmesi gerekmektedir. Dolayısıyla belirli bir nitelikteki kazanın gerçekleşebilmesi için bu kazalara yol açacak faktörler bir araya gelmelidir. Tek bir faktörün eksikliği bile kazaların oluşumunu engellemektedir.

6S sistemimi oluşturan aşamalar:

• Sort (Düzenleme)
• Set in order (İş yerinin Düzenlenmesi)
• Shine (İş yeri bakımı ve Temizliği)
• Standardization (Standartlaştırma)
• Safety (Güvenlik)
• Sustain (Sürdürülebilirlik)

Q_i değeri birim zamanda gerçekleşen iş parçacısının toplam sayısını ifade ederken C_i değeri ise bu iş parçacıkları gerçekleştirilirken meydan gelen kaza sayısını vermektedir. F olarak belirtilen değer ise dikkate alınan türde kazaların gerçekleşebilme olasılığı olarak belirtilmektedir.