TEHLİKELİ MADDE LOJİSTİĞİ VE İŞ GÜVENLİĞİ

H9-Enfeksiyon yapıcı: Varlığını sürdürebilen mikroorganizmalar veya insan veya diğer canlı organizmalarda hastalığa neden olduğu bilinen veya inanılan toksinleri içeren maddeler veya karışımlar.

H14-Ekotoksik: Çevrenin bir veya daha fazla kesimi üzerinde ani veya gecikmeli zararlı etkiler gösteren veya gösterme riski taşıyan atıklar

Tehlikeli atık eşik konsantrasyon değerleri aşağıda verilmiştir. Aşağıda geçen R kodları (Risk durumu) 26/12/2008 tarihli ve 27092 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tehlikeli Maddelerin ve Müstahzarların Sınıflandırılması, Ambalajlanması ve Etiketlenmesi Hakkında Yönetmelik’te verilmektedir.
.....

• Zararlı olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %25 olması,

......

Bir endüstride oluşan tehlikeli atıklar, bir ara depolama, geri kazanım/bertaraf tesisine gönderilmeden önce tesis içinde asgari 6 ay süreyle geçici depolanabilir.

Varil ve benzer plastik (genellikle polietilen) ambalajlama için, uygulama süresi
imalat tarihinden 5 yıl sonrası ile sınırlıdır.

MoTAT sayesinde;
• Atık akışı etkin bir biçimde takip edilebilecek,
• Uygunsuz tehlikeli atık taşıma işlemleri önlenebilecek,
• Atık üreticilerinin eksik atık beyanları tespit edilebilecek,
• Raporlama süreci doğru bir şekilde gerçekleştirilebilecek,
• Atık taşıma araçlarının coğrafi konumları GPS ile takip edileceğinden herhangi bir kaza vb. gibi acil durumlara en kısa sürede müdahale edilebilecektir.

Uluslararası atık taşınması konulu ilk çok taraflı anlaşma Mayıs 1992’de yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Sınırlar Ötesi Taşınımının ve Bertarafının Kontrolüne İlişkin Basel Sözleşmesi’dir. Ülkemiz bu sözleşmeye 1994’te taraf olmuştur.

H7-Kanserojen: Solunduğunda veya yenildiğinde ya da deriye nüfuz ettiğinde, kansere yol açan veya etkisinin artmasına neden olan madde ve karışımlar

1. Aracın ait olduğu firmanın adı, adresi ve telefon numarası, lisans numarası:
2. Araç lisans kategorisi:
3. Aracın tipi:
4. Plaka numarası ve (varsa) şasi numarası:
Bu (römork) dorse sadece aşağıda belirtilen çekiciler ile çekilebilir
5. Araç sahibinin adı, iş adresi ve telefon numarası:
6. Taşınacak tehlikeli yüklerin tehlike sınıf numaraları:
7. Taşınacak tehlikeli atık kodları

Tehlikeli atık taşıma işi yapan firmaların lisans alabilmesi için en az bir araç için lisans alınması zorunludur. Tek başına firma lisansı ya da tek başına araç lisansı alınması söz konusu değildir. Eğer, firmanın lisansı iptal edilirse araçların da lisansı iptal edilir. Firma lisans süresi 5 yıl olup araçlara verilen lisansın süresi firma lisans süresini aşamaz.

Ülkemizde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 2 Ocak 2018 tarihinde yayınlanan Tehlikeli Atık İstatistikleri Bülteni’nde, 2016 yılında 60.233 adet tesis tarafından yapılan beyanlara göre, tehlikeli atık miktarı 1.363.227 ton olarak verilmiştir (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 2018). Ayrıca, yine Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayınlanan Tehlikeli Atık İhracat İstatistikleri’ne göre 2016 yılında 13.133,44 ton mineral esaslı klor içermeyen motor, şanzıman ve yağlama yağları ihraç edilmiştir (http-1, 2018). Söz konusu bu atıklar, üretildikleri yerden taşınarak lisanslı tesislerde geri kazanım/bertaraf işlemine tabi tutulmaktadırlar.

Uluslararası atık taşınması konulu ilk çok taraflı anlaşma Mayıs 1992’de yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Sınırlar Ötesi Taşınımının ve Bertarafının Kontrolüne İlişkin Basel Sözleşmesi’dir. Ülkemiz bu sözleşmeye 1994’te taraf olmuştur. Söz konusu sözleşme, tehlikeli atıkların uluslararası ithalatı/ihracatının kontrollü bir şekilde yürütülmesi için gerekli süreci ve bu süreçte doldurulup onaylanması gereken formları açıklamaktadır (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 2012).

Tehlikeli Atıkların Taşınması İçin Gerekli Ambalajlama

Tehlikeli atık taşımada kullanılan varil ve diğer ambalajlar da atıklarla uyumlu olmalıdır. Lisanlı taşıma firmaları; tehlikeli atıkların güvenli bir şekilde araçlara yüklenmesi, bunların nakliyesi ve yük boşaltılması işlemlerinden sorumludur. Bu işlemler sırasında ambalajların zarar görmemesi çok önemlidir (DHV Consultants, 2005).

Ambalajlama;

• olağan taşıma işlemlerine dayanabilecekse,

• atık, ambalaj dışına sızmayacak bir şekilde kapatılmışsa,

• ambalaj içerdiği tehlikeli atıktan etkilenmeyecekse,

• ambalaj tehlikeli atık ile temasa geçtiğinde zararlı ve tehlikeli maddeler oluşturmayacaksa

• ve ambalajın dışında tehlikeli atık kalıntıları yoksa

doğru yapılmış kabul edilir.

Bir endüstride oluşan tehlikeli atıklar, bir ara depolama, geri kazanım/bertaraf tesisine gönderilmeden önce tesis içinde asgari 6 ay süreyle geçici depolanabilir. Geçici depolama süresi dolan atıklar, Çevre ve Şehircilik Bakanlığından lisans almış bir taşıma firmasıyla lisanslı bir tesise gönderilir.

Tehlikeli atıkların taşınması işlemlerinde kullanılacak MoTAT sistemi, her bir taşıma işlemine ilişkin bilgilerin kaynağında kayıt altına alınmasını, atık taşıyan araçların seyir halindeyken takip edilmesini ve atık taşıma işlemlerinin etkin bir şekilde izlenmesi ve denetlenmesini hedeflemektedir.

MoTAT sayesinde;

• Atık akışı etkin bir biçimde takip edilebilecek,

• Uygunsuz tehlikeli atık taşıma işlemleri önlenebilecek,

• Atık üreticilerinin eksik atık beyanları tespit edilebilecek,

• Raporlama süreci doğru bir şekilde gerçekleştirilebilecek,

• Atık taşıma araçlarının coğrafi konumları GPS ile takip edileceğinden herhangi bir kaza vb. gibi acil durumlara en kısa sürede müdahale edilebilecektir.

Atık Taşıma Firmalarının Yükümlülükleri

Atık taşıma firmalarının yükümlülükleri şu şekildedir:

• İl müdürlüklerinden atık taşıma firma/araç lisansı almak,

• Araçlara mobil cihaz taktırmak ve kullanmak,

• Bakanlıktan yeterlik almış bir ATSS ile çalışmak,

• Mali sorumluluk sigortası yaptırmak.

Atık Üreticisinin Yükümlülükleri:

Tehlikeli atık üreticileri, atıklarının lisanslı firmaların lisanslı araçları ile taşınmasını sağlamalıdır. Atık işleme tesisinin atığı kabul etmemesi durumunda, taşıyıcıyı başka bir tesise yönlendirmeli veya atığın tesise geri gelmesini sağlayarak, yeni bir tesise göndermelidir.

Tehlikeli Atıkların Taşınması ile İlgili Belgelendirme Tehlikeli atık taşıma işlemlerinde Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik hükümleri geçerlidir. Ancak, tehlikeli atıklarla ilgili lisanslandırma işlemleri Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve bağlı Müdürlükler tarafından yapılır. Tehlikeli atıklarla ilgili belgeler şu şekildedir:

• Karayolu Taşıma Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak verilmiş yetki belgesi (C1/C2/K1/K2/L1/L2/N1/N2) (Ünite 5),

• Taşıma firması lisansı,

• Taşıma aracı lisansı,

• Çalıştırılacak güvenlik danışmanı için sertifika (Ünite 5),

• Aracın, Karayolu Taşıma Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak verilmiş geçerli yetki belgesi (Ünite 5),

• Acil durumlarda uygulanmak üzere alınacak tedbirlere ilişkin talimatname (Ünite 5),

• Atık taşıyan sürücüler için SRC5 türü mesleki yeterlilik belgesi (Ünite 5),

• Sürücüler için atık taşımacılığı yapmak için eğitim sertifikası,

• Sürücüler için mobil cihazın kullanımı konusunda eğitim belgesi,

• Mali sorumluluk sigortası (Ünite 5)

Tehlikeli atık taşıma işi yapan firmaların lisans alabilmesi için en az bir araç için lisans alınması zorunludur. Tek başına firma lisansı ya da tek başına araç lisansı alınması söz konusu değildir. Eğer, firmanın lisansı iptal edilirse araçların da lisansı iptal edilir. Firma lisans süresi 5 yıl olup araçlara verilen lisansın süresi firma lisans süresini aşamaz. Tehlikeli atık taşıyan araçlarda MoTAT sisteminin işletilebilmesi için mobil cihaz bulundurulması zorunludur. Atık taşıyacak araçların model yaşı 10’dan büyük olamaz.

Taşımada konteyner kullanılması halinde konteynerlerin zemini sızıntılara karşı yüksekliği en az 10 cm olan ızgara sistemi ile donatılır. Konteynerlere lisans düzenlenmemekle birlikte kayıt altına alınması amacıyla konteyner üzerine il müdürlüklerince belirlenen sıra numarası dikey yüksekliği en az 20 cm olacak şekilde firmalarca yazdırılır.