TEHLİKELİ MADDE LOJİSTİĞİ VE İŞ GÜVENLİĞİ

Yükleme ve boşaltma operasyonlarına ilişkin uygulamalar taşıma operasyonu için ter­cih edilecek taşıma türüne, taşınacak tehlikeli maddenin özelliklerine, risklerine, formla­rına ve dökme ya da paketli olarak taşınma biçimlerine göre farklılaşabilmektedir. Bu nedenle cevap “E” seçeneğidir.

Tehlikeli maddelerin paketli ya da paletli yüklenmesi durumunda yüke ilişkin emniyet ve güvenliğe etki eden çok sayıda faktör bulunmaktadır. Bunların başında yükün taşıma aracından bağımsız hareket edebilme olanağına sahip olması ve yükün hareketi kısıtlan­madıkça söz konusu risklerin varlığını devam ettirmesidir. Dolayısıyla taşıma aracının hareketine bağlı olarak yüke dikey ve yatay düzlemde kuvvetler etki edebilmekte, yükün araçtan bağımsız hareket edebilme durumu bu kuvvetlere bağlı olarak söz konusu ola­bilmektedir. Bu nedenle cevap “B” seçeneğidir.

Rijid yükleme; bir ya da daha fazla paket ya da paletli yükün aracın veya taşıma kabının tamamını kaplamayacak biçimde yüklenmesi durumudur. Bu nedenle cevap “C” seçeneğidir.

Kompakt yükleme  taşıma kabının tümünü doldurabilecek miktarda paketli veya paletli yüklerin kara yolu aracına istiflenmesi şeklinde gerçekleştiren yükleme şeklidir. Bu nedenle cevap “A” seçeneğidir.

Rijid yüklemede taşınacak yük taşıma kabını ya da konteyneri tam olarak doldurmadığı için yükün sabitlenmesi için gerdirme kayışları ile birlikte takozlar kullanılmaktadır. Bu nedenle “D” seçeneği yanlıştır.

Yükün araçtan kayması, yükün başka yüklere çarpması, yükün araçtan düşmesi, yükün bir ateş kaynağı ile birleşmesi, yükün reaksiyon başlatması ve yükün istifleme aracı ile birlikte devrilmesi yükleme sırasında oluşabilecek risklerdir. Bu nedenle cevap  “E” seçeneğidir.

Yükün araçtan kayması, yükün araçta başka yükleri ezmesi, yükün araç içerisinde sızıntı yapması ve yükün başka yüklere çarparak zarar vermesi ve zarar görmesi yükleme sonrasında oluşabilecek risklerdir. Dolayısıyla cevap “E” seçeneğidir.

Bir diğer bağlama yöntemi ise yay bağlama (spring lashing) olarak isimlendirilen yön­temdir. Yay bağlama yöntemi; yükün devrilmesi ya da herhangi bir yöne hareket etmesini engellemek üzere dikey düzlemde paletlerin kullanılması ve bu paletlerin zemine çapraz spanzetler ile bağlanması şeklinde uygulanan bir metottur. Dolayısıyla cevap “C” seçeneğidir.

Üstten bağlama (top-over lashing); bağlama ekipmanlarının (spanzet) yükün üst kıs­mından dolaşarak, her iki yönde zemine yükün sabitlenmesi şeklinde gerçekleştirilen bir sabitleme uygulamasıdır. Yükün kayması ve spanzetten kurtulmasının engellenebilmesi için sabitleme açısının da dikkate alınması gerekmektedir. Sabitleme açısı normal koşullarda 75o ila 90o arasında olmalıdır. Bu açıların üzerinde ya da altında bir sabitleme açısı söz konusu olduğunda yükün kayma riski söz konusu olabilmektedir. Dolayısıyla cevap “E” seçeneğidir.

Mevcut tüm taşıma araçları ile konteynerlerin tümüyle doldurulması ya da boş olarak hareket etmesi riskleri azaltmaktadır. Buna karşılık tehlikeli bir yükün ta­şınması durumunda tehlikeli madde taşımacılığına ilişkin uluslararası yasal düzenlemeler dikkate alınarak özellikle 7.500 kg’ın üzerinde kapasiteye sahip araçların %80 üzerinde doluluk düzeyinde taşıma yapması ağırlık merkezinin sürekli değişimi sonucu meydana gelebilecek riskleri azaltabilecek bir uygulamadır. Dolayısıyla cevap “E” seçeneğidir.

Yükleme sonrasında oluşabilecek riskler
• Yükün araçtan kayması
• Yükün araçta başka yükleri ezmesi
• Yükün araç içerisinde sızıntı yapması
• Yükün başka yüklere çarparak zarar vermesi ve zarar görmesi

Tehlikeli maddeler sadece kendilerine yönelik bir zarara değil, beraberinde insanlara, diğer canlılara, ekonomik, kültürel ve sosyal varlıklara olumsuz ve geri dönüşü söz konusu olmayacak etkiler meydana getirebildikleri için elleçleme operasyonları olabi- lecek en yüksek düzeyde titizlikle planlanmakta ve uygulanmaktadır.

Elleçleme en kısa tanımı ile taşınan ya da taşınacak bir materyalin taşıma kabına yüklenmesi ve taşıma kabından boşaltılması işlemlerini tanımlamak için kullanılan bir ifadedir.

Rijid yükleme; bir ya da daha fazla paket ya da paletli yükün aracın veya taşıma kabı- nın tamamını kaplamayacak biçimde yüklenmesi durumudur. Rijid yüklemede taşınacak yük taşıma kabını ya da konteyneri tam olarak doldurmadığı için yükün sabitlenmesi için gerdirme kayışları ile birlikte takozlar kullanılmaktadır.

Yükleme sırasında oluşabilecek riskler
• Yükün araçtan kayması
• Yükün başka yüklere çarpması
• Yükün araçtan düşmesi
• Yükün bir ateş kaynağı ile birleşmesi
• Yükün reaksiyon başlatması
• Yükün istifleme aracı ile birlikte devrilmesi

Dolgu malzemeleri olarak köpük, yumuşak plastik vb. unsurlar kullanılabileceği gibi,
hava yastıkları ve paletler kullanılabilmektedir. Aralardaki boşlukların paletler ile doldurulması halinde genellikle EURO Palet adı verilen paletler kullanılmalı ve iki yük bloğu arasında konumlandırılmalıdır. Bir diğer dolgu unsuru hava yastıklarıdır. Şişme havayastıkları yükler arasında oluşan boşluklara şişirilmeden konulmakta ve daha sonradanşişirilerek yükün sıkıştırılması sağlanmaktadır. Hava yastıklarının içerisine basılacak hava
miktarı yükün ağırlığı ile ilişkili olup, hava yastıkları sivri uçlara sahip yükler arasına ve
yük ile araç kapısı arasında konulmamalıdır.

Yükün kayması ve spanzetten kurtulmasının engellenebilmesi için sabitleme açısının
da dikkate alınması gerekmektedir. Sabitleme açısı normal koşullarda 75° ila 90° arasında olmalıdır.

Çapraz bağlama (loop lashing); sabitlemede kullanılan spanzetlerin taşınan yükün
bir tur döndükten sonra tekrar aynı noktaya bağlandığı sabitleme uygulamasıdır

Spanzetlerin kullanılması şeklinde gerçekleştirilen sabitleme uygulamalarına “lashing” (bağlama) işlemi adı verilmektedir. Lashing uygulamaları taşınacak yükün özellikleri, formu, taşıma kabı ya da palet ve ambalaj özellikleri çerçevesinde değişkenlik gösterebilmektedir. Genel olarak kullanılan lashing türleri aşağıdaki gibi sıralandırılabilmektedir.
• Üstten Bağlama (Top-over lashing)
• Çapraz Bağlama (Loop lashing)
• Yay Bağlama (Spring lashing)
• Paket ve Paletlerin Birbirine Bağlanması (Round turn lashing)
• Doğrudan Bağlama (Direct lashing)

Yükleme/dolum sonrasında son kontroller yükleme operatörleri tarafından yapılarak aracın hareket etmesine izin verilmektedir