TEHLİKELİ MADDE LOJİSTİĞİ VE İŞ GÜVENLİĞİ - Deneme Sınavı - 17

Suezmax, ham petrol tankerleri grubunda yer alan bir diğer gemi türü 120.000 ila 200.000 arası taşıma kapasitesine sahip olan Suezmax tipi tanker gemilerdir. Bu tür tankerler ölçüleri ve özellikleri çerçevesinde Süveyş Kanalı’ndan transit olarak geçiş yapabilme imkânına sahip olan gemilerdir.

Ka­rayolu, denizyolu, demiryolu, havayolu ve çok türlü taşımacılık türleri tehlikeli maddelerin taşınmasında kullanılan taşıma türleridir.

Gaz tanker gemileri gaz formunda tehlikeli maddelerin taşınmasından kullanılan gemilerdir. Özellikle LPG ve LNG gibi tehlikeli maddeler bu türde tankerler ile taşınmaktadır. Bu tür tankerler ile taşınan LPG ve LNG gibi gazlar çok yüksek basınçlar altında sıvılaştırılarak taşınmaktadır. Buna karşılık söz konusu gazlar normal sıcaklık ortamında çok hızlı biçimde eksi formuna dönüşme eğilimi taşımaktadır. Bu nedenle gaz tankerlerinde taşınan gazlar yüksek basınç altında ve soğutularak taşınmaktadır. Sıkıştırılmış nitelikte gazlar taşıma sırasında yüksek düzeyde risk ve tehlikelere sahip olan maddeler olduğu için son derece hassas ve kontrol altında taşınmaları gerekmektedir. Aynı zamanda kullanılan gaz tankerlerinin uluslararası standartlarda yüksek güvenlik ve emniyet donanım ve sistemlerine sahip olması gerekmektedir. LPG ve LNG taşıyan gaz tankerlerinin yükleme bölümleri çoğunlukla gemiden ayrı bir niteliğe sahiptir. Yükleme yapılan bölümler geminin dış gövdesinden bağımsız bir biçimde gemide yer almaktadırlar.

Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik (TMKTHY) hükümlerine göre, taşıma faaliyetlerinde yer alan gönderenlerin, alıcıların, dolduranların, yükleyenlerin, boşaltanların, ambalajlayanların, taşımacıların ve tehlikeli maddeleri taşı­yan her türlü taşıt sürücülerinin veya operatörlerinin sorumluluk ve yükümlülükleri iyi bilinmelidir.

Bu bağlamda doğru cevap D'dir.

Taşıtların istiap hadlerine uygun olarak yüklenmesini sağlamak tehlikeli madde taşımacısının sorumluluklarından biridir. Doğru yanıt B'dir.

Mevcut tüm taşıma araçları ile konteynerlerin tümüyle doldurulması ya da boş olarak hareket etmesi riskleri azaltmaktadır. Buna karşılık tehlikeli bir yükün ta­şınması durumunda tehlikeli madde taşımacılığına ilişkin uluslararası yasal düzenlemeler dikkate alınarak özellikle 7.500 kg’ın üzerinde kapasiteye sahip araçların %80 üzerinde doluluk düzeyinde taşıma yapması ağırlık merkezinin sürekli değişimi sonucu meydana gelebilecek riskleri azaltabilecek bir uygulamadır. Dolayısıyla cevap “E” seçeneğidir.

Ülkemizde, Kara Yolu Taşıma Yönetmeliği’ne (08.01.2018 tarih ve 30295 sayılı) göre, taşımacılık faaliyetinde bulunan gerçek ve tüzel kişilerin Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’ndan çalışma izni alarak yetki belgesi alması zorunludur. (Ulaştırma, Haberleşme ve Denizcilik Bakanlığı’nın ismi 11 Temmuz 2018 itibariyle Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı olarak değiştirilmiştir). Bu kapsamda, tehlikeli madde taşıyan özel ve tüzel kişilerin öncelikle söz konusu Yönetmeliğin madde 6 da verilen C1, C2, K1, K2, L1, L2, M1, M2, N1, N2, R1, R2 yetki belgelerinden herhangi birisine sahip olmaları zorunludur. Ancak kendi faaliyetlerinde kendi araçlarıyla taşıma yapanlar söz konusu belgelerden muaftır. Doğru seçenek olan B1 yetki belgesi ise uluslararası yolcu taşımacılığı alanındadır. Doğru cevap A'dır.

Tehlikeli madde taşımacılık faaliyetlerinde bulunması gereken belgeler;

Diğer sürücü eğitim sertifikaları yolcu taşımacılığında (SRC1, SRC2) ve eşya taşımacılığında (SRC3 ve SRC4) kullanılmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Tehlikeli maddelerin taşınmasında kullanılan taşıtlar için (EX/II, EX/III, FL, OX, AT ve MEMU) Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı veya Bakanlığın yetkilendirdiği kurum/kuruluş (Türk Standartları Enstitüsü) tarafından verilen Taşıt Uygunluk Belgesi’nin alınması zorunludur.

Patlayıcı maddeler EX/II ve EX/III tipi araçlarla taşınabilirken; parlama derecesi 60 °C ve altı olan yanıcı maddeler, FL tipi araçlarda; oksijen peroksitler OX tipi taşıma araçlarında taşınırken; bunların dışında kalan maddeler AT tipi araçlarda taşınabilmektedir. Doğru cevap C'dir.

CMR Belgesi, karayolunda yapılan tehlikeli madde taşıma işlemlerinde uluslararası CMR (Convention Merchandise Routier) Anlaşması gereğince düzenlenen bir taşıma belgesidir.

Bu belge, birisi göndericide, birisi alıcıda ve diğeri de taşıyıcıda olmak üzere üç nüsha hâlinde düzenlenir. Bu belgenin kullanılabilmesi için gönderen ve alıcının iki ayrı devletin sınırları içinde bulunması ve bu iki devletten en az birisinin CMR’ye taraf olması gerekir.

CMR Belgesi, gönderen ve alıcı arasındaki sorumlulukları düzenleyen bir belgedir. Bu belge, tehlikeli maddelerin taşıyıcı tarafından teslim alındığını, alıcıya teslim sırasında maddelerin ve ambalajların iyi durumda olduğunu, taşıma belgesi ile teslimat sırasındaki bilgilerin (ambalaj sayısı, marka vb.) tutarlı olduğunu gösteren en önemli belgedir. Dolayısıyla teslimat tamamlandıktan sonra belgenin bir nüshasının göndericiye iletilmesi gerekir.

CMR Taşıma Belgesi için özel bir format yoktur ancak genellikle çeşitli kaynaklardan alınan ve satışa ilişkin bağlantılı bir not kullanılmaktadır. CMR Sözleşmesi, notun kim tarafından düzenleneceğini net olarak belirtmemekte; uygulamada genellikle kara nakliyecisi tarafından düzenlenmektedir. Ancak bilgilerin çoğu ihracatçı ile ilgili olup bu bilgilerin doğruluğundan söz konusu ihracatçı sorumludur. Nakliyecinin bilgileri girmediği durumlarda nakliyeci, gösterilen bilgilerin doğruluğundan sorumlu olacak gönderici adına kendi acentesi olarak yapar. Doğru cevap D'dir.

ADR Anlaşması; tehlikeli madde taşıyan sürücülerin yetkilendirilmiş eğitim kurumları tarafından verilen eğitimlere katılarak, eğitim sonrasında yapılacak sınavda başarılı olmaları durumunda bir sertifika almaları gerektiğini belirtmektedir. Türkiye’de buna ilişkin Karayoluyla Tehlikeli Madde Taşıyan Araç Şoförlerine Yönelik Mesleki Yeterlilik Eğitimi Yönergesi ile eğitim ve sınav süreci tanımlanmıştır. Bu kapsamda, öncelikle eğitim verecek kurumların Bakanlıktan “Tehlikeli Madde Taşımacılığı Mesleki Yeterlilik Eğitimi Yetki Belgesi (TMTMYB)” almaları zorunludur. Eğitim kurumlarının özellikleri ve eğitimlerde görev alacak eğitmenlerin asgari özellikleri yönergede tanımlanmış durumdadır. Bu kapsamda verilen eğitimler ve eğitim sonrasında sürücüye verilen yetkiler SRC5 belgesi çerçevesinde belirlenmiştir. SRC5 belgesinin geçerlilik süresi 5 yıl olup, 07.03.2018 tarihli SRC-5 Belgesi Yenileme Eğitimleri Hakkındaki Genelge ile yenileme işlemleri için süre dolmadan 1 yıl önce süre uzatım başvurusunun yapılması gereklidir. Doğru cevap B'dir.

Alevlenebilir sıvılar:

Zehirli gazlar:

Alevlenebilir gazlar:

Alevlenebilir katılar:

Patlayıcı maddeler ve nesneler:

Sembolleri ile gösterilir.

Doğru cevap A'dır.

Güzergah Tespit Belgesi

Tehlikeli maddelerin taşınabileceği güzergâhları gösteren bir belgedir. Taşımacı tarafından hazırlanarak sürücüye verilmekte, sürücü güzergâh tespit belgesinde gösterilen güzergâhların dışarısına çıkamamaktadır. Araç otoyolların dışında kalan yollarda gidecekse güzergâh tespit belgesinin bulundurulması gerekmektedir. Güzergâh tespit belgesi üzerinde; taşınan tehlikeli maddenin sınıfı, UN numarası, tehlikelilik özellikleri gibi bilgilerin yanı sıra alıcı, gönderen ve taşımacıya ilişkin bilgiler yer almaktadır. Belge üzerinde katedilecek karayoluna ait bilgiler, yol numarası, mesafesi vb. bilgiler de bulunmaktadır . Uluslararası yapılan taşıma işlemlerinde güzergâh üzerindeki ülkelerin yetkili mercilerinden izin alınmalı ve güzergah hakkında bilgi verilmelidir. Belgenin taşıtana teslimi söz konusu değildir. Doğru cevap D'dir.

Tehlikeli maddelerin havayolu ile taşınmasına ilişkin Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu (ICAO) tarafından Teknik Talimatlar (ICAO-TI) yayımlanmıştır. Ülkemizde de Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı tarafından yayımlanan Tehlikeli Maddelerin Havayolu İle Emniyetli Taşınması Talimatı (SHT-18) dokümanı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından Türkçeye çevrilmiş ve havayoluyla tehlikeli maddelerin taşınması tariflenmiştir. Doğru cevap C'dir.

Demir yolu ile taşıma işlemlerinde, “Malların Demiryolu İle Taşınmasına İlişkin Uluslararası Anlaşma” (Convention Internationale Concernantle Transports Des Marchandises Par Chemins De Fer, CIM) anlaşmasına istinaden, Demiryolu Hamule Senedi düzenlenmelidir. Ülkemizde, Uluslararası Demir Yolu Taşımalarına İlişkin Sözleşmenin (COTIF) C ana eki olan Tehlikeli Eşyanın Demiryolu İle Uluslararası Taşınmasına İlişkin Yönetmeliğe (RID) paralel olarak 16 Temmuz 2015 tarihinde Tehlikeli Maddelerin Demiryolu İle Taşınması Hakkında Yönetmelik (Resmî Gazete No: 29418) yayımlanmıştır. Bu Yönetmelik ve RID kapsamına giren tehlikeli maddelerin demiryolu ile taşınması alanında faaliyet gösteren; dolduran, ambalajlayan, yükleyen, taşımacı, gönderen, alıcı, boşaltan ve tank-konteyner/portatif tank işletmecisi, sarnıç vagon sahibi/işletmecisi, demiryolu altyapı işletmecisi, bu faaliyet alanlarından biri veya birden fazlası için faaliyette bulunanların Bakanlığa başvurarak Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi almaları zorunludur. Bu Yönetmelik kapsamında RID’da yer alan Sınıf 1 (patlayıcılar) taşımacılığı faaliyetinde bulunacak işletmeler İçişleri Bakanlığından; Sınıf 7 (radyoaktif madde) taşımacılığı faaliyetinde bulunacak işletmeler ise Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Türkiye Atom Enerjisi Kurumundan izin almak zorundadırlar. İzinler, izin alma tarihinden itibaren en fazla bir yıl geçerli olacak şekilde düzenlenir. Doğru cevap B'dir.

Tehlikeli maddelerin denizle ulaşımından önce büyük bir konteynerde taşınması hâlinde, Uluslararası Denizcilik Tehlikeli Yük Koduna (IMDG) göre konteyner/ambalaj sertifikası taşıma belgesiyle birlikte bulundurulmalıdır. Konteyner/ambalaj sertifikası ve taşıma belgesi tek bir belgede olabilir. Bilgiler tek bir belgede birleştirilmişse belgede şöyle bir beyan bulunmalıdır: “Maddelerin konteynerde/araçta ilgili hükümlere uygun şekilde ambalajlandığını beyan ederiz”. Bu beyana tarih atılmalı ve beyanı imzalayan kişi belgede tanımlanmalıdır. Eğer bu iki belge ayrı düzenlenmişse birbirlerine iliştirilmelidir. Doğru cevap E'dir.

Tehlikeli madde taşıyan özel ve tüzel kişilerin öncelikle yönetmeliğin madde 6’sında verilen C1, C2, K1, K2, L1, L2, M1, M2, N1, N2, R1, R2 yetki belgelerinden herhangi birisine sahip olmaları zorunludur. Ancak kendi faaliyetlerinde kendi araçlarıyla taşıma yapanlar söz konusu belgelerden muaftır.

Tehlikeli madde taşımacılık faaliyetlerinde bulunması gereken belgeler;
• Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi,
• Taşıt Uygunluk Belgesi,
• Taşıma Evrakı,
• Tehlikeli Madde Taşımacılığı Sürücü Eğitim Sertifikası (SRC5),
• Yazılı Talimat,
• Çok Modlu Tehlikeli Mal Taşıma Formu,
• Güzergâh Tespit Belgesi, şeklindedir.

Patlayıcı maddeler EX-II ve EX-III tipi araçlarla taşınabilirken; parlama derecesi 60 °C ve altı olan yanıcı maddeler, FL tipi araçlarda; oksijen peroksitler OX tipi taşıma araçlarında taşınırken; bunların dışında kalan maddeler AT tipi araçlarda taşınabilmektedir.

CMR Belgesi, karayolunda yapılan tehlikeli madde taşıma işlemlerinde uluslararası CMR (Convention Merchandise Routier) Anlaşması gereğince düzenlenen bir taşıma belgesidir.