TEHLİKELİ MADDE LOJİSTİĞİ VE İŞ GÜVENLİĞİ - Deneme Sınavı - 3

Taşınan tehlikeli maddenin silindirik bir ambalaja sahip olması farklı sabitleme gereksinimlerine neden olmaktadır. Bu tarz yüklerin hareketlerinin engellenebilmesi için kullanılan en temel sabitleme unsurlarının başında üçgen (kama) takozlar yer almaktadır. Yükün boyut ve ölçüleri dikkate alınarak bu takozların boyutları da değişebilmektedir. Genellikle bu tür takozların yüke temas noktasında açısının 45°’den az olmaması, yüksekliğinin ise silindir çapının en az üçte biri (1/3) kadar olması gerekmektedir.

Bu tür tehlikeli maddelerin yüklenmesi ve boşaltılması ile ilişkili operasyonlarda dikkate alınması gereken en temel ilke tüplerin kafa kısımlarının aracın hareket yönüne bakacak şekilde yatay yerleştirilmemesi, mümkün olduğunda yan düzlemde ya da dikey olarak konumlandırılması gerekliliğidir. Bunun yanı sıra birden çok tüpün yüklenmesi hâlinde bu yüklerin birbirine gerdirme kayışları (spanzet) ile bağlanması önem arz etmektedir. Aynı şekilde tüplerin dikey konumlandırılması halinde araç duvarına en yakın olan tüplerin araca sabitlenmesi gerekmektedir.

Elleçleme en kısa tanımı ile taşınan ya da taşınacak bir materyalin taşıma kabına yüklenmesi ve taşıma kabından boşaltılması işlemlerini tanımlamak için kullanılan bir ifadedir. Buna ek olarak sabit olmayan bir taşıma kabı ile taşıma yapılacak ise bunların taşıma aracının üzerine konması ya da aracın üzerinden indirilmesi de elleçleme olarak adlandırılmaktadır.

Rijid yükleme; bir ya da daha fazla paket ya da paletli yükün aracın veya taşıma kabının tamamını kaplamayacak biçimde yüklenmesi durumudur. Rijid yüklemede taşınacak yük taşıma kabını ya da konteyneri tam olarak doldurmadığı için yükün sabitlenmesi için gerdirme kayışları ile birlikte takozlar kullanılmaktadır.

Yay bağlama yöntemi; yükün devrilmesi ya da herhangi bir yöne hareket etmesini engellemek üzere dikey düzlemde paletlerin kullanılması ve bu paletlerin zemine çapraz spanzetler ile bağlanması şeklinde uygulanan bir metottur. Bu yöntem ile kullanılan paletlin frenleyici bir etki yaratması amaçlanmaktadır. Paletlerin zemine ya da araç duvarına bağlanması için kullanılacak spanzetler en fazla 45° lik bir açıyla bağlanmaktadır.

Yükleme ve boşaltma operasyonlarına ilişkin uygulamalar taşıma operasyonu için ter­cih edilecek taşıma türüne, taşınacak tehlikeli maddenin özelliklerine, risklerine, formla­rına ve dökme ya da paketli olarak taşınma biçimlerine göre farklılaşabilmektedir. Bu nedenle cevap “E” seçeneğidir.

Tehlikeli maddelerin paketli ya da paletli yüklenmesi durumunda yüke ilişkin emniyet ve güvenliğe etki eden çok sayıda faktör bulunmaktadır. Bunların başında yükün taşıma aracından bağımsız hareket edebilme olanağına sahip olması ve yükün hareketi kısıtlan­madıkça söz konusu risklerin varlığını devam ettirmesidir. Dolayısıyla taşıma aracının hareketine bağlı olarak yüke dikey ve yatay düzlemde kuvvetler etki edebilmekte, yükün araçtan bağımsız hareket edebilme durumu bu kuvvetlere bağlı olarak söz konusu ola­bilmektedir. Bu nedenle cevap “B” seçeneğidir.

Rijid yükleme; bir ya da daha fazla paket ya da paletli yükün aracın veya taşıma kabının tamamını kaplamayacak biçimde yüklenmesi durumudur. Bu nedenle cevap “C” seçeneğidir.

Kompakt yükleme  taşıma kabının tümünü doldurabilecek miktarda paketli veya paletli yüklerin kara yolu aracına istiflenmesi şeklinde gerçekleştiren yükleme şeklidir. Bu nedenle cevap “A” seçeneğidir.

Rijid yüklemede taşınacak yük taşıma kabını ya da konteyneri tam olarak doldurmadığı için yükün sabitlenmesi için gerdirme kayışları ile birlikte takozlar kullanılmaktadır. Bu nedenle “D” seçeneği yanlıştır.

Yükün araçtan kayması, yükün başka yüklere çarpması, yükün araçtan düşmesi, yükün bir ateş kaynağı ile birleşmesi, yükün reaksiyon başlatması ve yükün istifleme aracı ile birlikte devrilmesi yükleme sırasında oluşabilecek risklerdir. Bu nedenle cevap  “E” seçeneğidir.

Yükün araçtan kayması, yükün araçta başka yükleri ezmesi, yükün araç içerisinde sızıntı yapması ve yükün başka yüklere çarparak zarar vermesi ve zarar görmesi yükleme sonrasında oluşabilecek risklerdir. Dolayısıyla cevap “E” seçeneğidir.

Bir diğer bağlama yöntemi ise yay bağlama (spring lashing) olarak isimlendirilen yön­temdir. Yay bağlama yöntemi; yükün devrilmesi ya da herhangi bir yöne hareket etmesini engellemek üzere dikey düzlemde paletlerin kullanılması ve bu paletlerin zemine çapraz spanzetler ile bağlanması şeklinde uygulanan bir metottur. Dolayısıyla cevap “C” seçeneğidir.

Üstten bağlama (top-over lashing); bağlama ekipmanlarının (spanzet) yükün üst kıs­mından dolaşarak, her iki yönde zemine yükün sabitlenmesi şeklinde gerçekleştirilen bir sabitleme uygulamasıdır. Yükün kayması ve spanzetten kurtulmasının engellenebilmesi için sabitleme açısının da dikkate alınması gerekmektedir. Sabitleme açısı normal koşullarda 75o ila 90o arasında olmalıdır. Bu açıların üzerinde ya da altında bir sabitleme açısı söz konusu olduğunda yükün kayma riski söz konusu olabilmektedir. Dolayısıyla cevap “E” seçeneğidir.

Yükleme sonrasında oluşabilecek riskler
• Yükün araçtan kayması
• Yükün araçta başka yükleri ezmesi
• Yükün araç içerisinde sızıntı yapması
• Yükün başka yüklere çarparak zarar vermesi ve zarar görmesi

Tehlikeli maddeler sadece kendilerine yönelik bir zarara değil, beraberinde insanlara, diğer canlılara, ekonomik, kültürel ve sosyal varlıklara olumsuz ve geri dönüşü söz konusu olmayacak etkiler meydana getirebildikleri için elleçleme operasyonları olabi- lecek en yüksek düzeyde titizlikle planlanmakta ve uygulanmaktadır.

Elleçleme en kısa tanımı ile taşınan ya da taşınacak bir materyalin taşıma kabına yüklenmesi ve taşıma kabından boşaltılması işlemlerini tanımlamak için kullanılan bir ifadedir.

Rijid yükleme; bir ya da daha fazla paket ya da paletli yükün aracın veya taşıma kabı- nın tamamını kaplamayacak biçimde yüklenmesi durumudur. Rijid yüklemede taşınacak yük taşıma kabını ya da konteyneri tam olarak doldurmadığı için yükün sabitlenmesi için gerdirme kayışları ile birlikte takozlar kullanılmaktadır.

Yükleme sırasında oluşabilecek riskler
• Yükün araçtan kayması
• Yükün başka yüklere çarpması
• Yükün araçtan düşmesi
• Yükün bir ateş kaynağı ile birleşmesi
• Yükün reaksiyon başlatması
• Yükün istifleme aracı ile birlikte devrilmesi

Dolgu malzemeleri olarak köpük, yumuşak plastik vb. unsurlar kullanılabileceği gibi,
hava yastıkları ve paletler kullanılabilmektedir. Aralardaki boşlukların paletler ile doldurulması halinde genellikle EURO Palet adı verilen paletler kullanılmalı ve iki yük bloğu arasında konumlandırılmalıdır. Bir diğer dolgu unsuru hava yastıklarıdır. Şişme havayastıkları yükler arasında oluşan boşluklara şişirilmeden konulmakta ve daha sonradanşişirilerek yükün sıkıştırılması sağlanmaktadır. Hava yastıklarının içerisine basılacak hava
miktarı yükün ağırlığı ile ilişkili olup, hava yastıkları sivri uçlara sahip yükler arasına ve
yük ile araç kapısı arasında konulmamalıdır.