Tedarik Zinciri Risk Yönetimi

Risk, ISO 31000: 2018 risk yönetimi kılavuzunda “Belirsizliğin hedefler üzerindeki etkisi” olarak tanımlanmaktadır.

ISO 31000: 2018 risk yönetimi kılavuzunda yer alan risk kavramına yönelik “Belirsizliğin hedefler üzerindeki etkisi” olarak tanımlamasındaki "etki" beklenen sonuçtan olumlu ya da olumsuz sapmayı ifade etmektedir.

Modern yaklaşımda risk hem olumlu hem olumsuz bir olgu olarak değerlendirilmekte; tehdit, tehlike, zarar veya kayıp gibi kavramların yanı sıra fırsat, kâr, kazanç gibi kavramları da bünyesinde barındırmaktadır.

Geleneksel yaklaşımda risk olumsuz bir olgu olarak ele alınmaktadır.

Risk toleransı, organizasyonun veya paydaşlarının hedeflerine ulaşabilmek için riskin etkisini ya da olasılığını azaltmaya yönelik belirli önlemleri aldıktan sonra riske katlanmaya hazır olmasını ifade etmektedir.

Artık risk, organizasyonun riskin gerçekleşme olasılığını ve/veya etkisini azaltmak için riske yanıt  vermesi aşamasında aldığı önlemlerden sonra kalan riski ifade etmektedir.

Risk yönetimi, bir organizasyonun riski yönetmek ve kontrol altına almak için uyguladığı koordineli faaliyetler bütünüdür.

Risk yönetiminin amacı, organizasyonda ya da tedarik zincirinde değer yaratmak ve yaratılan değeri korumaktır.

Organizasyon tarafından tespit edildikten sonra olasılık ve etki seviyelerinin kombinasyonu açısından
değerlendirilen risklere karşı nasıl tepki verileceğinin belirlenmesi aşamasında (responding) genel olarak dört farklı yaklaşımdan biri sergilenmektedir.

Risk Yönetimi Kılavuzu'na göre risk yönetiminin aşamaları; organizasyonların karşılaşabileceği risklerin tespit edilmesi, analiz edilmesi ve önem derecelerinin belirlenmesi faaliyetlerini içeren
riskin değerlendirilmesi ile başlamakta, riske nasıl karşılık verileceğinin belirlendiği riskin işlenmesi ile devam etmekte, risklerin ve sürecin kayıt altına alınarak raporlanması ve gözden geçirme aşamalarıyla sonlanmaktadır.

Risk yönetiminin ilk ve temel aşaması olan riskin değerlendirilmesi aşamasında riskin kaynağı ve hedeflerden sapmaya neden olabilecek riskli durumların ortaya konmasını amaçlamaktadır.

Tedarik zinciri üyeleri arasındaki bilgi, ürün ve fon akışının bozulmasına (disruption) yol açan her türlü risk tedarik zinciri riski olarak nitelendirilmektedir.

Finansal riskler; tedarik zinciri boyunca para akışı ile ilgili risklerdir.

Fiziksel riskler; malzeme, yarı mamul ve ürünlerin tedarik zinciri boyunca hareketi ve stoklanması
ile ilişkili risklerdir.

Müşteri sayısı ve müşterilerin finansal gücü kaynaklı riskler alacaklar risk kategorisinde yer almaktadır.

Tedarik zinciri risk yönetimi, tedarik zincirindeki bozulmaların önüne geçerek zincirin kârlılığı ve sürdürülebilirliğini  sağlamak üzere bilgi paylaşımı ve işbirlikçi organizasyonel ilişkileri kapsamaktadır.

Tedarik zinciri risk yönetiminde ilk olarak risklerinin tespit edilmesi gerekmektedir.

Tedarik zincirinde risk analizinin amacı; tespit edilen risklerin özelliklerinin incelenerek olası etkilerinin ortaya konması ve yüksek potansiyel etkiye sahip risklerin belirlenerek yöneticilere karar almada girdi oluşturmasıdır.

Renklendirilmiş risk matrislerinin en basit formatında yeşil, sarı ve kırmızı renkleri kullanılır.

Risklerin kategorize edilmesinde risk skorlarının kullanımı yaklaşımında risk skoru, riskli bir olayın meydana gelme olasılığı ile meydana gelmesi durumunda ortaya çıkacak sonucun şiddetinin (etki) çarpılmasıyla elde edilmektedir.

Tedarik zinciri risk yönetiminde önleyici (proaktif) ve tepkisel (reaktif) olmak üzere iki farklı yaklaşım söz konusudur.

Önleyici yaklaşım, tedarik zinciri boyunca bozulmalar meydana gelmeden önce olası risk senaryolarının ve tedarik zinciri yapısının değerlendirilmesini gerektirmektedir.

Tedarik zinciri çevikliği, zincirin tepkiselliği ile bir kavramdır. Tedarik zincirinin kısa dönemli, meydana gelmesi tahmin edilemeyen değişikliklere hızlı bir şekilde, kabul edilebilir maliyetle karşılık verme becerisini ifade etmektedir.

Tedarik zinciri dirençliliği zincirin bozulmalarla başa çıkma yeteneği olarak tanımlanmaktadır.

Tedarik zinciri kırılganlığı, tedarik zincirinin iç ve dış kaynaklı risklere karşı koyabilme ve sürdürülebilirliğini devam ettirme yeteneklerini olumsuz etkileyen özelliklerini ifade etmektedir.

TS ISO 28000 Tedarik Zinciri Güvenliği Yönetim Sistemi, tedarik zinciri güvenliğini “Tedarik zincirine bilerek veya yetkisiz olarak düzenlenmiş eylemlerle zarar verebilecek faaliyetlere karşı koyma” olarak tanımlamaktadır.

Renklendirilmiş risk matrislerinin en basit formatında kullanılan yeşil, sarı ve kırmızı renkleri  sırasıyla düşük, orta ve yüksek risk kategorilerini temsil eder.