TARLA BİTKİLERİ II

Biçenek: Her yıl ilkbaharda belirli süre otlatıldıktan sonra, yeniden gelişen
bitkilerin biçilerek değerlendirildiği doğal çayırlardır.

Üzerinde evcil hayvanların otlamasına elverişli doğal veya yapay bir bitki örtüsü
bulunan, kısa boylu bitkilerden oluşan yem alanlarına mera denir.

Altın ve ark. (2005)’e göre çayır ve mera ıslahının faydaları şu şekilde sıralanabilir.
Yem üretimi artar, yem kalitesi yükselik, hayvansal ürün miktarı artar, hayvanların sevk
ve yönetimi kolaylaşır, hayvanlar daha uysal olur ve ihtiyaç duyulan erkek damızlık
sayısı azalır, zehirlenmeler azalır, yangın tehlikesi azalır, havzaların su verimi artar,
erozyonu önler, mera kaynaklarının çoklu kullanımları arasındaki çekişmeleri azaltır.

Suni tohumlama: Bir mera üzerinde görülen bitkisiz alanları ekmek amacıyla sonra
tohumla ekim yapılmasıdır.

Çayır ve meraların sulanmasında esas olan toprağın 30-40 cm’lik üst kısmının her zaman nemli bir durumda bulundurulmasıdır.

Meralar en az iki otlatma mevsiminde otlatmadan korunarak bitkilerin tohum
tutması ve olgunlaşan tohumların toprağa dökülmesi, dökülen tohumlardan
çıkan fidelerin de otlatmaya dayanabilmeleri sağlanmalıdır.

Gözleme: Meralarda yağışın toprakta tutulması ve bu suretle yem üretiminin artırılması amacıyla, 40-50 cm aralıklarla, 15-20 cm çapında 7-8 cm derinliğinde çukurların açılmasıdır.

Çalılık Meralar: Hayvanların otlayabilecekleri çeşitli çalı türlerinin çoğunlukta bulunduğu doğal meralardır.

Çayır ve meralar dünyanın her ülkesinde maden, petrol, orman, akarsu gibi en önemli doğal zenginliklerindendir. Hiçbir ülkede çayır ve meraların değeri diğer kaynaklardan az değildir. Diğer doğal kaynaklar kadar çayır ve meralar da büyük ilgi görür. Çayır ve meralar en doğal, en besleyici ve en ucuz kaba yemi üretirler ve esas değerleri de buradan gelir. Çayır ve meraların yemi en ucuz yemdir. Hayvancılık çayır ve meralara dayandığı oranda ekonomik olur. Bir hayvancılık işletmesinde toplam girdilerin % 65-70’i yem giderleridir. İşletmedeki yem giderlerinin yarısı da kaba yem giderleridir. Bu nedenle çayır ve meralardan yem sağlanması yem giderlerini azaltır. İşletme giderlerinin yem giderlerinden geriye kalan % 30-35’lik kısmı ise işçi, hastalık, temizlik gibi giderlerdir.

Her yıl ilkbaharda belirli süre otlatıldıktan sonra, yeniden gelişen bitkilerin biçilerek değerlendirildiği doğal çayırlara biçenek adı verilmektedir. Biçenekleri diğer doğal çayırlardan ayıran fark, bu alanların ilkbaharda bir süre otlatma amacıyla kullanılmalarıdır. Özellikle Türkiye’de Doğu Anadolu Bölgesinde sonbaharda yeteri kadar kaba yem stok edemeyen hayvan yetiştiricileri, ilkbaharda hayvanları çayır ve mera olduğuna bakmadan bütün yeşil alanlarda otlatırlar. Bu uygulama yani bu bölgedeki çayırların önce otlatılıp daha sonra büyüyen otların biçilerek saklanması çayırdan elde edeceğimiz yem miktarını azaltır. Bölgede, ilkbahar aylarındaki iklim koşulları bitki gelişmesi için uygun olduğundan çayırlardaki bitkiler tekrar büyümekte ve biçilebilecek kadar yem üretmektedirler.

Doğal çayırlar toprak nemi bakımından ikiye ayrılırlar. Bunlar; yaş çayır ve kuru çayırdır. Doğal çayırlar bulundukları yerlere göre ise şu şekilde sınıflandırılırlar; yayla çayırı, orman çayırı, dağ çayırı, biçenek.

Üzerinde evcil hayvanların otlamasına elverişli doğal veya yapay bir bitki örtüsü bulunan, kısa boylu bitkilerden oluşan yem alanlarına mera denir. Meralar çayırların aksine, nispeten meyilli, engebeli ve taban suyu derinlerde bulunan kıraç yerlerde oluşurlar.

Her hayvan otlanan yer tam bir mera alanı değildir. Tam bir mera olabilmesi için bitki örtüsünün ıslah edilmesi, yani hayvanların yediği bitki türlerinin çoğaltılması ve yabancı ot özelliğindeki diğer bitkilerin azaltılması gerekir.

Yapay meralar sulu veya kıraç koşullarda, mera veya tarla arazisinde uzun veya kısa süreler için insanlar tarafından ekilerek kurulan yüksek verimli yem alanlarıdır. Yapay mera çeşitleri şunlardır; Bir kez kurulduktan sonra uzun yıllar otlatma amacıyla kullanılan devamlı yapay meralar ve tarla topraklarında, normal ekim nöbeti içerisinde çok yıllık veya kendi kendini tohumlayan tek yıllık yem bitkileri ile kurulan ve bir müddet otlatmak ve biçerek değerlendirildikten sonra, sürülüp yeniden kültür bitkileri ekimine bırakılan ekim nöbeti meralarıdır.

Bitki örtüsünde bulunan türlerin olgunlaştırdıkları tohumlarını dökerek uygun şartlarda çimlenmesi ve yeni bitki kuşağını oluşturması yöntemine doğal tohumlama
denir. Bu durumun olabilmesi, yani bitkilerin tohumlarını olgunlaştırıp toprağa dökebilmeleri için bitkilerin öncelikle otlatma ve biçme baskısından kurtulmaları gerekir. Ağır otlatmadan kaçınılarak otlatma baskısının azaltılması merada doğal tohumlama yoluyla ıslahın sağlanabilmesi için önemli bir unsurdur.

Kültürel yöntemlerle mera ıslahı kapsamında meralarda yağışın toprakta tutulması ve bu suretle yem üretiminin artırılması amacıyla, 40-50 cm aralıklarla, 15-20 cm çapında 7-8 cm derinliğinde çukurlar  açılması yöntemine gözleme adı verilir.

Kültürel yöntemlerle mera ıslahı kapsamında orta derecede meyilli küçük veya orta büyüklükteki sel oyuntularında erozyonu önlemek amacıyla oyuntu yarığının enlemesine yapılan kuru taş duvar şeklindeki setlere kuru eşik adı verilir.

Merdane çekme işlemi, toprağı bol miktarda organik madde içeren nemli çayır ve meralarda, kışın donan ve erken ilkbaharda karlar kalktıktan sonra ısınıp kabaran toprağın bastırılması ve meydana çıkan bitki köklerinin tekrar toprak içerisine sokularak soğuktan zarar görmelerinin önlenmesi için ağır bir merdanenin çekilmesidir.

Çayır ve meraların bu ekonomik yararlarının yanında aşağıdaki yararları da
bulunmaktadır.
• Su ve rüzgâr erozyonunu önlerler,
• Toprak verimliliğini artırırlar,
• Çeşitli av ve diğer yaban hayvanlarına yaşam ortamı olurlar,
• Su toplama havzası olarak taban suyunu ve akarsularımızı zenginleştirirler,
• İnsanların piknik yeri ihtiyaçlarını karşılarlar,
• Temiz hava kaynağıdırlar. Kirli havayı temizlerler.

Yaş çayır: Drenaj bozukluğu olan, yılın büyük bir kısmında yaş olan ve üzerinde ekşi otlar yetişen çayırlardır.