TARLA BİTKİLERİ II

Ayçiçeği, başta Rusya Federasyonu ve Ukrayna olmak üzere Romanya, Macaristan ve Bulgaristan gibi Doğu Avrupa Ülkelerinde; İspanya, Fransa ve İtalya gibi Güney Avrupa (Akdeniz) ülkelerinde ve ayrıca Arjantin, ABD, Hindistan, Çin ve Türkiye gibi ülkelerde oldukça fazla yetiştirilmektedir. Doğru cevap A'dır.

Türkiye’de ayçiçeği, günebakan, gündöndü, güngördü ve şemsiahmer gibi isimler ile de bilinmektedir. Anavatanı Amerika ve Meksika’dır. Buralarda halen yabanileri vardır. Uzun yıllar önce, Kızılderililer ilkel bir şekilde tarımını yapmış ve tohumlarını kullanmıştır. 1569’larda İspanyollar Avrupa’ya getirmiş ve süs bitkisi olarak yetiştirmişlerdir. 18. asrın sonlarında Rusya’da kültüre alınmıştır. Buradan Romanya ve Bulgaristan’a yayılmıştır. Balkanlardan güney Amerika’ya yayılan ayçiçeği, Arjantin’de geniş bir yetişme alanı bulmuştur. Türkiye’ye, Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra Romanya ve Bulgaristan göçmenleri getirmiştir. Doğru cevap A'dır.

İçdeki çiçeklerde erkek ve dişi organlar bir aradadır. Bu çiçekler hermafroditolup, erselik bir yapıdadır. Bunlar fertildir. Bir fertil çiçek kendi polen tozu ile kendi dişi organını dölleyemez. Çünkü erkek çiçekler dişi çiçeklerden daha önce olgunlaşarak “Protandri” olayı nedeniyle kendine tozlanmayı önler. Ancak yanındaki çiçeğin poleniyle döllenebilir. Bu nedenle ayçiçeğinde % 100 yabancı döllenme hâkimdir. Doğru cevap D'dir.

Dünya susam üretimi 10 milyon tona yakındır. Bunun % 21.4’ünü Sudan, % 18’ini Hindistan, % 14.8’ini Myanmar, % 7.5’ini Tanzanya, % 0.3’ünü Türkiye ve kalanını da diğer ülkeler üretmektedir. Doğru cevap D'dir.

Sesamin zirai mücadele ilâçlarının insektisit etkilerini artırır. Sesamol ise antioksidant etkisiyle susam yağının bozulmasını önler. Doğru cevap B'dir.

Ünlü taksonomist Linne “Dünya Florası” adlı eserinde fıstığın Peru ve Brezilya kökenli olduğunu bildirmektedir. Doğru cevap A'dır.

Yerfıstığı yetiştiren ülkelerin başında Hindistan ve Çin, Nijerya, Sudan ve Tanzanya ön sıraları almaktadır. Bunları Myanmar ve Senegal izlemektedir. Asya ülkeleri ekimin yaklaşık % 11’ini, üretimin ise % 46’sını karşılamakta, bunu Afrika ülkeleri sırasıyla % 20 ve % 11.5 olarak takip etmektedir. Verimde ise ilk sıralarda ABD ve Türkiye gelmektedir. Doğru cevap B'dir.

Soya Amerika’da 1765 yılında Georgia eyaletinde yetiştirilmiş ve 1804 yılından itibaren araştırmalara başlanmıştır. 1920’de soyadan çeşitli şekillerde faydalanılmıştır. 19.asırda Orta Avrupa’da da ekilmeye başlamıştır. Doğuda, Mançurya’da gittikçe önem kazanmıştır. Soya 1.Dünya savaşından sonra Türkiye’ye girmiştir. Doğru cevap A'dır.

Kolza dünyada tohumu ve yağı en fazla üretilen bitkilerden birisidir. Kanada, AB ülkeleri; Fransa, Almanya, İngiltere, İskandinavya ülkeleri, Danimarka ve Asyada; Çin, Hindistan ve Pakistan ile Avustralyada geniş alanlarda ekilir. Kolza tek yıllık yazlık ve kışlıkları olan bir yağ bitkisidir. Kolza Hindistan’da M.Ö. 2000-1500’de ekilmiştir. Romalılar ve Yunanlılar yağını ilk defa aydınlatmada kullanmışlardır. Kolza yağının yemeklik olarak kullanımı Alman medeniyetine ait kalıntı belgelerden anlaşılmıştır. Doğru cevap D'dir.

En çok aspir Kazakistan, Rusya ve Hindistan’da ekilmektedir. Bu ülkeleri Meksika ve Tanzanya takip eder. Doğru cevap D'dir.

Hayvansal yağlar dünya yağ üretim ve tüketiminin % 15-18’ini karşılamaktadır.

Bitkisel yağlar dünya yağ üretim ve tüketiminin % 82-85’ini karşılamaktadır.

Dünyadaki önemli yağ bitkileri zeytin (% 21), palm =hurma (% 50), ayçiçeği
(% 36), çiğit (% 21), soya (% 21), yerfıstığı (% 50), susam (% 50), kolza (% 45), aspir (% 25), haşhaş (% 50), keten (% 38), kenevir (% 30), pelemir (% 25), ızgın ( %
30), ketencik (% 32), hintyağı (% 55) ve tütün (% 38)’dür.

Bir (1) g yağ yakıldığı zaman vücuda 9.3 kalorilik bir enerji vermektedir.

Bugün tüketilen yağların % 30’unu soya oluşturmaktadır.

Bir insanın günde alması gereken yağ 75 g’dır.

Türkiye’de, ekim alanı ve üretim miktarı açısından ayçiçeği 1.sırada fakat verim bakımından 4.sırada bulunmaktadır.

Susam en fazla Sudan, Hindistan, Myanmar, Tanzanya, Nijerya, Çad ve Türkiye’de üretilmektedir.

Yerfıstığı yetiştiren ülkelerin başında Hindistan ve Çin, Nijerya, Sudan ve Tanzanya ön sıraları almaktadır.

Soya tohumunda yüzde % 40 protein vardır.