TARLA BİTKİLERİ II

Bakteriostatik: Bakterilerin gelişemediği ortam

Pancar başına epikotil denir.

Türkiye’de yetiştirilmekte olan en önemli nişasta bitkisi patatestir. Patates, bütün dünyada bu grup bitkiler içerisinde en önemlilerinden biridir. Türkiye’de ayrıca bahçe ziraatı halinde dağınık olarak bir miktar tatlı patates ve yerelması da yetiştirilmektedir. Bu bitkiler yöresel olarak tüketilirler.
Patatesin dışındaki nişasta içeren bitkiler buğday, çeltik ve mısırdır. Ancak bu ürünlerin nişastası ile patates ve benzerlerinin nişastası gerek yapı gerekse renk ve aroma bakımından farklıdır. Patates nişastasının moleküler yapısı buğdaygil nişastalarına benzemez. Patates ve buğdaygil nişastalarının yapışkanlığı da farklıdır.
Patates kökeni Türkiye olmayan bitkilerden biridir. Yeni Dünya bitkisi olan Patates, Avrupa’ya ilk defa süs bitkisi olarak kökeni olan Güney Amerika’nın And Dağları’ndan gelmiştir.

Patateste üretim, tüketim, pazarlama, ticaret ve sanayi yönünden en fazla faaliyet
gösteren illere patates üreticisi iller adı verilir. Nevşehir, Niğde, İzmir, Bolu ve
Ordu illerinin, yıllık dikim alanları 9 bin ha’ın üzerindedir. Özellikle Nevşehir ve
Niğde Türkiye’deki toplam patates dikili alanların yaklaşık % 30’ unu, üretimin ise
% 44’ünü teşkil etmektedir. Niğde 20 bin ha ile en fazla patates dikimi yapan ildir.
Daha sonra 6.2 bin ha ile Nevşehir, 9.4 bin ha ile İzmir bu ili takip etmektedir.
Birim alana verimi en yüksek il 4340 kg/da ile Nevşehir, 3607 kg/da ile Niğde’dir.
Son beş yılda patates dikimi, üretimi ve verimi Çizelge 3.2.’de görülmektedir.

Patatesin kabuğunda bulunan ve onu acılaştıran zehirli maddeye solanin denir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

İyi havalanmayan topraklarda kök gelişmesi zayıflar, yumrular iyi gelişmez.
Ağır topraklar toprak yüzeyinde kuru ve sert kabuk teşkil ettikleri için geç tava
gelirler. Böyle topraklar yumruların düzgün gelişmesine mani olur. Taşlı topraklarda
da şekilsiz yumrular elde edilir. Taban suyu yüksek, pH derecesi 4’ten düşük
ve 8’den yüksek, organik maddece çok fakir topraklar patates tarımına elverişli
değildir.
Derin, süzek, gevşek ve hafif yapılı, kumlu-tınlı, tınlı-kumlu, hafif killi, alluviyal,
humusça zengin, su tutma kapasitesi yüksek, yumuşak, iyi ısınabilen ve kolay
havalanabilir topraklar patates ziraatı için idealdir. Patates bir çapa bitkisidir.
Kendisinden sonra temiz, iyi işlenmiş ve yabancı otsuz bir tarla bırakır, iyi bir ön
bitkidir ve gübreleri iyi değerlendirir. Patates hastalık ve zararlıları çok olan bir
bitkidir. Aynı tarlaya en az 3-4 yıl geçmeden dikilmemelidir.

Patateste su ihtiyacı, bitkide alt yapraklarda solma ve sararmayla kendini belli
eder. Ancak, özellikle ilk sulamada böyle bir belirtiyi beklemeden sulamaya başlamak
gerekir. Bazı bölgelerde patates 8-10 defa sulanmaktadır. Bundan kaçınmak
ve suyu kontrollü vermek gerekir. Aslında 3- 5 defa sulamak uygundur.

Türkler patates yetiştirmeye 19. asrın sonlarında Erzurum yaylasında başlamışlardır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Ülkemiz, Rusya, Fransa ve Almanya'dan sonra pancardan şeker üreten ülkeler sıralamasında dördüncü sıradadır.

Şeker pancarı tarımı, yüksek kültür isteyen bir iştir. Çünkü iyi şeker pancarı
yetiştirebilmek için toprak işleme, tarla ve tohum yatağı hazırlığının iyi yapılması
gereklidir. Ayrıca yüksek verimli ve üstün kaliteli çeşit, sağlıklı tohum kullanılması
şarttır. Şeker pancarının kârlı ve kazançlı, olabilmesi için ekim, çapalama, seyreltme,
gübreleme, sulama, mücadele, hasat ve tesellüm işlerinin bilgili bir şekilde
yapılması zorunludur. Bu konularda gerek Türkşeker, gerekse Pankobirlik tarım
teşkilatları yetişkin ve deneyimli teknik elemanları ile pancar çiftçilerine eğitim ve
öğretim vererek yol göstermektedir. Çiftçiler diğer ürünlerin yetiştirilmesinde de
aynı dikkati göstermekte bu da tarımın genel seviyesini yükseltmektedir.

Pancar çeşit ve varyetelerinin özelliklerine göre, kök şekli ve boyutları genetik
olarak büyük farklılıklar göstermektedir. Pancar kültür formlarında kökgövdesi
muhtelif şekillerde olmakla beraber, şişkin ve konik bir durum göstermektedir.
Pancar kökgövdesi dört kısımda incelenebilir. Baş, boyun, gövde ve kuyrukdur.
Pancar kökgövdesinde baş en dış yaprakların oturduğu yere kadar olan kısımdan
ibarettir. Pancar başına epikotil denir. Pancar başı genel olarak toprak seviyesinde
veya toprak seviyesinin bir kaç cm üstünde olur. Bu durum pancarın genetiği ile
ilgili olmakla beraber çevre şartlarının da etkisindedir. Pancar başında şeker oranı
az, başın genel kökgövdesine oranı % 6.5-16.5 oranında değişir. Pancar başında
fabrikasyon sırasında şekerin kristalize olmasına engel olan zararlı azot bulunur.
Bunun için de başın teknolojik değeri düşüktür. Pancar çiftçiden teslim alınırken
başı kestirilir. Pancar başının yem değeri ise oldukça yüksektir ve hayvan beslemede
önemli bir yemdir

Pancar iki yıllık bir bitkidir. Pancar birinci yıl şeker endüstrisi için, ikinci yıl ise tohum elde etmek için yetiştirilmektedir. Pancar birinci yılda kökgövdesi ve bunun baş kısmından çıkan yapraklardan ibarettir. Ikinci yılda ise kökgövdesinin başındaki gözlerden dik olarak büyüyen, 1-2 m uzunluğunda bir sap meydana getirir. Bu toprak üstü gövdesi, toprak yüzünden en üst noktasına kadar dallanır ve zamanı gelince çiçek açarak meyve ve tohum verdikten sonra hayatiyeti sona erer. Pancar tarımından tohum elde etmek isteyen bir çiftçi ilk yıl ektiği pancarların bir kısmını toprakta bırakarak ikinci hasat  yılında tohum elde edebilecektir.

Pancarda üçlü veya dörtlü münavebe uygulanıyorsa da en geçerli olanı
5-6 yılda bir aynı yere pancar getirilmesidir. Pancar için en iyi ön bitkiler yonca.
nohut, Fasulye, mercimek, fiğ gibi toprakta hem derine giden hemde geniş bir kök
sistemine sahip olan baklagillerdir. Pancar için örnek ekim nöbetleri;
1. Yıl        2. Yıl      3. Yıl       4. Yıl
Patates + Pancar + Buğday + Nadas
Pancar + Arpa + Baklagil + Patates
Buğday + Patates + Pancar + Buğday

Pancar tarımında bitkiler 5-6 yapraklı olunca birinci çapa yapılmalıdır. Çapa
işlemi elle veya çapa makineleri ile yapılabilir. Fakat pancar maliyetini düşürmek
için çapalamada makine kullanılması tavsiye edilir. Şeker pancarına bitkiler 8 ile
10 yaprak olunca ikinci çapa yapılır.
Pancar ortalama 3-4 defa, hatta bazen çok kurak geçen yerlerde 6 defa sulanır.
Sulama aralıkları 20-25 gün olmalıdır. Fazla su pancarın kitle halinde çürümesine
ve özellikle mantar hastalıklarının artmasına sebeb olabilir. Sulamada karık usulü,
yağmurlama ve damla sulama yöntemleri tavsiye edilebilir.

Seçeneklerin tamamı doğrudur. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Patates yetiştirirken yumruların gelişme devresinde, düşük sıcaklık veya yüksek sıcaklık zararlı olur. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Yerelması Amerika’nın keşfinden sonra 17. yüzyılda Fransızlar tarafından Avrupa’ya getirilmiş, önceleri saray ve kilise bahçelerinde süs bitkisi olarak yetiştirilmiştir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Tatlı patates ile ilgili verilen bilgilerin tamamı doğrudur. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Türkiye’de 1925 yılında Şeker Fabrikası kurmak için bir şirket kuran Uşak eşrafından Mollazade Nuri efendi 1926 yılında Uşak’ta ilk şeker fabrikasını kurmayı başarmış ve fabrika 1927 yılında faaliyete geçmiştir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Pancar bulutlu havaları sevmeyip ışıklı havalardan hoşlanır. Doğru yanıt A seçeneğidir.