TARLA BİTKİLERİ II

Pamuk tohumlarından lif elde ediken bitkilere örnek olarak verilebilir.

Sisal kendiri yapraklarından lif elde ediken bitkilere örnek olarak verilebilir.

Pamuk tohumlarında yaklaşık % 17-24 civarında yağ bulunmaktadır.

2017 Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) verilerine göre  pamuk üretiminin en fazla olduğu ülke Hindistandır.

TÜİK verilerine göre 2018 yılında Türkiye’de pamuk ekiliş alanının en fazla olduğu şehir Şanlıurfadır.

Şıklarda verilenlerin tamamı pamuk türlerindendir.

Pamuk liflerinin uzunlukları kalınlıklarının en az 100 katıdır.

Şıklarda verilenlerin tamamı lif ketenlerindeki olgunluk devrelerindendir.

Keten çiçeklerinde 5 erkek organ bulunur.

Ekim alanı bakımından Kore % 28’lik pay ile birinci sıradadır.

Lif bitkileri, liflerin elde edildiği yere (organ) göre dörde ayrılırlar.

Bunlar;
• Tohumlarından lif elde edilenler; Pamuk vb.
• Saplarından lif elde edilenler; Keten, kenevir, jüt, hibiskus, rami vb.
• Yapraklarından lif elde edilenler; Manila ve sisal keneviri vb.
• Meyvelerinden lif elde edilenler; Lif kabağı vb. Doğru cevap C'dir.

Lif hücresinin duvarının iskeletini selüloz, yapışkan maddesini hemiselüloz oluşturmaktadır.Lignin selüloz yapısının miselleri arasına yerleşmiştir. Selüloz, hemiselüloz vepektin liflere esneklik (elastikiyet), lignin ise kırılganlık verir. Doğru cevap D'dir.

Bitkisel liflerin en geniş kullanım alanı tekstil sanayisidir. Selüloz C, H,O’den oluşan (C6H10O5)n doğal bir polimerdir. Lif hücresinin duvarının iskeletini selüloz, yapışkan maddesini hemiselüloz oluşturmaktadır. Lignin selüloz yapısının miselleri arasına yerleşmiştir. Selüloz, hemiselüloz ve pektin liflere esneklik (elastikiyet), lignin ise kırılganlık verir. Bitkisel liflerin selülozik yapısına karşılık hayvansal lifler (yün, yapağı, ipek, kıl vb.) proteinlerden oluşmaktadır. Hayvansal lifler bitkisel liflerden daha esnek, fakat bitkisel lifler daha fazla su emerler. Doğru cevap C'dir.

Türkiye çiğit verimi açısından en yüksek verime sahip ülkedir. Doğru cevap B'dir.

Türkiye'de ekiliş alanı ve lif üretimi bakımından Şanlıurfa ilk sırada, onu Aydın, Hatay, Diyarbakır, Adana ve İzmir izlemektedir. En yüksek lif verimi 596 kg/da ile Manisa ilinden elde edilmiştir. Doğru cevap A'dır.

Pamuk liflerinin uzunlukları kalınlıklarının en az yüz katıdır. Lif kalınlığı tür ve çeşide göre farklı olmakla beraber 12 ile 38 (25) μm arasında değişir. Liflerin ortası boştur. Bu boşluğa lümen denir. Doğru cevap C'dir.

Osmanlı döneminde keten lif ve yağ keteni olarak Yakın Doğu’da ve Anadolu’da yayılmıştır. Ketenli dokumacılığın merkezi Karadeniz Bölgesi’nde Kastamonu, Taşköprü, Sinop, Ayancık, İzmit, Kandıra ve Şile olmuştur. Doğru cevap B'dir.

Lif ketenlerinde dört olgunluk devresi vardır.

Yeşil olum devresi; bu devrede bitkiler henüz yeşildir. Çiçeklenme sonaermek üzeredir. Kaliteli lif elde etmek için bu devrede hasat edilir. Fakat lifrandımanı ve verimi düşüktür.

Yeşil sarı olum; bu devrede bitki saplarında aşağıdan yukarı doğru birsararma başlar. Alt yapraklar dökülmüştür. Sarı bir renk almaya başlamış kapsüller içinde tohumlar meydana gelmiştir. Tohumlar çimlenme yeteneğini kazanmış fakat yağ nispeti oldukça düşüktür. Yeşil sarı olum devresinde lif verimi ve randımanı yüksektir. Keten genellikle lifi için bu devrede hasat edilir.

Sarı (tam) olum devresi; bitkiler tamamıyla sararmış ve yapraklar tamamen dökülmüştür. Kapsüllerin ucu çatlamaya başlamış ancak tohum dökülmesi söz konusu değildir. Eğer ketenin lifinden ve tohumundan faydalanılmak istiyorsa uygun hasat devresi budur. Tohumlarında yağ nispeti tamdır. Fazla miktarda lif ve tohum alınır, lif kalitesi düşüktür, lifler sertleşmeye başlamıştır.

Ölü olum devresi; bitki tamamıyla olgunlaşmış ve kahverengi esmer birrenk almıştır. Yağ ve tohum verimi yüksektir.Tohum için hasat yapılır, lifhasadı yapılmaz. Lifler sertleşmiş, kalitesi düşmüştür. Doğru cevap A'dır.

Kotonizasyon: Sap, yaprak ve meyve gibi organlarından lif elde edilen bitkilerde havuzlamanın
ileri devrelerinde sadece lif demetlerini bağlayan pektin maddesini değil, lif hüzmelerini bağlayan pektin maddesinin de bakteriler tarafından yenilerek parçalanması sonucu kısa, parça parça liflerin ortaya çıkmasına denir. Doğru cevap E'dir.

Keten meyvelerine kapsül denir, içinde tohumları bulunur, susam tohumlarına benzer. Doğru cevap B'dir.