TARLA BİTKİLERİ II - Deneme Sınavı - 2

İçdeki çiçeklerde erkek ve dişi organlar bir aradadır. Bu çiçekler hermafroditolup, erselik bir yapıdadır. Bunlar fertildir. Bir fertil çiçek kendi polen tozu ile kendi dişi organını dölleyemez. Çünkü erkek çiçekler dişi çiçeklerden daha önce olgunlaşarak “Protandri” olayı nedeniyle kendine tozlanmayı önler. Ancak yanındaki çiçeğin poleniyle döllenebilir. Bu nedenle ayçiçeğinde % 100 yabancı döllenme hâkimdir. Doğru cevap D'dir.

Dünya susam üretimi 10 milyon tona yakındır. Bunun % 21.4’ünü Sudan, % 18’ini Hindistan, % 14.8’ini Myanmar, % 7.5’ini Tanzanya, % 0.3’ünü Türkiye ve kalanını da diğer ülkeler üretmektedir. Doğru cevap D'dir.

Sesamin zirai mücadele ilâçlarının insektisit etkilerini artırır. Sesamol ise antioksidant etkisiyle susam yağının bozulmasını önler. Doğru cevap B'dir.

Ünlü taksonomist Linne “Dünya Florası” adlı eserinde fıstığın Peru ve Brezilya kökenli olduğunu bildirmektedir. Doğru cevap A'dır.

Yerfıstığı yetiştiren ülkelerin başında Hindistan ve Çin, Nijerya, Sudan ve Tanzanya ön sıraları almaktadır. Bunları Myanmar ve Senegal izlemektedir. Asya ülkeleri ekimin yaklaşık % 11’ini, üretimin ise % 46’sını karşılamakta, bunu Afrika ülkeleri sırasıyla % 20 ve % 11.5 olarak takip etmektedir. Verimde ise ilk sıralarda ABD ve Türkiye gelmektedir. Doğru cevap B'dir.

Soya Amerika’da 1765 yılında Georgia eyaletinde yetiştirilmiş ve 1804 yılından itibaren araştırmalara başlanmıştır. 1920’de soyadan çeşitli şekillerde faydalanılmıştır. 19.asırda Orta Avrupa’da da ekilmeye başlamıştır. Doğuda, Mançurya’da gittikçe önem kazanmıştır. Soya 1.Dünya savaşından sonra Türkiye’ye girmiştir. Doğru cevap A'dır.

Kolza dünyada tohumu ve yağı en fazla üretilen bitkilerden birisidir. Kanada, AB ülkeleri; Fransa, Almanya, İngiltere, İskandinavya ülkeleri, Danimarka ve Asyada; Çin, Hindistan ve Pakistan ile Avustralyada geniş alanlarda ekilir. Kolza tek yıllık yazlık ve kışlıkları olan bir yağ bitkisidir. Kolza Hindistan’da M.Ö. 2000-1500’de ekilmiştir. Romalılar ve Yunanlılar yağını ilk defa aydınlatmada kullanmışlardır. Kolza yağının yemeklik olarak kullanımı Alman medeniyetine ait kalıntı belgelerden anlaşılmıştır. Doğru cevap D'dir.

En çok aspir Kazakistan, Rusya ve Hindistan’da ekilmektedir. Bu ülkeleri Meksika ve Tanzanya takip eder. Doğru cevap D'dir.

Hayvansal yağlar dünya yağ üretim ve tüketiminin % 15-18’ini karşılamaktadır.

Bitkisel yağlar dünya yağ üretim ve tüketiminin % 82-85’ini karşılamaktadır.

Dünyadaki önemli yağ bitkileri zeytin (% 21), palm =hurma (% 50), ayçiçeği
(% 36), çiğit (% 21), soya (% 21), yerfıstığı (% 50), susam (% 50), kolza (% 45), aspir (% 25), haşhaş (% 50), keten (% 38), kenevir (% 30), pelemir (% 25), ızgın ( %
30), ketencik (% 32), hintyağı (% 55) ve tütün (% 38)’dür.

Bugün tüketilen yağların % 30’unu soya oluşturmaktadır.

Bir insanın günde alması gereken yağ 75 g’dır.

Türkiye’de, ekim alanı ve üretim miktarı açısından ayçiçeği 1.sırada fakat verim bakımından 4.sırada bulunmaktadır.

Susam en fazla Sudan, Hindistan, Myanmar, Tanzanya, Nijerya, Çad ve Türkiye’de üretilmektedir.

Yerfıstığı yetiştiren ülkelerin başında Hindistan ve Çin, Nijerya, Sudan ve Tanzanya ön sıraları almaktadır.

Ayçiçeği, önemli yağ bitkileri arasında, bütün dünyada çizelge 5.1. de de göründüğü gibi, üretim alanı, miktarı ve verimi bakımından da soya, kolza ve yerfıstığından sonra 4. sırada yer almaktadır. Türkiye’de ise, ekim alanı ve üretim miktarı açısından 1.sırada fakat verim bakımından 4.sırada bulunmaktadır (Çizelge 5.2). Ayçiçeği Türkiye için tartışmasız en önemli yağ bitkisidir. Tek başına yağ üretiminin yarıdan fazlasını karşılamaktadır.

Bu nedenle doğru yanıt A'dır.

Ayçiçeği aynı zamanda bir yem ve süs bitkisidir. Kabuklu tohumlarda (meyve) % 35, iç kısmında ise % 45-55 yağ vardır. Yağı yemeklik yağların en kaliteli ve en iyilerindendir. Likit olarak kullanıldığı gibi, margarin yapımında da kullanılmaktadır. Yağı alındıktan sonra küspesi çok besleyici bir hayvan yemidir. Ayçiçeği çerez olarak da kullanılır. Sapları ve tablası kâğıt sanayinde selüloz kaynağı olarak faydalanıldığı gibi, yakacak olarak da kullanılmaktadır. Ayçiçeği külü inorganik madde, özellikle potas (K2O) açısından zengin olduğu için gübre olarak da yararlanılır. Ayrıca ayçiçeği sapları sundurma, gölgelik ve benzeri gibi inşaat yapımlarında da değerlendirilir. 

Bu nedenle doğru yanıt E'dir.

Ayçiçeği pnömatik mibzerlerle ekilir. Ekimde aralık mesafe 70 x 30, ekim derinliği 5-8 cm olmalıdır. Dekara 4500-5000 bitki uygundur. Dekara 400 g tohum atılır. Ekimde normal mibzer kullanılmışsa bitkiler 8-10 cm olunca tekleme yapılır. Bitkiler 3050 cm boylanınca sıra araları kazayağı veya çapa makinesi ile işlenmelidir.

Bu nedenle doğru yanıt D'dir.

Türkiye’de susamdan yağ elde edilmemektedir. Susam tohumlarından daha ziyade tahin, tahinden de tahin helvası yapıldığı için yemeklik yağ olarak kullanılmasına yetecek miktarda tohum elde kalmamaktadır.

Bu nedenle doğru yanıt D'dir.