TARLA BİTKİLERİ II - Deneme Sınavı - 10

Şeker pancarı tarımı, yüksek kültür isteyen bir iştir. Çünkü iyi şeker pancarı
yetiştirebilmek için toprak işleme, tarla ve tohum yatağı hazırlığının iyi yapılması
gereklidir. Ayrıca yüksek verimli ve üstün kaliteli çeşit, sağlıklı tohum kullanılması
şarttır. Şeker pancarının kârlı ve kazançlı, olabilmesi için ekim, çapalama, seyreltme,
gübreleme, sulama, mücadele, hasat ve tesellüm işlerinin bilgili bir şekilde
yapılması zorunludur. Bu konularda gerek Türkşeker, gerekse Pankobirlik tarım
teşkilatları yetişkin ve deneyimli teknik elemanları ile pancar çiftçilerine eğitim ve
öğretim vererek yol göstermektedir. Çiftçiler diğer ürünlerin yetiştirilmesinde de
aynı dikkati göstermekte bu da tarımın genel seviyesini yükseltmektedir.

Pancar çeşit ve varyetelerinin özelliklerine göre, kök şekli ve boyutları genetik
olarak büyük farklılıklar göstermektedir. Pancar kültür formlarında kökgövdesi
muhtelif şekillerde olmakla beraber, şişkin ve konik bir durum göstermektedir.
Pancar kökgövdesi dört kısımda incelenebilir. Baş, boyun, gövde ve kuyrukdur.
Pancar kökgövdesinde baş en dış yaprakların oturduğu yere kadar olan kısımdan
ibarettir. Pancar başına epikotil denir. Pancar başı genel olarak toprak seviyesinde
veya toprak seviyesinin bir kaç cm üstünde olur. Bu durum pancarın genetiği ile
ilgili olmakla beraber çevre şartlarının da etkisindedir. Pancar başında şeker oranı
az, başın genel kökgövdesine oranı % 6.5-16.5 oranında değişir. Pancar başında
fabrikasyon sırasında şekerin kristalize olmasına engel olan zararlı azot bulunur.
Bunun için de başın teknolojik değeri düşüktür. Pancar çiftçiden teslim alınırken
başı kestirilir. Pancar başının yem değeri ise oldukça yüksektir ve hayvan beslemede
önemli bir yemdir

Pancarda üçlü veya dörtlü münavebe uygulanıyorsa da en geçerli olanı
5-6 yılda bir aynı yere pancar getirilmesidir. Pancar için en iyi ön bitkiler yonca.
nohut, Fasulye, mercimek, fiğ gibi toprakta hem derine giden hemde geniş bir kök
sistemine sahip olan baklagillerdir. Pancar için örnek ekim nöbetleri;
1. Yıl        2. Yıl      3. Yıl       4. Yıl
Patates + Pancar + Buğday + Nadas
Pancar + Arpa + Baklagil + Patates
Buğday + Patates + Pancar + Buğday

Pancar tarımında bitkiler 5-6 yapraklı olunca birinci çapa yapılmalıdır. Çapa
işlemi elle veya çapa makineleri ile yapılabilir. Fakat pancar maliyetini düşürmek
için çapalamada makine kullanılması tavsiye edilir. Şeker pancarına bitkiler 8 ile
10 yaprak olunca ikinci çapa yapılır.
Pancar ortalama 3-4 defa, hatta bazen çok kurak geçen yerlerde 6 defa sulanır.
Sulama aralıkları 20-25 gün olmalıdır. Fazla su pancarın kitle halinde çürümesine
ve özellikle mantar hastalıklarının artmasına sebeb olabilir. Sulamada karık usulü,
yağmurlama ve damla sulama yöntemleri tavsiye edilebilir.

Seçeneklerin tamamı doğrudur. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Patates yetiştirirken yumruların gelişme devresinde, düşük sıcaklık veya yüksek sıcaklık zararlı olur. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Yerelması Amerika’nın keşfinden sonra 17. yüzyılda Fransızlar tarafından Avrupa’ya getirilmiş, önceleri saray ve kilise bahçelerinde süs bitkisi olarak yetiştirilmiştir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Tatlı patates ile ilgili verilen bilgilerin tamamı doğrudur. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Türkiye’de 1925 yılında Şeker Fabrikası kurmak için bir şirket kuran Uşak eşrafından Mollazade Nuri efendi 1926 yılında Uşak’ta ilk şeker fabrikasını kurmayı başarmış ve fabrika 1927 yılında faaliyete geçmiştir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Pancar bulutlu havaları sevmeyip ışıklı havalardan hoşlanır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Patateste üretim, tüketim, pazarlama, ticaret ve sanayi yönünden en fazla faaliyet gösteren illere patates üreticisi iller adı verilir. Nevşehir, Niğde, İzmir, Bolu ve Ordu illerinin, yıllık dikim alanları 9 bin ha’ın üzerindedir. Özellikle Nevşehir ve Niğde Türkiye’deki toplam patates dikili alanların yaklaşık % 30’ unu, üretimin ise % 44’ünü teşkil etmektedir. Niğde 20 bin ha ile en fazla patates dikimi yapan ildir. Daha sonra 6.2 bin ha ile Nevşehir, 9.4 bin ha ile İzmir bu ili takip etmektedir. Birim alana verimi en yüksek il 4340 kg/da ile Nevşehir, 3607 kg/da ile Niğde’dir. Doğru yanıt C'dir.

Patatesin organları toprak altı ve toprak üstü olmak üzere ikiye ayrılabilir. En
önemli toprak altı organları yumru, stolon ve köklerdir. Yumru, morfolojik olarak gövdenin değişikliğe uğramış şeklidir ve patatesin esas depo organını oluşturur. Bir yumrunun iki tarafı vardır. Biri stolonun bağlı olduğu göbek, karşısındaki taraf ise apikal uç yani taç kısmıdır. Gözler yumru yüzeyine spiral şeklinde
yerleşmiş ve apikal uca doğru yoğunlaşmışlardır. Pulsu yaprakların koltuklarında
yer alırlar. Gözler yüzlek ve derinde olabilir. Her bir göz bir kaç tomurcuk içerir,
bunlar merkezi tomurcuk ve yan tomurcuklardır. Doğru yanıt E'dir.

Patates yumrusu patatesin en önemli kısmıdır, yumrunun şekli, rengi, gözlerinin derin ve yüzlek oluşu çeşit ayrımında çok işe yarar, patatesin en önemli kısmı
kuşkusuz nişastalı kısmıdır. Yumrunun 3/4’ ü yaklaşık % 75’i sudur. Özellikle nişasta oranı % 10-22 arasında değişir, sarı etli patateslerde nişasta oranı az, beyazetli olanlarda daha çoktur. Patates yumrusunun şekli genel olarak ,  oval
yuvarlak uzun olur. Patates yumrusunun belirgin bir şekli yoktur. Aynı çeşit patates içinde değişik şekillere rastlamak mümkündür. Patates yumrusunun  kabukları genellikle sarı, sarı-kırmızı, kahverengi, mor renklidir, yumrunun et rengi ise beyaz, kirli beyaz, açık sarı, sarı, koyu sarı olabilir, kırmızı ve mor lekeli olan patates çeşitleri de vardır. Sarı renkli patatesler yemeklik olarak, beyaz renkliler nişastalık, haşıl ve dekstrin sanayinde kullanılır. Patates yumrularının büyüklükleri 5-500 g arasında değişir. Ortalama yumru ağırlığı 40-120 g olur. Stolonların uzunluğu 5-20 cm’dir.

Yumruların çimlenme sıcaklığı 8 °C ve gelişme devresinde istediği sıcaklık 18-22 °C’dir. Doğru yanıt A'dır.

Taban suyu yüksek, pH derecesi 4’ten düşük ve 8’den yüksek, organik maddece çok fakir topraklar patates tarımına elverişli değildir. Doğru yanıt B'dir.

Türkiye’de yerelması ekilen, üretilen ve tüketilen il Ankara’dır.
Ankara’nın dışında Konya, Sinop, Sivas, Zonguldak, İzmir, Kayseri ve Kocaeli gibi
illerde de az olmakla beraber bir miktar yetiştirilmektedir. Doğru yanıt A'dır.

Batat, yağışı fazla ve sıcaklığı yüksek olan yerlere kolayca adapte olmakta ve tarımı ekonomik bir şekilde yapılmaktadır. Bu açıdan Hatay, Adana, Mersin ve Antalya yöreleri oldukça müsaittir. Halen Hatay ilinin başta Dörtyol ve Iskenderun ilçeleri olmak üzere çeşitli yerlerde yetiştirilmektedir. Doğru yanıt A'dır.

Pancar başına epikotil denir. Pancar boynuna hipokotil denir.  Pancar tohum
topaklarına glomerul denir. Çok rüşeymli pancarlardan poligerm, tek rüşeymli pancarlardan monogerm tohum elde edilir. Perigon; çanak ve taç yaprakların  birleşik haline verilen isimdir. Doğru yanıt C'dir.

Bugün Türkiye’de ekonomik olarak tarımı yapılan nişasta ve şeker bitkileri (NİŞE)
patates, yer elması, tatlı patates (batat) ve şeker pancarıdır

Dünyadaki en önemli şeker kaynağı ise, Türkiye’de ekonomik olarak üretilemeyen, sadece Çukurova,
Mersin ve Antalya’da çerezlik olarak yetiştirilen şeker kamışıdır.