TARLA BİTKİLERİ I

Yemeklik baklagil bitkilerinin ülkemiz tarım alanlarını kapsayan yüzdelik oranı, %(yüzde)10'dur.

Ülkemiz tarım alanlarının %10’unu kapsayan yemeklik baklagil bitkileri, gerek sa- hip oldukları yüksek protein içeriği nedeniyle beslenme ve gerekse azot bağlama özelliklerinden dolayı ekim nöbeti sistemlerinde aranan bitkilerdir.

Baklagil tanelerinin kuru madde olarak % 50’den daha fazlası karbonhidratlardan oluşur.

Aminoasitlerin sekiz tanesi (isoleucine, leucine, lycine, methionine, phenylalanine, threonine, valin ve tryptophane) insanların günlük besinleriyle mutlaka karşılanmalıdır.

Aynı tarla üzerinde değişik bitkilerin belirli bir sıra içerisinde birbirinin ardından yetiştirilmesine ekim nöbeti denir.

Dünya verilerine göre en fazla ekim alanına sahip yemeklik baklagil cinsi 25 211 468 ha ile fasulyedir.

Türkiye’de işlenen toplam alanın yaklaşık % 74’ünü tahıllar, % 8. 3’ünü yemeklik baklagiller kaplamaktadır.

Son verilere göre ülkemizde en fazla ekim alanına sahip yemeklik baklagil cinsi 505 165 ha ile nohuttur.

Phaseolus cinsine bağlı yaklaşık 230 tür bulunmakta, ancak bu türlerin bir çoğu yabani olarak yetişmektedir.

Çimlenme için optimum sıcaklık 16-20 °C’dir

Bilinen 170 Vigna türünün 120 tanesi Tropik Afrika’da 22 tanesi de Hindistan ve Güney-Doğu Asya’da bulunmaktadır.

Ülkemiz tarım alanlarının %10’unu kapsayan yemeklik baklagil bitkileri, gerek sahip oldukları yüksek protein içeriği nedeniyle beslenme ve gerekse azot bağlama özelliklerinden dolayı ekim nöbeti sistemlerinde aranan bitkilerdir.

Ülkemiz tarım alanlarının %10’unu kapsayan yemeklik baklagil bitkileri, gerek sahip oldukları yüksek protein içeriği nedeniyle beslenme ve gerekse azot bağlama özelliklerinden dolayı ekim nöbeti sistemlerinde aranan bitkilerdir.

Yemeklik tane baklagiller binlerce yıldır insanların diyetlerinin önemli bir kısmını oluşturmuşlardır. Yemeklik tane baklagillerin, antik dönemlerde Akdenizliler, Mezopotamyalılar, Mısırlılar, Macarlar, Truvalılar ve İngilizler tarafından beslenmede kullanıldığı, geçmişlerinin 5000 yıl öncesine dayandığı çeşitli delillerle ortaya çıkmıştır.

Yemeklik baklagillerin toprağa bağladıkları azot miktarı çeşide ve çevre koşullarına göre değişmekle beraber, yılda genel olarak 5-20 kg/da dolaylarındadır (Şehirali 1988).

Ülkemizde yemeklik tane baklagiller adı altında nohut, mercimek, fasulye, bakla, börülce ve bezelye olmak üzere altı tane cins incelenir ve önemleri, beslenmede, ekim nöbetinde ve ekonomik olmak üzere üç ana başlık altında toplanabilir.

Tüm baklagillerde olduğu gibi yemeklik baklagiller de bünyelerinde yüksek oranda (% 18-36) protein bulundurdukları için beslenmede büyük önem taşırlar.

Fasulyede bitki boyu çeşide ve çevresel koşullara bağlı olmakla 17.0-164.0 cm arasında değişiklik göstermektedir.

Fasulyenin gelişme döneminde iki tip yaprak görülür. Bunlardan ilki olan kotilodon yapraklarıdır. Bunlar tohumların çimlenip toprak yüzüne çıkması sırasında görülen, kalp şeklinde ve iki tanedirler. İlk yapraklardan sonra üç yaprakcıktan oluşan asıl yapraklar meydana gelir. Bu yaprakların gövde üzerindeki dizişli spiraldır. Fasulye yapraklarında üçgen biçimli altı adet kulakcık (stipula) bulunmaktadır.

Fasulye tanesinde bulunan proteinler bir çok proteinin karışımından oluşmuştur. Bunların %62-95 kadarı suda erimekte, %13 kadarı sodada ve %2-25 kadarı da tuzda erimektedir.