TARLA BİTKİLERİ I

Türkiye tarım bölgelerinde çeltik ekilişi ve üretimi incelendiğinde, Marmara, Karadeniz ve Orta Kuzey bölgeleri ekiliş ve üretimin %80’ni karşılamaktadır. Çeltik ekiminin yaygın olduğu illerimiz ise Edirne, Samsun, Çorum, Balıkesir, Sinop, Çanakkale, Çankırı, Kastamonu illeri olup, bunları Diyarbakır ve İçel illeri izlemektedir. Tuzlu ve alkali toprakları ıslah etmek bakımından GAP alanında çeltik tarımının artması gündeme geldiğinde, bölgedeki fazla işgücüne de yeni iş alanları ortaya çıkabilir.

Çeltik bitkisinde tane; karyopsis ile onu sıkıca saran (yapışmadan) iç kavuz ve kapçıktan oluşur. Çeltik pirince işlendiğinde kepeğe ayrılan tane kabuğunda renk beyaz, açık kahverengi, benekli kahverengi, kahverengi, kırmızı, karışık mor ve mor olabilir. Bu kavuzlar harman sonunda da karyopsisten ayrılmaz. Kavuzlu ürüne “çeltik” denir. Yalnız çiçek kavuzları soyulmuş ancak, pirince işleme ve parlatma işlemi görmemiş taneye de “kargo” (brown rice) adı verilir. Dünya ve ülkemizde yetiştirilen çeltik çeşitleri tane iriliğine ve vejetasyon süresine göre sınıflandırılır.

Çeltikte minimum çimlenme sıcaklığı 12°C olmasına rağmen, günlük ortalama sıcaklığın 20°C’nin üzerinde seyrettiği yerlerde iyi yetişir. Çiçeklenme ve tozlanma dönemindeki düşük sıcaklıklar (10-17 °C) salkımda sterilite-kısırlık oranını artırır ve boş başakçıkların veya salkımların miktarı artar.

Kullanılacak tohumluk, ekolojiye uygun ve temiz olmalıdır. Genel olarak; kılçıklı çeşitler daha az verimli topraklarda, kılçıksız çeşitler yüksek verimli topraklara uygundur. Ülkemizde tarımı yapılan küçük taneli çeşitlerde 15 kg/da, orta taneli çeşitlerde 17-18 kg/da ve iri-uzun taneli çeşitlerde 20 kg/da tohumluk önerilmektedir.

Kullanılacak gübre miktarı toprak özelliği, ekilen çeşit ve ekim zamanına göre değiştiğinden 15 kg/da azot uygulanmalıdır. Çeltiğin azotlu gübre isteği fazladır. Bu isteği 80 kg/da amonyum sülfat veya 33 kg/da üre ile karşılanabilir. Azot üç dönemde verilirse daha iyi olur. 1/3’ü ekim öncesi, 1/3’ü kardeşlenme başlangıcı ve 1/3’ü de salkım oluşum devresinde uygulanmalıdır.

Çeltik pirince işlenince 100 kg’da şu ürünler alınır: 50-60 kg Sağlam pirinç (bu toplama pirinç ya da çeltik randımanı adı verilir.) 10-20 kg Kırık pirinç 13 kg Pirinç kepeği 3 kg Pirinç cila unu 20 kg kavuzlardır.

Buğdaygiller familyasının Phalarideae oymağına giren kuşyeminin, bilinen 7 türü vardır. Bunlardan 4’ü yem bitkisi olarak önem taşır. Bazıları yarı yabani form olup, ılıman ülkelerde çok yıllık olarak yetişirler. Kuşyeminin gen merkezi Vavilov’a (1951) göre, Batı Akdeniz ülkeleridir. Kuşyemi tek yıllık ve yazlık bir bitkidir. Kültür çeşitlerinde, kromozom sayısı 2n=12 olarak bulunmuştur. Yabanisi yumrulu kanyaştır (P. tuberosa). En fazla kuşyemi olarak tüketilir. Arjantin, Meksika, Fas, İspanya, İtalya ve Türkiye en fazla kuşyemi yetiştirilen ülkeler olmakla beraber, tarımı gittikçe azalmaktadır. Yurdumuzda daha çok, dış satım ürünü olarak önemlidir. Trakya bölgesinde, çok az bir kültürü vardır. Dolayısıyla İç Anadolu bölgesinde değil Trakya’da ekimi yapılmaktadır.

Çim kökü sayısı bir tanedir. Yüzlek, saçak kök sistemine sahiptir. Bitki boyu 30-60 cm, sap narin ince yapılı, 3-4 mm çapında ve içi boştur. Kuşyemi kardeşlenebilir, her sap uçta bir çiçek topluluğu taşır. Yaprakta kulakçık yoktur. Yaprak kını, çıktığı boğumun üzerindeki boğum arasını sarar. 4-5 mm enindeki zarımsı yakacık sapı sarar. Yaprak ayası çok kısa, dar ve sivri uçludur. Sap ve yaprakta protein oranı, diğer tahıllara göre oldukça yüksektir. Bu nedenle daneleri küçük evcil hayvanlar, sapları ise, büyük baş hayvanlar tarafından sevilerek yenir. Vejetasyon süresi 60-65 gündür. Sonuç olarak yüzlek ve saçak kök ifadesi doğrudur.

Normal hasatlarda su oranı % 20 ye düştükten sonra yapılır. Örneğin makineli hasatlarda nem oranı % 19 dan düşük olmalıdır.

Mısır Rastığı bir mısır hastalığıdır. Hastalık nedeni fungusdur. Diğer seçenekler ise mısır bitkisinde bulunan zararlılardır.

Sorgum bicolor ssp. Technicus süpürge yapımında kullanılır. Teknik ve sanayii amaçlı yapıldığı için de technicus ismi verilmiş.

Sorgum halepense yabancı ot sınıfına giren bir ottur. Avusturalya ve Yeni Zelanda’da yem bitkisi olarak a değerlendirilir.

Sorgum bitkisinin sapları kağıt yapımında kullanılır ve iyi kalite bir kağıttır.

Sorgum tanesi kuru veya yaş öğütme işlemleriyle, taneyi oluşturan kabuk, embriyo ve endosperm birbirinden ayrılır. Ayrılan kabuk ve embriyo yem sanayinde, endosperm una işlenerek gıda sanayinde ve yine endospermden elde edilen nişasta
gıda, kimya, tekstil ve fermantasyon sanayinde değerlendirilebilmektedir.

Boza darısı Panicum miliaceum L. bitkisidir. Kumdarı adı ile de bilinir.

Sert mısır, evsel tüketime (yemek ve ekmek yapmak için)en uygun olan mısır çeşididir. Karadeniz bölgesi insanı çok fazla evsel mısır tükettiği için bu mısır türünün bu bölgemizde daha fazla üretimi normaldir.

Mısır yetişme dönemi içerisinde düzenli ve fazla suya gereksinim duyar. Yurdumuzun Karadeniz Bölgesinde yağışlar düzenli ve boldur. Bu yüzden mısır tarımına uygundur.

tava

Kırçeltiği ,derin su çeltiği ,tava çeltiği

Japonya