TARLA BİTKİLERİ I

Mısır tanesi 4 kısımdan meydana gelir. Bunlar kabuk, endosperm, embriyo ve sapçıktır. Tüm tanenin % 5’ini kabuk, % 82 ‘sini endosperm, % 12 ‘sini embriyo ve %1 ‘ini sapçık oluşturur.

Mısırın en uygun büyüme sıcaklığı 25-30 °C arasıdır.

Yaygın uygulama olarak sonbaharda toprak uygun tavdayken 8-10 cm derinlikten anız bozma yapılır.

Endüstride sorgumun tane ve yan ürünlerinin işlenme ve kullanılma alanları giderek artmaktadır. Makarna, nişasta ve alkol endüstrisinde sorgum tanesi geniş çapta kullanılır. Tanesinden yüksek kaliteli Tapioca nişastasına denk kalitede nişasta elde edilmesi yanında, duvar kağıtları ve kumaşların kolalanması, kağıt ve tutkal, yağ ve dekstroz, petrol sondaj borularının ısınmasını önleyen maddelerin elde edilmesi, bira ve diğer içeceklerin yapımı gibi pek çok alanda da sorgumdan yararlanılmaktadır.

Sorghum bicolor ssp. sudanensis: Sudan otu (2n=20), dünyada hayvan yemi olarak geniş alanlarda yetiştirilen bir alt türdür.

Ekim alanı bakımından tahıllar içinde 4., üretim bakımından 5. sırada yer alır.

Cindarı: Yabancı otlardan temiz iyi bir tohum yatağı ister. İlk gelişme devresinde yabancı otlarla rekabetleri zayıftır. Yabancı otlar ne kadar iyi yok edilir ve tarladaki kesekler ne kadar iyi parçalanıp ezilirse, üründe o kadar yüksek olur. Cindarıda büyüme ve gelişme, ekimden bir ay sonra hızlanır. Vejetasyon 75-90 günde tamamlanır.

Darılar içinde vejetasyon süresi en kısa olanı kumdarı olup, ömrünü 50-80 günde tamamlar.

Mısır çeşitleri, 7 çeşit grubu altında toplanmaktadır.

Zea mays indendata Atdifli mısır

Zea mays indurata Sert mısır

Zea mays everta Cin mısır

Zea mays saccharata şeker mısır

Zea mays tunicata Kavuzlu mısır

Zea mays amylaceae Unlu mısır

Zea mays ceratina Mumlu mısır

Sıcağı seven yazlık bir bitkidir. Afrika, Asya, Avustralya gibi değişik kıtalarda yabani formlarının bulunduğu bilinmektedir. Orijini hakkında değişik görüşler vardır. Muhtemelen Etiyopya ve Sudan orijinli olup, Afrika’nın öteki kısımlarına, Hindistan’a Güney Do¤u Asya’ya, Avustralya ve A.B.D. ‘ne buradan dağılmıştır.

Sorgumun 2016 yılında dünya verim ortalaması 143 kg/da olarak bildirilmektedir. En fazla yetiştirildiği ülkeler sırasıyla Nijerya, Sudan, Meksika, Etiyopya, Hindistan, Arjantin ve Çin’dir.

Sorghum bicolor ssp. saccharatum: şeker darısı (2n=20), bitkileri bol şıralı olup, şıranın şeker oranı yüksektir. Sapları ezilerek veya sıkıştırılarak şerbeti çıkarılır ve pekmezi yapılır. şeker darısı çeşitleri Trakya Bölgemizde küçük lokasyonlarda yetiştirilirken bugün kaybolmuştur.

Kumdarı (Panicum miliaceum L.) 2n=36 Dünya ülkelerinde beyaz Fransız darısı, kırmızı Fransız darısı, proso millet, hog millet, kahverengi tane darısı, tane süpürge darısı adıyla ve ülkemizde de boza darısı olarak bilinir. Uygun iklimlerde, bütün kültür alanlarına yayılmıştır. Tarih öncesi zamanlardan beri insan beslenmesinde, tane ürünü olarak yetiştirilmektedir. Rusya, Yakındoğu ve Hindistan’da önemli bir besin kaynağıdır. Bitkileri genellikle kısa boylu ve ufak habitusludur

Zea mays indurata sert mısır kaynağıdır.

Şeker mısırda koçan orta lat bölümde yer alır

Çimlenmeyi takiben bitki sapının toprak altındaki (3-5 cm toprak altında) boğumlarından adventif kökler çıkar.

Scutellum: kalkancıktır.

Sorghum halepense: Kanyaş.

Sorghum bicolor ssp. saccharatum  sapları ezilerek veya sıkıştırılarak şerbeti çıkarılır ve pekmezi yapılır.

Sorghum bicolor L. Moench. bitkisinin sinonimi  Sorghum vulgare Pers.