TARLA BİTKİLERİ I

Tarla, tarıma elverişli, sınırlı ve belirli bir toprak parçasını ifade etmektedir. Bitkisel üretimde tarla geniş alanları içermektedir.

Tarla bitkileri, yetiştirilen bitkilerin ve elde edilen ürünlerin cinslerine göre gruplara ayrılır. Yağ bitkileri: ayçiçeği, kolza, susam, haşhaş, pamuk, aspir, soya fasulyesi, yer fıstığı ve diğerleri.

Türkiye toplam karalar alanı 77.0 milyon hektardır. Bu alanın % 30.4’ü tarım arazisi, % 19'u çayır ve mera arazisinden oluşmaktadır.

Sulu Ziraat Sistemi; Kuru ziraat ekolojik bölgelerinde bitkilerin büyümeleri ve ürün vermeleri için gerekli suyu, sulama suyu ile karşılayan yerlerdeki ziraat sistemidir. Sulama, doğal yağışlarla karşılanamayan ve bitki büyümesi için gereken suyun toprağa verilmesidir. Sulu tarımda üretim sürekli yapılmakta ve nadas yoktur.

Anız, toprak yüzeyinde yer alan sap, saman gibi benzeri atıklara denir.

Nadas, toprağın işlenerek belli bir süre boş bırakılmasıdır. Nadas yapılma zamanına ve yapılma şekline göre çeşitlere ayrılabilir. Örneğin; güz nadası, yarım nadas, bostan nadası, kara nadas, anızlı nadas ve tam nadas.

Ekim nöbetinin faydaları;

Yöntemler içerisinde en ilkel ekim yöntemi olan serpme ekimde tohumlar tarla yüzeyine elle ve değişik serpici aletlerle atılır ve tohumların üzeri çeşitli toprak işleme aletleri ile kapatılır. Bu ekim yönteminde tohumun tarla yüzüne dağılımı homojen olmamaktadır.

Fosforlu gübrelerin ekim döneminde verilmesine karşın azotlu gübrelerin bitkinin ihtiyaç duyduğu devrelerde bölünerek verilmesi gerekmektedir. Serin iklim tahıllarında bitkiye verilecek toplam azotun 1/3’ü ekimle birlikte, 2/3’ü sapa kalkma devresinde verilmelidir.

Vernalizasyon; kışlık tahıllarda çimlenme ile sapa kalkma dönemleri arasındaki devrede, 1-5 C arasında 5-60 günlük bir düşük sıcaklıkta kalma isteğidir. Vernalizasyon istek süresi az olan kışlık tahıllar (buğday, arpa, çavdar, yulaf, tritikale) bazı yıllar kısa süreli soğuklardan aldanır ve sapa kalkmaya yönelir.

Tarım; bitki ve hayvan yetiştirilmesi, bu faaliyetler sonucunda bitkisel ve hayvansal ürünlerin üretilmesi ve bunların işlenip değerlendirilmesidir.

Tarla bitkileri, yetiştirilen bitkilerin ve elde edilen ürünlerin cinslerine göre gruplara ayrılır. Bunlar:

• Tahıllar

- Serin iklim tahılları (buğday, arpa, çavdar, yulaf, tritikale)

- Sıcak iklim tahılları (mısır, çeltik, darılar, kuşyemi)

• Yemeklik Tane Baklagiller (nohut, mercimek, fasulye, bezelye, bakla, börülce)

• Endüstri Bitkileri

- Yağ bitkileri (ayçiçeği, kolza, susam, haşhaş, pamuk, aspir, soya fasulyesi, yer fıstığı ve diğerleri)

- Lif ve kauçuk bitkileri (pamuk, keten, kenevir, jüt, göksakızı ve diğerleri)

- Nişasta ve şeker bitkileri (şeker pancarı, şeker kamışı, patates)

- Keyf, ilaç ve baharat bitkileri (tütün, haşhaş, anason, şerbetçiotu, hardal, vanilya ve diğerleri)

• Yem bitkileri ve çayır mera

- Yem bitkileri (yonca, adi fiğ, korunga, üçgül, ayrık, ve diğerleri)

- Çayır meralar (doğal olarak yetişen, biçilerek ve hayvanlara otlatılarak değerlendirilen alanlardır)

Toprak işlemenin amacı, yetiştirilecek bitki, toprağın yapısı, toprağın işlenme zamanı, ekim nöbeti ve iklim şartlarına göre değişmektedir. Toprağı işlemenin esas olarak iki amacı vardır. Bunlar, üretilecek bitkinin yetişeceği yerde bulunan yabancı otları yok etmek ve ekilecek tohuma uygun çim yatağı hazırlamaktır.

Kuru Ziraat Sisteminin uygulandığı alanlarda tahıl tarlalarının işlenmesinde şu toprak işleme yöntemleri uygulanmaktadır:

a- Yırtarak Toprak İşleme Yöntemi: Dişli tırmıklar, karasaban, kültüvatörler, taban yırtan pulluklar ve benzeri gibi toprak işleme aletleri toprağı yırtarak işlerler.

b- Devirerek Toprak İşleme Yöntemi: Kulaklı (soklu) pulluklar, diskli pulluklar, diskaro ve benzerleri gibi toprak işleme aletleri toprağı devirerek işlerler.

c- Alttan Toprak İşleme Yöntemi: Kazayakları, kırlangıç kuyruğu pulluklar ve benzeri gibi toprak işleme aletleri toprağı alttan işlerler.

Nadas, toprağın işlenerek belli bir süre boş bırakılmasıdır. Nadas yapılma zamanına ve yapılma şekline göre çeşitlere ayrılabilir. Örneğin; güz nadası, yarım nadas, bostan nadası, kara nadas, anızlı nadas ve tam nadas.

Güz Nadası: Anız bozma ile başlar. Ekim ayı başına kadar devam eder. Bu nadas sistemi kuru ziraat sisteminde uygulanmaz.

Yarım Nadas: Anız bozma kışa girerken yapılır, ilkbaharda ekim yapılır.

Tam Nadas: Tarlanın bir yıldan fazla bir süre içinde işlenerek boş bırakılmasıdır. Anız bozma ile başlar. Sonbaharda derin (25 - 30 cm) ve ilkbaharda ise daha az derinlikte (12-15 cm) sürülür.

Kara Nadas: Nadas işlemesi Mart ortası ile Nisan başlarında başlar, Ekim ayına kadar devam eder. Kurak bölgelerde uygulanır. Bu bölgelerde hasattan sonra gölge tavı yoktur. Bundan dolayı anız bozma da yapılmaz. Sonbahar işlemesi zararlı olmamakla beraber faydalı da değildir. İlk işleme ilkbaharda tarla 2/3 otlandıktan sonra pullukla yapılır. Daha sonra tarla otlandıkça ikileme ve üçleme ise yüzeysel toprak işleme aletleri ile yapılır.

Anızlı Nadas: Anızlı nadasta toprak işleme yüzeysel toprak işleme aletleri ile alttan yapılır. Toprak üstündeki anız kalıntıları olduğu gibi bırakılır. Kuru ziraat sisteminde ilk işleme kıştan sonra tarlaya ilk girilebildiği zaman (Orta Anadolu’da Mart sonu- Nisan başı) yapılır. Bundan sonra tarla otlandıkça ikileme, üçleme aynı aletlerle yapılır.

Türkiye’de, özellikle kuru ziraat sisteminin uygulandığı alanlarda, serin iklim tahıllarının güzden ve kışlık olarak ekilmesi hem ürünü güvence altına alır, hem de birim alandan daha yüksek verim kaldırmak için mutlak gereklidir. Güzlük ekimin, daha yüksek verim sağlayabilmesi için, bitkilerin 3-5 yapraklı olarak kışa girmeleri istenilen bir durumdur. Bitkilerin 3-5 yapraklı devrede kışa girebilmeleri içinde ekimin kıştan önce (sonbaharda) günlük ortalama sıcaklığın 5-8 °C ‘ye düştüğü zaman yapılmasının gerekli olduğu saptanmıştır. Bu devre Orta Anadolu’da 10-15 Ekim tarihleri arasına rastlar.

Toprağın killi, tınlı, killi-tınlı veya diğer toprak bünye sınıflarında olmasına göre ekilecek tohum miktarları da farklılıklar göstermektedir. Tınlı yapıya sahip topraklar, kardeşlenme oranı üzerine olumlu etkide bulunduklarından bu tip topraklarda ekimde m2’de daha az tohum sayısı ile yetinilir.

Tohum miktarı; birim alana atılacak tohum sayısı (m2’de tohum sayısı), tohumun ağırlığı (1000 tane ağırlığı), safiyeti ve çimlenme yeteneğine (biyolojik değer) göre belirlenir.

Tarla bitkilerinde uygulanan başlıca ekim yöntemlerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.

Serpme Ekim

Sıraya Ekim

Ocağa Ekim

Hasadın, tane kaybını önlemek amacıyla tane ile başakçığın bağı tam kopmadan ve tanedeki su oranı % 18.5-14.5 arasında iken yapılması gerekir.