Tarla Tarımı

Tarla bitkileri, yetiştirilen bitkilerin ve elde edilen ürünlerin cinslerine göre gruplara ayrılır. Bunlar:
• Tahıllar
- Serin iklim tahılları (buğday, arpa, çavdar, yulaf, tritikale)
- Sıcak iklim tahılları (mısır, çeltik, darılar, kuşyemi)
• Yemeklik Tane Baklagiller (nohut, mercimek, fasulye, bezelye, bakla, börülce)
• Endüstri Bitkileri
- Yağ bitkileri (ayçiçeği, kolza, susam, haşhaş, pamuk, aspir, soya fasulyesi, yer fıstığı ve diğerleri)
- Lif ve kauçuk bitkileri (pamuk, keten, kenevir, jüt, göksakızı ve diğerleri)
- Nişasta ve şeker bitkileri (şeker pancarı, şeker kamışı, patates)
- Keyf, ilaç ve baharat bitkileri (tütün, haşhaş, anason, şerbetçiotu, hardal, vanilya ve diğerleri)
• Yem bitkileri ve çayır mera
- Yem bitkileri (yonca, adi fiğ, korunga, üçgül, ayrık, ve diğerleri)
- Çayır meralar (doğal olarak yetişen, biçilerek ve hayvanlara otlatılarak değerlendirilen alanlardır)

Tarla alanlarının kullanılmasında ülkenin fizik, ekonomik ve sosyal koşullarının büyük etkisi vardır. Yağışın miktarı, mevsimlere dağılışı, kullanılmaya hazır ve kontrol altındaki hazır su miktarı tarla tarımında uygulanması gereken sistemleri belirleyen en önemli etkenlerin başında gelir.

Ülkemizde çoğunlukla uygulama alanı bulunan ziraat sistemi kuru ziraat sistemidir. Bu sistemde amaç, yağış sularının hepsinin titizlikle toprakta biriktirilmesiyle kurak şartlarda uygun bitkilerden yeteri kadar ürün almaktır.

Toprağı işlemenin esas olarak iki amacı vardır. Bunlar, üretilecek bitkinin yetişeceği yerde bulunan yabancı otları yok etmek ve ekilecek tohuma uygun çim yatağı hazırlamaktır. Bunun yanında bitki artıkları, anız, gübre ile bazı yabancı ot öldürücü ilaçların toprağa gömülmesi de sağlanmaktadır. Bazı yörelerimizde daha iyi bir tohum yatağı hazırlığı için anızlar yakılmaktadır. Bunun yanında toprak işlemenin amacı, yetiştirilecek bitki, toprağın yapısı, toprağın işlenme zamanı, ekim nöbeti ve iklim şartlarına göre değişmektedir. Tüm bu bilgiler dikkate alınarak amacına uygun şekilde toprağı işlemek gerekir.

Kuru Ziraat Sisteminin uygulandığı alanlarda tahıl tarlalarının işlenmesinde şu toprak işleme yöntemleri uygulanmaktadır:
a- Yırtarak Toprak İşleme Yöntemi: Dişli tırmıklar, karasaban, kültüvatörler, taban yırtan pulluklar ve benzeri gibi toprak işleme aletleri toprağı yırtarak işlerler.
b- Devirerek Toprak İşleme Yöntemi: Kulaklı (soklu) pulluklar, diskli pulluklar, diskaro ve benzerleri gibi toprak işleme aletleri toprağı devirerek işlerler.
c- Alttan Toprak İşleme Yöntemi: Kazayakları, kırlangıç kuyruğu pulluklar ve benzeri gibi toprak işleme aletleri toprağı alttan işlerler.

Güz Nadası anız bozma ile başlar. Ekim ayı başına kadar devam eder. Bu nadas sistemi kuru ziraat sisteminde uygulanmaz. Kara nadası'nda ise; Nadas işlemesi Mart ortası ile Nisan başlarında başlar, Ekim ayına kadar devam eder. Kurak bölgelerde uygulanır. Bu bölgelerde hasattan sonra gölge tavı yoktur. Bundan dolayı anız bozma da yapılmaz. Sonbahar işlemesi zararlı olmamakla beraber faydalı da değildir. İlk işleme ilkbaharda tarla 2/3 otlandıktan sonra pullukla yapılır. Daha sonra tarla otlandıkça ikileme ve üçleme ise yüzeysel toprak işleme aletleri ile yapılır. 

Kara Nadas'ta nadas işlemesi Mart ortası ile Nisan başlarında başlar, Ekim ayına kadar devam eder. Kurak bölgelerde uygulanır. Bu bölgelerde hasattan sonra gölge tavı yoktur. Bundan dolayı anız bozma da yapılmaz. Sonbahar işlemesi zararlı olmamakla beraber faydalı da değildir. İlk işleme ilkbaharda tarla 2/3 otlandıktan sonra pullukla yapılır. Daha sonra tarla otlandıkça ikileme ve üçleme ise yüzeysel toprak işleme aletleri ile yapılır.
Anızlı Nadas'ta ise; toprak işleme yüzeysel toprak işleme aletleri ile alttan yapılır. Toprak üstündeki anız kalıntıları olduğu gibi bırakılır. Kuru ziraat sisteminde ilk işleme kıştan sonra tarlaya ilk girilebildiği zaman (Orta Anadolu’da Mart sonu- Nisan başı) yapılır. Bundan sonra tarla otlandıkça ikileme, üçleme aynı aletlerle yapılır. Nadas çeşitlerinden kara nadas ve anızlı nadas birbirleriyle karşılaştırıldığında ise en uygun metodun anızlı nadas olduğu görülmektedir. Kara nadasta ilk toprak işlemesinin pulluk ile yapılması kuru ziraat bölgelerinde tarla yüzeyinin iyice ufalanmasına, dolayısıyla su ve rüzgar erozyonuna açık bir yüzey oluşmasına neden olmaktadır. Anızlı nadasta ise, tarla kırlangıç kuyruğu veya kazayağı adı verilen toprak işleme aletleri ile 5-8 cm derinlikte en fazla 10 cm derinlikte işlenmektedir. Toprak alttan işlenirken, bir yandan otlar kök boğazından kesilmekte, öte yandan üst toprak 3-5 cm yükseltilmektedir. Toprağı devirmeksizin alttan işleyen aletler, toprak üstündeki anız örtüsünü olduğu gibi bırakırlar. 

Ekim nöbetinin faydalarını şöyle sıralamak mümkündür:
• Erozyonu önlemek (azaltmak),
• Toprak canlılığını derinlemesine arttırmak,
• Toprağın değişik katlarından aynı derecede faydalanmak,
• Hastalık ve zararlılarla mücadele etmek,
• Toprağın yapısını düzeltmek,
• Çeşitli ürünler yetiştirilerek ekonomik yönden fayda sağlamak.

Uygun ekim zamanının seçimi çok önemlidir. Örneğin, Türkiye’de, özellikle kuru ziraat sisteminin uygulandığı alanlarda, serin iklim tahıllarının güzden ve kışlık olarak ekilmesi hem ürünü güvence altına alır, hem de birim alandan daha yüksek verim kaldırmak için mutlak gereklidir. Güzlük ekimin, daha yüksek verim sağlayabilmesi için, bitkilerin 3-5 yapraklı olarak kışa girmeleri istenilen bir durumdur. Bitkilerin 3-5 yapraklı devrede kışa girebilmeleri içinde ekimin kıştan önce (sonbaharda) günlük ortalama sıcaklığın 5-8 °C ‘ye düştüğü zaman yapılmasının gerekli olduğu saptanmıştır. Bu devre Orta Anadolu’da 10-15 Ekim tarihleri arasına rastlar. Kuru tarım alanlarında yeterli serin iklim tahılı üretimi ve yüksek verim için kışlık ekim temel ilkedir.

Çim kını sıcak ortamda geliştiği zaman kısa kalmasına karşın, soğuk ortamda (5 °C) geliştiğinde çeşitlere göre 14- 16 cm’ye kadar uzayabilmektedir. Yani çim kını düşük sıcaklıkta en uzun boyu almaktadır.

Yöntemler içerisinde en ilkel ekim yöntemi olan serpme ekim yönteminde tohumun tarla yüzüne dağılımı homojen olmamaktadır. İstenilen bitki sıklığını elde etmek zordur. Aynı zamanda bu ekim yönteminde bakım ve hasat işlemleri istenildiği gibi yapılamamaktadır. Bunlar bu ekim yönteminin dezavantajlarıdır.

Birim alandan fazla ürün almak için gerekli olan azotun  bitkiler üzerinde değişik etkileri vardır. Yeterli dozda verilen azot, vejetatif gelişmeyi hızlandırmakta, tahıllarda kardeşlenmeyi artırmakta ve erme devrelerini geciktirmektedir. Türkiye’nin değişik yörelerinde yapılan araştırmalar ise fosforlu gübrelerin bitki kök gelişmesindeki önemini ve verim artışındaki katkısını açıkça göstermiştir. Fosforlu gübrelerin kök gelişmesine olan olumlu etkileri, bu gübrelerin ekimle birlikte verilmelerini zorunlu kılmaktadır. Tahılların kuvvetli ve derin bir kök sistemi meydana getirmesini sağlayan fosfor, genellikle ilk gelişme devrelerinde alınır. Fosfor, başaklanma ve çiçeklenmeyi çabuklaştırmakta, erme devrelerini de kısaltmaktadır. Böylece fosfor, bitkilerin daha erken hasat olgunluğuna gelmelerini sağlamaktadır.

Verilecek gübre miktarını belirlemede; toprak analiz sonuçları, ekolojik koşullar ve yetiştirilecek çeşit göz önünde bulundurulmalıdır. Bu üç unsur önemlidir.

Özellikle yazlık ekilen çapa bitkilerinde yüksek verim için birim alanda (metrekarede veya dekarda) bulunması gereken bitki sıklığının sağlanması gerekir. Bunun için çapalama ile fazla bitkiler yok edilirken yani seyreltme yapılırken, öte yandan tarlada görülen yabancı otlar da yok edilerek bitkilerin boğazı doldurulur.

Zararlılarla Savaşta; kültür bitkilerine zarar veren zararlıların yoğunluk durumu dikkate alınarak, ilaçla mücadele yoluna gidilir. Burada üzerinde önemle durulması gereken konu doğal dengeyi bozmamak, yani zararlı ilaçlama yoğunluğuna ulaşmamışsa ilaçlamalardan kaçınmaktır.
Hastalıklarla Savaşta ise; tohum ilaçlamasıyla işleme başlanır ve gerekli olduğu devrelerde ilaçlama yapılarak hastalık etkisi azaltılabilir.

Yurdumuzun değişik bölgelerinde çeşitli hasat yöntemleri uygulanmaktadır. El ile yolarak ya da orakla, tırpan (kosa) ile, orak makinaları (dolaplı biçer, biçer bağlar) ile hasat yapılır. Biçerdöverlerden yararlanarak da hem hasat ve hem de harman bir arada yapılır.

Toprağın işlenmesi hangi şekil ve yöntemle olursa olsun, özellikle kurak bölgelerde toprak yapısını bozmakta, erozyona yol açmakta ve topraktan suyun uzaklaşmasına neden olmaktadır.

Uygun toprak işleme ile aşağıda belirtilen olumlu sonuçlar elde edilir;

• Toprakta su ve rüzgar erozyonunu önleyen bir yüzey pürüzlülüğü oluşturulur.
• Toprakta bitki gelişmesini kısıtlayıcı etmen olan nemin daha fazla birikimine olanak sağlanır.
• Toprak geçirgenliği artırılır ve iyi bir yapı oluşturulur.

Tam nadasta tarlanın bir yıldan fazla bir süre içinde işlenerek boş bırakılması söz konusudur. Anız bozma ile başlar. Sonbaharda derin (25 - 30 cm) ve ilkbaharda ise daha az derinlikte (12-15 cm) sürülür. Ancak yarım nadasta ise; anız bozma kışa girerken yapılır, ilkbaharda ekim yapılır.

• Nadasta toprakta depo edilen su, ısının uygun olduğu sıcak aylarda mikroorganizma faaliyetinin artmasına ve gerek nitrifikasyon bakterilerinin,
  gerekse havanın azotunu tutan azoto bakterilerinin toprakta nitrat biriktirmesine olanak sağlar.
• Nadas devresinde, toprakta bulunan fakat bitkinin alabileceği durumda olmayan besin maddeleri de bitkinin yararlanabileceği şekle dönüşürler.
• Nadasta yabancı ot kontrolünün yanında, hastalık ve zararların kontrolüne
  de olanak sağlanır.

Bir bölgede uygulanacak ekim nöbeti; iklim koşulları, arazinin toprak yapısı, sulama olanakları, yetiştirilecek bitki cinsleri, yabancı ot, hastalık ve zararlıların
görülme durumu ve ekonomik koşullar gibi unsurlara göre değişiklik gösterir.