TARLA BİTKİLERİ I - Deneme Sınavı - 8

Anadolu kökenli Cicer pinnatifidum’un kültür nohutlarının atası
olabileceği kabul edilmiştir.

Fırat 87 tescilli bir nohut türü değil, mercimek türüdür. Buna göre doğru cevap C seçeneğidir.

Tuza en dayanıklı yemeklik tane baklagil nohuttur. Buna göre doğru cevap A seçeneğidir.

Toprakta alınabilir Ca fazlalığı nohutta kabuk sertleşmesine yol açar. Buna göre doğru cevap E seçeneğidir.

Lens montbretti (L. Kotschianus):Tek yıllık, yatık ve kuvvetli gövdeye sahip Doğu Anadolu Bölgesinde, bazalt kayalıklarda ve nadas alanlarda 1000-1300 m’de rastlanmaktadır. Buna göre doğru cevap B seçeneğidir.

Kışlık ekim zamanı ekolojik koşullar ve çeşide göre değişmekle birlikte; Orta Anadolu ve Geçit bölgeleri için Ekim ayının ikinci yarısı, Güney Doğu ve Ege bölgesi için Kasım ayıdır. Buna göre doğru cevap C seçeneğidir.

Bir dişi organ (gynaecium) ve 10 erkek organ (androecium) bulunduran bakla çiçekleri erkek organlar bakımından diadelphus durum (9+1) göstermektedir. Buna göre doğru cevap D seçeneğidir.

Hasadı güç olmayan bir baklagil bitkidir. Bakla bitkisinin gövdesi dik gelişir ve
meyveler de yüksekte oluşur. Meyvelerin çatlaması az olduğundan, iyice olgunlaşma beklenebilir. Baklanın hasadına meyvelerin büyük çoğunluğu siyahlaştıktan ve tohumlar sertleştikten sonra başlanmalıdır. Bu dönemde gövde üzerindeki tüm yapraklar dökülmüş, fakat gövde ve yaprak sapları halen yeşildir. Küçük taneli çeşitlerde baklalar çatlamadan biçerdöver ile hasat yapılabilir. Tanedeki su oran› % 15-19 arasında olması durumunda biçerdöverle hasatta önemli bir güçlük bulunmamaktadır. Diğer taraftan elle hasatta baklalar iyice kuruduktan sonra yolunarak veya toprak yüzeyinde orakla biçilerek yapılır. Biçilen bitkiler birkaç gün kurutulduktan sonra harman edilir. Harman bitkilerin harman makinelerinden geçirilmesi, traktörle ezilmesi veya sopalarla dövülmesi şeklinde yapılır. Buna göre doğru cevap C seçeneğidir.

Çimlenme için minimum sıcaklık 2-4 °C ve optimum 30 °C kadardır. Çimlenme ile çiçeklenme arasındaki dönemde günlük ortalama sıcaklığın 15-28 °C arasında olması, çiçeklenme ile olgunluk arasındaki dönemde ise 18-21 °C uygundur. Buna göre doğru cevap D seçeneğidir.

Bitkiler 5-6 cm iken yapılacak çapa ile yabancı otların temizlenmesi, toprağın havalanması, varsa kaymak tabakasının kırılması verimi olumlu yönde etkiler.

Cicer arietinum L., dünyada kültürü yapılan ilk yemeklik tane baklagillerden biridir. Nohut, Orta Doğu ve Uzak Douu’da geniş ölçüde kullanılan en eski yemeklik
baklagildir.

Cicer arietinum L. Ssp. intermedium (Kuşbaşı): Tane renkleri genellikle kırmızımsı-sarı, tane şekli yuvarlağa yakın ve orta iriliktedir. Kabuk kalınca ve az kırışıktır.

Nohut tanesinin kimyasal bileflimi (g/100g)
Ort.
Protein 12.4-31.5 23.0
Nişasta 41.0-50.8 43.7
Şeker 4.8- 8.3 5.8
Karbonhidrat 52.4-70.9 63.5
Kül 2.5- 4.0 3.2
Yağ 3.8-10.2 5.3
Ham lif 1.7-10.7 6.3
Nem 8.0-13.0 10.5
Kalori (Cal/100 g) 333.8-361.2 347.6

Ülkemizde en yüksek yetifltirme alanı Erzurum’da 1893 m, Ağrı 1800 m, Van’da 1661 m, Hakkari’de 1630 m, Yozgat’da 1458, Ermenek’te 1250 m olarak saptanmıştır.

Lens cinsi Akdeniz Bölgesi ile Güney-Batı Asya arasında yayılma gösteren yabani
türleri kapsayan küçük bir genustur. Bu genus dördü yabani olmak üzere 5 türü
içermektedir.
1. Lens montbretti (L. Kotschianus): Tek yıllık, yatık ve kuvvetli gövdeye sahip
Doğu Anadolu Bölgesinde, bazalt kayalıklarda ve nadas alanlarda 1000- 1300 m’de rastlanmaktadır.
2. Lens nigricans: Tek yıllık, sık tüylü, gövde ince, yurdumuzun çeşitli yörelerinde 900 m yükseklikte bulunabilmektedir.
3. Lens ervoides (L. lenticulate): Tek yıllık, sık tüylü, gövde ince, yurdumuzun çeşitli yörelerinde 20-610 m’lerde bulunmaktadır.
4. Lens orientalis: Tek yıllık, sık tüylü, gövde ince, yurdumuzun çeşitli yörelerinde, vadi nadas ve çam ormanlarının altında, 450-1300 m’de rastlanmaktadır.
5. Lens culinaris (Lens esculenta): Tek yıllık, sık tüylü, gövde ince, yurdumuzun çeşitli yörelerinde, 900 m’de kültürü yapılmaktadır.

Mercimek çiçeğinin yumurtalığında 1-2 tohum taslağı bulunmaktadır. Çiçeklenme bitkinin alt kısmından başlayarak üstte doğru olmakta ve bitkide tüm çiçeklerin açılması 9-11 günde tamamlanmaktadır.

Kültür baklasının köken alanı, batıda Atlas Okyanusu’ndan doğuda Himalaya’lara
kadar uzanmaktadır. Akdeniz yöresinde (Suriye, Filistin, Tunus, Cezayir, Fas, Yunanistan, Türkiye) büyük taneli bakla grupları, doğu bölümü (İran’ın doğusu, Güney-Batı Asya) küçük taneli bakla grupları toplanmıştır. Vicia faba türünün tüm
özelliklerini gösteren çeşitlerin daha yaygın olduğu doğu bölgesi (Afganistan-Doğu Akdeniz arası) baklanın ilk köken alanı olarak belirtilmektedir.

Yetişme süresi 120-200 gün olan bakla optimum bir verim için sıcaklığının 18-27 °C’
arasında olmasını ister. Özellikle çiçeklenme dönemindeki yüksek sıcaklıklar, çiçeklerin dökülmesine ve tane tutmanın azalmasına neden olur. Gelişmenin ilk devrelerinde -4 ve -5 °C’ye dayanabilir. Türkiye’de yapılan araştırmalarda kışlık ekimlerde -10 °C’de ölüme gittikleri saptanmıştır.

Pisum formosum: Çok yıllık, Türkiye, Kafkasya, İran'ın dağlık yörelerinde korunmuş yerlerde bulunur.

Pisum fulvum: Tek yıllık, Türkiye, Suriye, Filistin, Arabistan’da kayalık yerlerde bulunur.
Pisum abyssinicum: Tek yıllık, Güney Arabistan, Etiyopya dağlık (2000 m) yörelerde görülür.
Pisum humile: Tek yıllıktır.
Pisum elatius: Tek yıllık, Akdeniz bölgesi Türkiye, Tibet’e kadar uzanan bölgede bulunmaktadır.

Hafif kumlu-tınlı topraklardan ağır killi topraklara çeşitli toprak tiplerinde yetişir. 
Serin, nemli iyi drene edilmiş, orta ağırlıktaki topraklarda iyi yetişir. pH’nın 6.5-7.2
olması uygun olur.