TARLA BİTKİLERİ I - Deneme Sınavı - 11

Ülkemiz son yıllarda önemli miktarlarda baklagil ithal etmektedir. 1994 yılına kadar ithalatımızın hemen hemen tamamına yakınını fasulye oluştururken, 1994 yılından itibaren mercimek, 1999 yılından itibaren de nohut ithalatımız önemli ölçüde artmıştır. Üretimin azalması ve iç piyasada fiyatların yüksek olması dış alımı artıran nedenlerdendir. Yemeklik baklagiller, ülkemizin tarımsal ürün ithalatı içerisinde meyveden sonra ikinci sırada yer almaktadır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Börülce iyi drene edilmiş her türlü toprakta yetişir. Hafif kumlu topraklardan ağır
killi topraklara kadar değişik toprak tiplerinde yetişir.

TSE ülkemizde yetiştirilen fasulyeleri kuru tane olarak botanik yapılarına göre çeşitlere ayırmıştır, bu çeşitler aşağıdaki gibidir.

Tombul: Bu çeşide giren kuru fasulyelerin tane renkleri beyaz, şekilleri oval ve taneler genellikle küçüktür.

Çalı: Bu çeşide giren kuru fasulyelerin tane renkleri beyaz, şekilleri böbreği andırır ve taneler genellikle orta büyüklüktedir.

Horoz: Bu çeşide giren kuru fasulyelerin tane renkleri beyaz, şekilleri uzun silindirik ve taneler genellikle orta büyüklüktedir.

Dermason: Bu çeşide giren kuru fasulyelerin tane renkleri beyaz, şekilleri dolgunca yassı olup bir uçları düz, diğer uçları yuvarlaktır. Taneler genellikle büyükçedir.

Selanik: Bu çeşide giren kuru fasulyelerin tane renkleri beyaz, şekilleri yandan basık (yassı) uçları yuvarlak ve taneler genellikle büyüktür.

Battal: Bu çeşide giren kuru fasulyelerin tane renkleri beyaz, şekilleri böbreği andırır ovalımsı yassı olup ve taneler Selanik çeşidinden daha büyüktür.

Şeker: Bu çeşide giren kuru fasulyelerin tane renkleri beyaz, şekilleri yuvarlak ve taneler genellikle büyükçedir.

Barbunya: Bu çeşide giren kuru fasulyelerin tane renkleri düz bej zemin üzerinde kırmızı çizgili veya alacalı şekilleri yuvarlağa yakın ve taneler genellikle büyüktür.

Bomba: Bu çeşide giren kuru fasulyelerin tane renkleri beyaz, şekilleri ovalımsı şişkin ve taneler Battal çeşidinden daha büyüktür. Doğru cevap D şıkkıdır.

Fasulye, optimum gelişme için ortalama 18-24 °C sıcaklığa gereksinim duyan bir sıcak iklim bitkisidir. Sıcaklığın 30 °C olması başarılı yetişmenin üst sınırıdır. Bu sıcaklığın üzerinde çiçeklerin dökülmesi hızlanır, 35 °C’ nin üzerinde ise tane tutma çok zayıflar. Yıllık ortalama yağışı 500-1500 mm arasında olan yerlerde sulanmadan yetiştirilir. Çiçeklenme döneminde hava oransal neminin % 50’den fazla olmasını ister. Doğru cevap C şıkkıdır.

Fasulye hafif kumlu topraklardan ağır killi topraklara kadar değişik toprak tiplerinde yetişir. Kolay ufalanan, derin, iyi drene edilmiş toprak idealdir. Kötü drene edilmiş topraklarda çimlenme zayıf olur. pH’nın 6.0-6.8 arasında olması uygundur, pH: 5.2’nin altına düşünce manganez zehirlenmesi görülür, pH: 6.8-7.0’nin üzerine çıkınca da manganez eksikliği görülür. Fasulyenin oldukça yüksek çinko isteği vardır. Fasulye özellikle yüksek tuz ve alkali konsantrasyonuna karşı duyarlıdır. Toprakta yüksek oranda bor bulunması bitkinin hızla zarar görmesine neden olur. Doğru cevap E şıkkıdır.

Türkiye’de TSE tarafından hazırlanan TS 3268 numaralı kuru tane börülce standardına göre alımı ve satımı yapılan börülceler şunlardır:

Ak börülce (beyaz börülce, üzümlü börülce, akkız): Beyaz veya kirlimsi beyaz tane renkli olan şekli böbreği andıran börülcelerdir.

Karnıkara (karagöz, karakız): Tane rengi kirli beyaz, göbek bağı etrafında siyah halka bulunan ve taneleri silindirik olan börülcelerdir.

Sarı göbek: Tane rengi kirli beyaz, göbek bağı etrafında kahverengi halka bulunan ve taneleri silindirik olan börülcelerdir.

Kırmızı börülce: Tane renkleri açık pembemsi kahverenginden koyu kırmızıya kadar değişen, göbek bağı etrafında kahverengi siyah ince bir halka bulunan ve taneleri silindirik olan börülcelerdir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Yetişme esnasında aldığı su miktarı, kuru fasulye’nin pişme süresini etkileyen koşullardan biri değildir.

Tarla koşullarında bakteri (Rhizobium phaseoli) aşılamasının verimde % 14-45
arasında artış sağladığı saptanmıştır.

Baklagiller ile ortak yaşayan Rhizobium türü bakteriler, havada serbest halde bulunan, ancak canlılar tarafından doğrudan yararlanılamayan azotu yaşadıkları ortama bağlayarak köklerinin yayıldığı toprak katlarını organik azotça zenginleştirirler ve daha sonra ekilen bitkiler bu azottan faydalanırlar.

2009 yılı dünya verilerine göre en yüksek ekim alanına sahip olan fazulye  cinsidir

2008 yılı verilerine göre Türkiye’de en yüksek miktarda nohut üretilmiştir, 88338 ton

Arkeolojik fasulye kolleksiyonları üzerinde C14 yöntemi ile yapılan çalışmalarda

Güney-Batı Amerika ve Orta Amerika’dan sağlanan fasulye örneklerinin

günümüzden 2300-1000 yıl öncesinin ürünü olduğu anlaşılmıştır.

Fasulyenin gelişme döneminde iki tip yaprak görülür. Bunlardan ilki olan

kotilodon yapraklarıdır. Bunlar tohumların çimlenip toprak yüzüne çıkması sırasında

görülen, kalp şeklinde ve iki tanedirler. İlk yapraklardan sonra üç yaprakcıktan

oluşan asıl yapraklar meydana gelir.

Dermason: Bu çeşide giren kuru fasulyelerin tane renkleri beyaz, şekilleri dolgunca

yassı olup bir uçları düz, diğer uçları yuvarlaktır.

Çimlenme için optimum sıcaklık 16-20 °C’dir, 10 °C’nin altında çimlenme yavaş olur.

Fasulye yetiştiriciliğinde üç farklı dönemde sulama yapılır.

Kuru tane üretimi için yapılan yetiştiricilikte ülkemizde ekim

zamanı Nisan sonu Mayıs ayı başlarıdır

BÖRÜLCE (Vigna sinensis L.) 2n=22

Cicer arietinum L., dünyada kültürü yapılan ilk yemeklik tane baklagillerden biridir. Türkiye ve Suriye’de kültür nohutlarına benzeyen nohut türleri vardır. Daha sonraları, Anadolu kökenli Cicer pinnatifidum’un kültür nohutlarının atası olabileceği kabul edilmiştir.

Bitki boyu çevresel faktörlere bağlı 20-100 cm arasında değişiklik gösterir. Türkiye nohutlarında bu de¤erler 18-35 cm arasında değişmektedir.