TARLA BİTKİLERİ I - Deneme Sınavı - 10

Rizom: Sınırsız gelişme kabiliyeti olan boğum ve gözleri kapsayan toprak altı gövde ve sapı ifade etmektedir.

Soğan: Toprak altında gelişen kalınlaşmış ve etli pul yaprakları kapsayan, çok kuvvetli bir şekilde kısalmış bir saptan oluşmaktadır. Bitkinin besin deposudur.

Çubuk: Vegatatif olarak üreme yeteneğine sahip, değişik amaçlarla kullanmak üzere kesilen bir yıllık sürgünlerdir.

Generatif tohumluk, bitkilerin eşey organlarında, tozlanma ve döllenme sonucu meydana gelen, bitki embriyosunu ve embriyo yedek besin maddesini taşıyan bitkisel üretimde kullanılan materyal olan tohumu tanımlamaktadır.

Embriyo, yumurta hücresinin sperm çekirdeği ile döllenmesi sonucu oluşur.

Tohumluk ithalatımız yıllara göre miktar olarak değişkenlik gösterse de, temel olarak; patates ve çim-çayır otu, hibrit mısır, buğday ve yem bitkileri tohumluklarından oluşmaktadır. Özellikle patates tohumluğu ithalatımız 1995 yılında 5.646 tondan, 2016 yılında 26386 tona ulaşmış, 2017 yılında ise 16255 tona gerilemiştir. Buğday tohumluğu ithalatımız ise 1995 yılında gerçekleşen 2585 tondan, 2017 yılında 589 tona düşmüştür. Hibrit mısır tohumluğu ithalatı ise 1995 yılında 200 ton iken, 2005 yılında 4568 tona ulaşmış, daha sonra azalarak 2016 yılında 3535 tona gerilemiş, 2017 yılında ise 3004 ton olarak gerçekleşmiştir. Tohumluk ithalat miktarı açısından çim ve çayır otu tohumlukları da önemli bir yer tutmaktadırlar. Bu ürünlerin tohumluk ithalat değerleri 2000 yılında 1963 tondan her yıl artarak 2017 yılında 4765 tona ulaşmıştır.

Stolon; gövdenin genellikle toprak üstünde yatay olarak uzanan sap ve sürgünlerini ifade etmektedir. Üzerinde gövde ve boğumları olan sürgünlerin boğumlarındaki gözlerden yeni bitkiler meydana gelmektedir. Stolon tipi tohumluğa ak üçgül ve çilek örnek olarak verilebilir.

Tohum kabuğu veya testa, örtü zarlarının (integüment) değişmesinden meydana gelmektedir. Tahılların tohumlarında tohum kabuğu ile meyve kabuğu (perikarp) birleşmiş durumda olup bu yapıya karyopsis denilmektedir. Bazı bitkilerin tohum kabuğunda iseur. hilum (göbek) adı verilen şekli ve rengi ile büyüklüğü türlere göre değişen bir yarık mevcutt Hilum tohumun olgunlaştığı zaman funikulustan (göbek bağı) koptuğu anda üzerinde kalan ize verilen isimdir.

Endosperm, embriyo kesesindeki iki polar çekirdeğin bir sperm çekirdeğiyle birleşmesiyle oluşur. Bu kısım tohumda besin deposu görevini üstlenmiştir.

Embriyo, yumurta hücresinin sperm çekirdeği ile döllenmesi sonucu oluşur. Bitkinin küçük bir örneğini teşkil etmektedir.

Mezobiyotik Tohumlar:  yaşam süresi 3-15 yıl arası olanlar

Dört yıl olanlar : Mercimek, Hardal, Kuzu Kulağı

           On yıl olanlar: Hıyar, Hindiba

           Onbeş yıl olanlar: Yüksük otu

Gün uzunluğuna tepkileri bakımından bitkiler 3’e ayrılır:

Kısa Gün Bitkileri: Çiçeklenme için 12-14 saatten daha az süreye gereksinim duyan bitkilerdir. Bu sürenin üstünde gün uzunluğu söz konusu olduğunda vegatatif gelişme devam eder. Mısır, darı, tütün, çeltik bu grupta yer almaktadırlar.

Uzun Gün Bitkileri: Genel olarak kritik süre olan 12-14 saatten daha uzun gün uzunluklarında çiçeklenen ve meyve veren bitkilerdir. Buğday, arpa, çavdar, yulaf, patates ve bezelye uzun gün bitkilerine örnek olarak verilebilir.

Nötr Gün Bitkileri: Çiçeklenmede gün uzunluğu süresinden etkilenmezler. Bu gruba giren örnek bitkiler; pamuk, ayçiçeği, domates, fasulye ve bakladır.

Dünyada tohum sertifikasyonu ile ilgili organizasyonlar 1900’lü yılların başlarında kurulmaya başlamıştır. 1906 yılında Almanya’da oluşturulan Avrupa Tohumluk Kontrol Birliğini (ESTA), 1908 yılında kurulan Amerika ve Kanada Resmi Tohumluk Sertifikasyon Ajansları Birliği (AOSCA) izlemiştir. 1924 yılında tohumluklardan numune alınması ve laboratuar analizlerinde belli kuralların ortaya konulması amacıyla Uluslararası Tohum Test Birliği (ISTA) kurulmuştur. Yine aynı yıl Uluslararası Tohum Federasyonu (ISF) faaliyetine başlamıştır. 1958 yılında özellikle Birleşmiş Milletlere üye ülkelerin katılımı ile dünya tohumluk ticaretini kolaylaştırmak ve ülkeler arasındaki uygulama farklılıklarını ve ticaret engellerini en aza indirmek amacıyla OECD tohum sertifikasyon sistemi oluşturulmuştur.

Elit Tohumluklar: Yeni ıslah edilmiş veya geçmiş yıllarda ıslah edilmiş olmakla beraber, usulüne uygun olarak çeşit safiyeti muhafaza ve devam ettirilen, doğrudan doğruya ıslahçı tarafından kontrol edilen orijinal tohumluğun başlangıcı ve diğer sınıflardaki tohumlukların kaynağını teşkil eden tohumluktur. Bu tohumluk hiçbir zaman çiftçiye dağıtılmaz, ıslahçısının izni ile bir araştırma ya da ıslah kuruluşuna üretim amacıyla verilebilir.

Türler

Orjinal

Sertifikalı

Hibrit (Melez) Mısır

300 m

200m

Hibrit Ayçiçeği

3000 m

2000 m

Fasulye

50 m

20 m

Buğday, Arpa,Yulaf

2m

2m

Tritikale

50 m

20 m

Tütün

400 m

400 m

Tıbbi ve Aromatik Bitkiler

400 m

200 m

Yonca

600 m

300 m

Ülkemizde “Tohumculuk Yasası” 2006 yılında kabul edilmiştir.

2013 yılı dünya tohumluk piyasası hacmi içerisinde % 25.1’lik oran ile Amerika Birleşik Devletleri 1.sırayı almıştır.

2017 yılı verilerine göre Türkiye tohumluk ithalat değeri en fazla olan ürün 16255 ton ile patates olmuştur.

2017 yılı verilerine göre Türkiye tohumluk ihracat değeri en az olan ürün 100 ton ile çim ve çayır otu olmuştur.

Şıklarda verilenlerin tamamı vegatatif tohumluk çeşitlerindendir.

Değişik amaçlarla kullanılmak üzere kesilen, farklı yaşlarda ve boylardaki sürgünlerden elde edilen, üzerinde en az iki göz bulunduran, köklendirilmek üzere hazırlanmış vegatatif bitki kısımlarına Çelik(klon) adı verilir.