TARIMSAL YAPILAR VE SULAMA

Adsorpsiyon, bir sıvı veya gaz akımı içerisinde bulunan ve uzaklaştırılması istenen sıvı ya da gaz halindeki kirletici moleküllerinin bir katının yüzeyinde tutulması olayıdır. Adsorpsiyon süreçleri gazların ve uçucu organik bileşik buharlarının genellikle karbon, moleküler elekler veya katalizörler gibi belirli katı yüzeyler üzerindeki moleküler etkileşimi ile ilgilidir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Dünya yüzeyinin göller, denizler ve akarsular olmak üzere %71’ini kaplayan, doğal çevre değeri olarak hayatımızın kaynağını oluşturan ve tüm canlıların yaşamı için vazgeçilmez olan suyun ancak %3’ü tatlı su olup bunun %79’u buzullarda %20’si yeraltında ve %1’de ulaşılabilir kaynaklarda bulunmaktadır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Doğal yoldan oluşan su kirliliğinin nedenleri arasında yanardağlar, aşırı alg üremesi, rüzgarlar ve depremler yer almaktadır. Hayvansal atıklar insan kaynaklıdır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Sudaki çeşitli kirleticileri genel olarak üç başlık altında toplamak mümkündür.

Evsel ve güç üreten tesisler dahil endüstriyel kaynaklı katı ve sıvı atıklar, liman, gemi onarım ve söküm yerlerinden açığa çıkan katı ve sıvı atıklar, otomobil ve tren kazaları sonucu dökülen motor yağları ve petrol ürünleri, yer altı ve yerüstü kimyasal ve petrol tanklarından oluşan sızıntılar, septik sistem sızıntıları, kanalizasyon atıkları, hayvansal atıklar vb. su kaynaklarını kirleten noktasal kirlilik kaynaklarına örnek olarak verilebilir. Diğer seçenekler noktasal olmayan kaynaklardır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Göller, kirlenme durumlarına göre aşağıda verildiği gibi üç sınıfa ayrılabilir.

Septik sistem sızıntıları, kanalizasyon atıkları, hayvansal atıklar vb. su kaynaklarını kirleten noktasal kirlilik kaynaklarıdır.

İnorganik kirleticiler ağır metaller, azot ve fosfor içeren maddeler ve radyoaktivite içeren maddelerdir. Diğer seçenekler organik kirleticilerdir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Ekoloji (Doğa Bilimi): Canlıların birbirleri ve çevreleriyle ilişkilerini inceleyen bilimdir.

Çevre sorunları çok çeşitli aktivitelerden kaynaklanmakla birlikte genelde aşağıda verilen dört grupta toplanabilir.
• Sanayi, tarım, enerji, ulaştırma ve turizm gibi ekonomik sektörlerden kaynaklanan çevre sorunları,
• Nüfus, göç ve kentleşme hareketlerine bağlı olarak gereksinim duyulan alt yapı eksikliklerinden ortaya çıkan çevre sorunları,
• Doğal kaynakların rasyonel kullanılmaması sonucu ortaya çıkan çevre sorunları,
• Sınır ötesi global çevre sorunları

Atmosferin yeryüzünden itibaren ilk 5 km canlı yaşamına uygun olup yapısında %78 azot, %21 oksijen ve %1 asal gazlar bulunmaktadır. Ayrıca atmosfer, miktarları sürekli olarak azalıp çoğalan su buharı, karbon dioksit ve ozon gibi gazları da içermektedir.

Taşıt egzozlarından partikül madde şeklinde yanmamış karbonlar, hidrokarbon (HC) buharları, karbon monoksit (CO), karbondioksit (CO₂) ve NO_x gazları ve su buharı çıkmaktadır.

Hava kirleticiler kimyasal yapılarına göre aşağıda verildiği şekilde sınıfladırılabilirler.

• Kükürt içeren bileşikler
• Azot içeren bileşikler
• Karbon içeren bileşikler
• Halojen içeren bileşikler
• Toksik madde içeren bileşikler
• Radyoaktif madde içeren bileşikler

Fitotoksik Etki: Özellikle kimyasal maddelerin ve tarımsal ilaçların bitki üzerinde meydana getirdiği zehir etkisidir.

Şu an ozon bozunmasında en çok tanınan ve kullanımı önce kontrollü olarak azaltılan ve nihayet yasaklanan bileşikler kloroflorokarbonlardır.

Katalizör bir reaksiyona dahil olmayan fakat reaksiyon sıcaklığını düşürerek reaksiyonu hızlandıran malzemelerdir.

Sudaki çeşitli kirleticileri genel olarak üç başlık altında toplamak mümkündür.
• Biyolojik kirlenmeetkenleri (mikroorganizmalar, fermante olabilen organik maddeler, bitkilerin çok fazla büyümesine neden olan
kirleticiler)
• Kimyasal etkenler (endüstriyel kökenli çeşitli kimyasal atıklar, deterjanlar, böcek ve bitki ilaçları, kimyasal gübreler ve petrol
kökenli kirleticiler)
• Fiziksel kirlenme etkenleri (ısınma ve radyoaktivite, sediment kökenli kirleticiler)

Aşağıda su kalitesinin belirlenmesinde kullanılan bazı ölçütler verilmiştir.
• pH: Bir çözeltinin hidrojen iyon (H+) konsantrasyonunun ölçüsü olup suyun asitliğini gösterir. Suyun pH’sı, sudaki H+
konsantrasyonunun negatif logaritmasının alınmasıyla bulunur.
• Çözünmüş oksijen: Absorpsiyonla atmosferden suya geçen veya algler ve su bitkilerinin fotosentezi sonucu suya verilen oksijen
miktarıdır.
• Biyolojik oksijen ihtiyacı (BOİ): Bir litre sudaki organik maddenin aerobik mikroorganizmalar tarafından ayrıştırılması sırasında
tüketilen oksijen miktarının ifade eder.
Ortamda azotlu bileşikler varsa bunlarında nitrata yükseltgenmesi için gereken oksijen isteği de BOİ’ye dahildir.
• Kimyasal oksijen ihtiyacı (KOİ) : Belirli miktardaki organik maddenin kimyasal madde ile ayrıştırılması (oksidasyon) sırasında
tüketilen oksijen miktarıdır ve genellikle mg/litre olarak ifade edilir. Bir atık suyun KOİ’si genel olarak BOİ’sinden daha
yüksektir. Çünkü biyolojik olarak oksitlenemeyen birçok bileşik kimyasal olarak oksitlenebilmektedir.

• Koku ve renk: Fiziksel özellikler olup suyun estetiği ile ilgilidir ve insan sağlığına doğrudan etkili olmayabilir.
• Katı madde: Suyun belirli bir hacmindeki mineraller, tuzlar, metaller veya çözünmüş anyon ve katyonlardır.
• Besin elementleri: Azot ve fosfor • Mikrobiyolojik ölçümler

Çevre sorunları çok çeşitli aktivitelerden kay­naklanmakla birlikte genelde aşağıda verilen dört grupta toplanabilir: