TARIMSAL YAPILAR VE SULAMA

Çevre geniş anlamda jeoloji, hidroloji, mineroloji gibi kaynakların yanında doğal olan ve olmayan bitki örtüsünü ve insanların doğrudan etkisinde bulunan yüzeysel toprağı kapsam içerisine alır. Uluslararası dilde çevre kavramı, belirli bir anda canlı ve özellikle insan faaliyeti üzerine doğrudan ve dolaylı etki eden sosyal faktörlerle biyolojik, fiziksel ve kimyasal koşulların tümünü nitelemektedir. Doğru cevap A'dır.

Kirlilik sorunları  etki şekillerine göre ikiye ayrılabilir.
• Rahatsız edici ve doğrudan zararlı çevre sorunları; hava, su ve toprak kirliliği gibi
• Rahatsız edici ancak doğrudan zararlı olmayan çevre sorunları; düzensiz yapılaşma,
otoyollar. Doğru cevap B'dir.

İnsan kökenli hava kirleticiler motorlu taşımacılık, elektrik üretimi amacıyla kullanılan güç (termik) santralleri, endüstriyel üretim, endüstriyel ve evsel kaynaklı ısınma, atık yakılması sonucu ortaya çıkan emisyonların tümünü içerir. Doğru cevap C'dir.

Yasal düzenlemelerle kontrol edilen hava kirleticiler  yaygın kirleticiler dediğimiz kükürt dioksit, azot oksitler, partikül madde ve az miktarda olsalar bile atmosferde yarattıkları etkiye bağlı olarak ifade edile kurşun (Pb), karbon monoksit, ozon (O3) gibi hava kirleticileridir. Azot monoksit ise atmosfere erişim yollarına göre sınıflandırmada birincil kirletici grubunda yer almaktadır. Doğru cevap D'dir.

Şu an ozon bozunmasında en çok tanınan ve
kullanımı önce kontrollü olarak azaltılan ve nihayet yasaklanan bileşikler kloroflorokarbonlardır.Geçmişte iklimlendirme cihazlarında soğutucu bileşik, polimer köpüklerde şişirme ajanı, aerosollerde veya elektronik endüstrisinde temizleme ajanı veya çözücü olarak kullanılan bu kimyasallar, ozon
tabakasını tahrip etme konusunda en büyük suçlu olarak ilan edilmiştir. Doğru cevap E'dir.

Gaz absorbsiyonu, basit olarak atık gazların bir sıvı çözücü ile yıkanması olarak tanımlanabilir. Fiziksel bir süreç olan ıslak yıkama tekniğinde partiküller, buharlar ve gazlar ya bir gaz akımının sıvı çözelti içerisinden geçirilmesiyle ya da gaz akımına
bir sıvı püskürtülmesi ile kontrol edilirler. Absorban olarak en yaygın kullanılan sıvı genellikle sudur. Doğru cevap A'dır.

Noktasal olmayan kirleticiler ise belirli ve tek
bir kaynağı olmayan, yayılmış durumdaki kirlilik kaynaklarına verilen addır. Atmosferdeki kirli havada bulunan gazların yağışla su kaynaklarına ulaşması, tarımsal üretimde kullanılan gübre ve pestisitlerin yüzeysel su akışıyla taşınmaları ve yeraltına sızmaları noktasal olmayan kaynaklara örnek olarak verilebilir. Doğru cevap B'dir.

pH: Bir çözeltinin hidrojen iyon (H+)
konsantrasyonunun ölçüsü olup suyun
asitliğini gösterir. Suyun pH’sı, sudaki H+
konsantrasyonunun negatif logaritmasının
alınmasıyla bulunur. Doğru cevap C'dir.

Toprak kirleticileri genel olarak organik ve inorganik kirleticiler olarak iki gruba ayrılabilmektedir. Organik kirleticiler pestisitler ve petrol atıklarıdır.
Pestisitler:
1. İnsektisitler (Böcek öldürücüler),
zararlı hayvansal canlılara karşı
2. Fungisitler (Mantar öldürücüler),
zararlı mantarlara karşı
3. Herbisitler (Yabancı ot öldürücüler),
zararlı bitkisel canlılara karşı
4. Rodentisitler (Kemirici hayvan
öldürücüler)
5. Nematositler (Nematod öldürücüler) den oluşmaktadır.  İnorganik Kirleticiler ise
Ağır Metaller, Azot ve fosfor içeren maddeler ve Radyoaktivite içeren maddelerdir. Doğru cevap D'dir.

İnsan sağlığı ve ekosistem verimliliğini
tehdit eden toprak kirleticilerini belirli
bitkiler, mikroorganizmalar veya çözücüler kullanılarak azaltma veya uzaklaştırma işlemine toprak ıslahı adı verilmektedir. Doğru cevap E'dir.

Kirleticiler fiziksel, kimyasal ve biyolojik olarak sınıflandırılabilir. Şıklarda verilen kirleticilerden ısıl kirlilik fiziksel, diğerleri kimyasal kirleticilere örnek teşkil etmektedir. Doğru cevap C’dir.

Doğa, her hali ile atmosfere kirletici verebilecek veya kirletici olmayan bir maddenin atmosferde reaksiyona girmesiyle kirletici üretebileceği emisyonlara sahiptir. Polenler (çiçek tozları), çam ağaçlarının metabolizması sonucu ortaya çıkardığı terpenler, denizlerdeki ve okyanuslardaki biyolojik yaşam aktiviteleri sonucu ortaya çıkan metan gazı, sülfat ve nitrat içeren deniz tuzları, bataklık gazı olarak da ifade edilen anaerobik canlıların kükürt içeren bileşikleri kullanarak ortaya çıkardıkları H₂S (hidrojen sülfür) gazı, volkan patlamaları sonucu ortaya çıkan gaz karışımları ve partikül maddeler doğal kökenli kirleticilere en güzel örneklerdir. İnsan kökenli hava kirleticiler ise motorlu taşımacılık, elektrik üretimi amacıyla kullanılan güç (termik) santralleri, endüstriyel üretim, endüstriyel ve evsel kaynaklı ısınma, atık yakılması sonucu ortaya çıkan emisyonların tümünü içermektedir. Doğru cevap E’dir.

Yasal düzenlemelerle kontrol edilen hava kirleticiler yaygın kirleticiler olarak da adlandırılan kükürt dioksit, azot oksitler, partikül madde ve az miktarda olsalar bile atmosferde yarattıkları etkiye bağlı olarak ifade edilen kurşun (Pb), karbon monoksit, ozon (O3) gibi hava kirleticileridir. Doğru cevap E’dir.

Fotokimyasal sis (smog), yüksek basınç, durgun hava ve güneşli ortamda ortaya çıkan, içeriğinde zararlı gazlar bulunan ve güneş ışığı altında fotokimyasal reaksiyonlar sonucu gelişen sisli görüntülü bir hava koşuludur. Ortaya çıktığı koşulların en belirgin özellikleri yüksek nem, durgun hava ve düşük sıcaklık profilidir. Doğru cevap C’dir.

Sera etkisi, özellikle CO₂’nin ve su buharının atmosferde birikmesi sonucu oluşan tabakanın, güneşten gelen ışınların bir kısmını geçirmesi, kara ve deniz yüzeylerinden yansıyan güneş ışınlarını tutması ve bunun sonucunda atmosfer sıcaklığının artması olarak tanımlanmaktadır. Sera etkisinin en büyük sorumlusu su buharıdır. Fakat su buharının atmosferdeki diğer görevleri yüzünden ikinci sorumlu olan CO₂ bu problemin en büyük nedeni olarak gösterilmektedir. Doğru cevap B’dir.

Bir sıvı veya gaz akımı içerisinde bulunan ve uzaklaştırılması istenen sıvı ya da gaz halindeki kirletici moleküllerinin bir katının yüzeyinde tutulması olayı “adsorpsiyon” olarak adlandırılmaktadır. Adsorpsiyon süreçleri gazların ve uçucu organik bileşik (VOC) buharlarının genellikle karbon, moleküler elekler veya katalizörler gibi belirli katı yüzeyler üzerindeki moleküler etkileşimi ile ilgilidir. Doğru cevap D’dir.

Statik elektrikle elbiselerin üzerine küçük tiftik parçalarının yapışmasındaki prensiple çalışan, nispeten büyük yapıda ve düşük hızlı toz toplayıcı cihazlar "elektrostatik çöktürücüler"dir. Bu sistemde yüklü elektrotlar ve toplama tabakaları arasında oldukça yüksek voltaj düşüşleri elde edebilmek için trafolar kullanılmaktadır. Doğru cevap D’dir.

Göl gibi herhangi bir büyük su ekosisteminde, başta karalardan gelenler olmak üzere, çeşitli nedenlerle besin maddelerinin büyük oranda artması sonucu, plankton ve alg varlığının aşırı şekilde çoğalması ötrofikasyondur. Doğru cevap A’dır.

Su kirliliğine neden olan kaynaklar kapladıkları alana göre "noktasal" ve "noktasal olmayan" kaynaklar olarak ikiye ayrılır. Evsel ve güç üreten tesisler dahil endüstriyel kaynaklı katı ve sıvı atıklar, liman, gemi onarım ve söküm yerlerinden açığa çıkan katı ve sıvı atıklar, otomobil ve tren kazaları sonucu dökülen motor yağları ve petrol ürünleri, yer altı ve yerüstü kimyasal ve petrol tanklarından oluşan sızıntılar, septik sistem sızıntıları, kanalizasyon atıkları, hayvansal atıklar vb. su kaynaklarını kirleten noktasal kirlilik kaynaklarına örnek olarak verilebilir. Noktasal olmayan kirleticiler ise belirli ve tek bir kaynağı olmayan, yayılmış durumdaki kirlilik kaynaklarına verilen addır. Bu tür kirliliğin nedeni, küçük oranda bazı kirletici maddelerin zamanla birikerek bir yerde yığılmasıdır. Bir tarım arazisinde gübrelenmiş alanlardan sızan ve zamanla bir yerde biriken azotlu bileşiklerin oluşturduğu kirlilik buna verilebilecek en güzel örnektir. Atmosferdeki kirli havada bulunan gazların yağışla su kaynaklarına ulaşması, tarımsal üretimde kullanılan gübre ve pestisitlerin yüzeysel su akışıyla taşınmaları ve yeraltına sızmaları noktasal olmayan kaynaklara örnek olarak verilebilir. Bu tür kaynaklar, noktasal kaynaklara oranla daha az görünür, daha geniş alana yayılır ve dolayısıyla yüzey ve yeraltı sularını çok daha fazla kirletirler. Doğru cevap C’dir.

Topraktaki kirleticiler karbon içeren “organik” ve karbon içermeyen “inorganik” bileşikler olarak ikiye ayrılmaktadır. Organik kirleticilerin en yaygın olanları, yakıt hidrokarbonlar, polinükleer aromatik hidrokarbonlar, klorlu aromatik bileşikler, deterjanlar ve pestisitlerdir. İnorganik türler ise nitrat, fosfat, kadmiyum, krom ve kurşun gibi ağır metaller, inorganik asitler ve radyoaktif maddelerdir. Doğru cevap E’dir.