TARIMSAL YAPILAR VE SULAMA

Emergent (yükselici) Su Bitkilerinin kökleri toprağa tutunmuş ve üst kısmı hava­ya doğru yükselen bitkilerdir. Yetiştiği ortamda su düzeyi çok düşüktür, periyodik olarak veya sürekli su altında kalan topraklarda gelişirler. Yükselici makrofitler genellikle çok yıllık bitkiler­dir. Belirgin olarak zemine kökleri ile bağlanmış­lardır, taban kısımları suya gömülüdür, gövde ve yapraklar ise havadadır.

Serbest yüzen su bitkileri besinlerini tamamen sudan aldıklarından suya bağımlıdırlar. Bu bitkilerin bazıları su sümbülü ve su mercimeği gibi bazı türleri kirli su­ların iyileştirilmesinde ya da bazı besleyicilerin sudan uzaklaştırmada kullanılırlar.

Biyolojik mücadele herhangi bir ortamda bulunan bir canlı populasyonunu kontrol altında tutulması için bu canlı grubu ile beslenen ya da farklı şekilde bas­kılayan başka canlı organizmanın veya organiz­maların kullanılmasıdır.

Biyolojik mücadelenin diğer iki yönetme göre birçok avantajla­rı bulunmaktadır. Bir maliyet gerektirmediğinden ekonomik yöntemdir. Su ve çevreye herhangi bir kirlilik bırakmadığından çevrecidir. Uygulanması diğer yöntemlere göre daha kolaydır. Atıl durum­daki otların balıklar ve diğer hayvanlar tarafından yenilerek üretime katkı sağlamaları ve işletmelere ek gelir getirmeleri, istenmeyen su bitkilerinin yıl boyu kontrol altında tutulması ve suyun verimli­ğini düşürmemesi gibi çok sayıda avantaja sahip­tir.

Ak­varyum bitkilerinin fotosentez yapabilmeleri için bitki türüne uygun ışıklandırma yapılmalıdır. Ge­nellikle tropikal bitkiler kullanıldığından tropikal bölgelerde gece gündüz eşit olduğundan 12 saat ışıklandırma yeterli olmaktadır. Ancak daha uzun ışıklandırıldığında kök, gövde ve yaprak gibi yapı­ların büyümesi hızlandırılmış olur. Dekoratif gö­rünüm kalıcı olması için 12 saat aydınlatma daha uygundur.

Filtrasyon işleminde daha çok rahat hasat edilebilen absorbsiyon kapasitesi yüksek bitkiler tercih edilir. Bunun için serbest yüzen ve yükselici bitkilerin kullanımı önerilmektedir. Emergent bitkiler­den, Scirpus ve Phragmites cinslerinin türleri bu amaç için uygundur. Hasadı daha kolay olan serbest yüzen bitkilerden Eicchornia crassipes ve Lemnaceae türleri kullanılmaktadır. Fontinalis ve Isoetes submers makrofitler; Nuphar ve Nymphaea ise yüzen yapraklı köklü makrofitler grubunun üyeleridir.

Çeltik tarımı sulak alanlarda yapıldığından çeltik yetiştiriciliği üç farklı şekilde yapılmaktadır. Buna göre çeltik tarımı; susuz yapılan çeltik ekimi, sulu yapılan çeltik ekimi ve derin su çeltik ekim çeşitleri bulunmaktadır. Susuz yapılan çeltik tarı­mında, su göllendirilmeden yapılan kır çeltiği ya da dağ çeltiği tarımı çeşididir. Sulu yapılan çeltik tarımında, ekim yapılan tarlada su 5-50 cm yük­sekliğine getirilerek alçak tavalarda yapılan tarım çeşididir. Derin su çeltik tarımından ise 51-100 cm yüksekliğinde su bulundurulması ile yapılan tarım çeşididir.

Topraksız tarımın önemini artıran en önemli neden, toprağın bitki yetiştiriciliği için uygun ol­mayan (çöller, turistik adalar, deniz etkisindeki tuz­lu topraklar, kayalık ya da sarp araziler ve jeotermal alanlar) alanlarda bitki üretimi için verimli kılar. Suyun en verimli şekilde kullanımını sağlamaktadır. Su miktarının ve kalitesinin uygun olmadığı bölge­lerde (sıcak ve kurak bölgeler) önemli bir avantajdır. Topraksız tarım topraklı tarım ile karşılaştırıldığın­da daha yüksek verim sunmaktadır. Bitkiler kontro­lü bir şekilde beslenme yapıldığından daha kaliteli ürün şansını vermektedir. Topraksız tarım işletme­lerinde kuruluş aşamasından sonra topraklı tarım­daki toprak işleme ve yabancı ot ile mücadele gibi iş gücü gerekli değildir. Topraksız tarımda kullanılan tekniğe göre değişmekle birlikte sulamada kolaylık sağlamaktadır. Topraklı tarımda ortamın dezenfek­siyonu her zaman sorun olmuştur. Buna karşın top­raksız tarımda ortam dezenfeksiyonu gerekli değil ya da oldukça kolay ve ekonomiktir. Tüm bunların yanında topraksız tarımın topraklı tarıma göre baş­langıç aşamasında; bitki yetiştirme yeri (su kültürü, katı ortam ise; yatak, torba, saksı vb.), yetiştirme yerlerinin hazırlanmasında kullanılan konstrüksi­yon maliyeti, kullanılacak katı substratın yerli ya da ithal olması, substratın ekonomik ömrü, beslemede kullanılacak gübreleme sistemi, kullanılacak suyun kalitesinin iyileştirmesine yönelik yapılan harcama­lar ve besin çözeltisinin veya ortamın dezenfeksiyo­nu gibi maliyetlerden dolayı masraflıdır.

Aeroponik sistemler­de besin çözeltisi bitkilere bir sprey vasıtası ile sis şeklinde verilmektedir. Bu sistemin diğer topraksız sistemlerde bitki gelişimi için sınırlayıcı olan su ve oksijen sorunu aeroponik sistemde yeterli miktar­da bulunmaktadır. Bu nedenle diğer topraksız kül­tür şekillerine nazaran su ve gübre kullanımında önemli derecede ekonomik avantaj sağlamaktadır.

Katı ortam kültürü ortamında; organik, inorganik (doğal ve işlenmiş görmüş materyal) ve sentetik materyaller kullanılmaktadır. Organik substrat ortamları: Torf, ağaç kabukları, talaş, Hindistan cevizi torfu, pirinç kabukları (çeltik kavuzu), yer fıstığı kabukları, mantar kompostları, şeker fabrikası atıkları, zeytinyağı endüstrisi atıkları, deniz ürünleri atıkları, şarap fabrikası atıkları, meyve suyu endüstrisi atıkları, mısır ko­çanları, tahıl samanları, sebze atıkları, Sphagum yosunu vb. çok sayıda substrat çeşidi bulunmaktadır. İnor­ganik substrat ortamları: Doğal substrat ortamları (Kum, çakıl, pomza, volkan tüfü vb.) ve İşlem görmüş substrat ortamları (Vermikulit, perlit, zeolit, genleştirilmiş kil, kayayünü, cam yünü vb.) olarak iki grup al­tında toplanır. Sentetik substrat ortamlar: Poliüretan, polistiren ve polifil köpük vb. substrat çeşitleridir.

Topraksız kültür ortamında kullanılacak be­sin çözeltisinde bitkiler için gerekli olan elementler genellikle suda çözünmüş iyon formundadırlar. Ayrıca besin çözeltisinin pH’ı, EC (elektriksel geçirgenlik), sıcaklık, oksijen ve suyun kalitesi önemlidir. Bitki besin maddeleri alınırken farklı pH değerleri önemli ölçüde etkilidir. Bitkiler için uygun pH değeri 5-7 arasındadır. pH değeri 8’in üstüne çıktığında ve 4’ün altına düştüğünde bitkiler için uygun olmayan durumlar ortaya çıkmakta ve bitki ölümü gerçekleşmektedir.

Emergent (yükselici) su bitkileri kökleri toprağa tutunmuş ve üst kısmı havaya doğru yükselen bitkilerdir. Doğru cevap B'dir.

Sucul bitkiler sadece sucul ortama besin üretmezler. Aynı zamanda fotosentez aktivitesi sonunda oksijen açığa çıkararak sucul ortamları oksijen bakımından zenginleştirirler. Doğru cevap C'dir.

Balık yetiştirilen ortamlarda aşırı sucul bitkilerin çoğalması balıkların hasadını engelleyerek balık ağlarına ve hasat malzemelerine zarar vermektedirler. Doğru cevap E'dir.

İnorganik gübreleme su yabancı otları ile mücadele ederken kullanılan kimyasal yöntemlerden biridir. Doğru cevap E'dir.

Akvaryum bitkilerinin akvaryum ortamında çiçek açmadıklarından dolayı, bu bitkilerin çoğaltılması daha çok eşeysiz (vejetatif) yol ile yapılmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Sucul bitkilerin yetiştirilmesinin bir diğer önemli sebebi ise bu bitkilerin çevre kirliliğini önlemede kullanılmasıdır.

Su bitkileri için ekonomik değeri en yüksek olan bitki çeltik (Oryza) bitkisidir. İnsanlar arasında çeltik (pirinç) dışındaki su bitkilerinin tüketimi pek yaygın değildir. Doğru cevap B'dir.

Çeltik bitkisinin ilk Anadolu'ya 500 yıl önce geldiği ve ilk tarımının da Kastamonu ilinin Tosya ilçesinde yapıldığı görüşü benimsenmektedir. Doğru cevap E'dir.

Tıbbi önemi olan bitkiler (sarı sabır, kalyoz) Türkiye'de ticari olarak topraksız tarımla yetiştirilen bitkilerdendir. Doğru cevap D'dir.

Aeroponik sistemlerde besin çözeltisi bitkilere bir sprey vasıtası ile sis şeklinde verilmektedir. Doğru cevap D'dir.